SOVYET EKONOMİSİNDE GORBAÇOV İLE BAŞLAYAN SOSYALİZMDEN UZAKLAŞMA UYGULAMALARI

Yıl 2019, Sayı: 74, 14 - 34, 29.10.2019

Melahat Kotan

Öz

Tarih bize, neredeyse tüm başarılı ülkelerin kalkınmalarının başlangıç aşamalarında, ekonomilerini geliştirmek için korumacılığın, sübvansiyonların ve düzenlemelerin bir karışımını kullandıklarını göstermektedir. İngiltere ve ABD serbest ticareti ancak yüksek ve uzun süreli gümrük engellerinin ardında rakipleri karşısında teknolojik liderliği ele geçirdiğinde benimsemiştir. Neo-liberal ekonomi uygulamaları korumacılık politikalarını ortadan kaldırmaktadır. Bu çalışmada, Gorbaçov’la başlayan serbestleşme politikaları ayrı başlıklar altında çözümlenmiştir. Serbestleşme politikalarıyla, Sovyetlerin korumacılık politikalarını nasıl kaldırdığı incelenmiştir. Sovyetlerin serbestleşme politikaları sonucunda, neoliberal ekonomi politikalarının dünyada yayılma alanı genişlediği sonucuna varılmıştır. Sovyetler ’in ekonomik sistemini mülkiyet yapısı devlet kontrolündeydi. Dolayısıyla serbestleşme politikaları ile devlet mülkiyetinin sakıncaları Sovyetler’de ileri sürülmüştür. Sovyet egemenliğinde yer alan sosyalist ülkelerde 1980’lerden itibaren serbest piyasa koşullarının yerleştirilmesi için yapılanlar ayrıntılı olarak incelenmeye çalışılmıştır. Sovyetler’de bu serbestleşme politikalarının gelişmiş ülkelerin ekonomilerinde uzun süre yer almadıkları örneklerle sunulmuştur. Yani gelişmiş ülkelerin ülkelerinde uyguladıkları politikalarla, Sovyetlerin uygulamasını istedikleri arasında belirgin farklar olduğuna yer verilmiştir. Bunun yanı sıra,ülkelerin gelecekte hangi iktisat politikasını ne zaman kullanmaları gerektiğine yönelik çözümlemeler de yapılmaya çalışılmıştır. Ayrıca çalışmada, betimsel çalışma yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

sovyetler, serbestleşme politikaları, neo-liberal ekonomi

Kaynakça

• ARIN, Tülay(1997), “Anayasal İktisat ve Refah Devleti: TİSK ve TÜSİAD’ın Asgari Devlet Raporlarının Eleştirisi” Ekonomide Durum, Ankara: Türk İş Yayını.
• BLAND, William(çev.: Tamer Balcı), Sovyetler Birliği’nde Kapitalizmin Restorasyonu, İstanbul:Ceylan Yayınları.
• BORATAV, Korkut(2010)Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye, Ankara: Yordam Yayınları.
• BORATAV, Korkut(1982), Sosyalist Planlamada Gelişmeler, Ankara: Savaş Yayınları.
• BULLOCK.P-YAFFE.,D.(der.:Nail Satlıgan-Sungur Savran)(1988), “Enflasyon, Bunalım veBunalım ve Savaş Sonrası Genişleme” Dünya Kapitalizmin Bunalımı Kitabından, İstanbul: Alan yayıncılık.
• CASLİN, T.(der.: Kemali Saybaşılı)(1993), “Devlet ve Ekonomi” Liberalizm Refah Devleti Eleştiriler kitabında alınmıştır, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• CHANG, Ha-Joon(çev.: Emin, Akçaoğlu)(2015), Sanayileşmenin Gizli Tarihi, Ankara: Efil Yayınevi.
• Coricelli, F(1997), Restructuring, Phase of Transition and the Budget in: Fiscal Policy inTransition, From Report of Economic Policy Initiative, no:3, CEPR, Warsaw DURAN, Mahmut (ed.: Ergin Arıoğlu)(1994) , “Özelleştirmenin Toplumsal ve Ekonomik Boyutları” Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme Kitabından, Ankara: Türkiye Maden İşçileri Sendikası Yayını
• ERSOY, A.(1990), İktisadi Teoriler ve Düşüncelerin Gelişme Tarihi, İzmir: Abam Yayınları.
• Feigenbaum, H; H. Jeffrey(1997), Privatization and Political Theory Jounal of International Affairs, vol:50, Winter
• ITOH, M.,(1996), Money and Credit in Socialist Economies: a Reconsideration, Capital and Class, vol:60, Autumn
• KOTZ, David M. ve WEİR, Fred(çev.: Cemile Çakır)(2012), Gorbaçov’dan Putin’e Rusya’nın Yolu: Sovyet Sisteminin Çöküşü ve Yeni Rusya, İstanbul: Kalkedon Yayınlar
• KÜÇÜK, Yalçın(2011), Sovyetler Birliği’nde Sosyalizmin Çözülüşü, Ankara: MızrakYayınları
• Lavigne, M. (1999), The Economics of Transition: From Socialist Economy to Market Economysecond edition, Macmillan Press, New York.
• NOVE, Alec(çev.: Osman, Akınbay)(1991), Uygulanabilir Bir Sosyalizmin İktisadi, İstanbul: Belge Yayınları.
• OYAN, Oğuz(1997), Devletin Küçültülmesi Yaklaşımı, Bütçe ve Vergi” 1996’dan 1997’ye Değişimin Dinamikleri, Türk-İş 1997 Yıllığı, Ankara: Türk-İş Araştırma Merkezi, cilt:1
• ÖNDER, İzzettin(ed.: Ergin Arıoğlu)(1994),“Özelleştirmenin Toplumsal ve Ekonomik Boyutları” Dünyada ve Türkiye’de Yaşanan Özelleştirme kitabından, Ankara: TürkiyeMaden İşçileri Sendikası Yayını.
• SÖNMEZ, Sinan(1997), “Küreselleşme Söylemi ve Politikalarında Özelleştirmeye Verilen İşlev: İdeolojik, Ekonomik ve Mali Boyutlar” Dünyada ve Türkiye’de Kamu Girişimciliğinin Geçmişi Bugünü ve Geleceği Sempozyumu Bildirileri Kitabından, 6-8 Ekim, İstanbul: TMMOB Yayınları
• SWEEZY, P.(çev. Yıldırım, Koç) (1975), Çağdaş Kapitalizmin Bunalımı, Ankara: Bilgi Yayınevi
• WRİGHT, E.,O.,(der.: Nail Satlıgan-Sungur Savran)(1988), “Marksist Birikim ve Bunalım Teorisinde Almaşık Perspektifler” Dünya Kapitalizminin Bunalım İçinde, İstanbul: Alan yayıncılık