TÜRKİYE-SURİYE İLİŞKİLERİNDE HATAY MESELESİ VE HATAY’IN JEOPOLİTİK ÖNEMİ

Yıl 2019, Sayı: 74, 35 - 45, 29.10.2019

Kadir Sancak

Öz

Bugün Türkiye’nin karadan sınır komşusu olduğu sekiz ülke vardır ve bunlardan biri de Suriye’dir. İki ülkede yaşayan insanların birbirleri ile olan ilişkileri çok eski zamanlara kadar uzanmakla birlikte bağımsız devletler olarak iki ülke arasındaki ilişkilerin geçmişi çok daha yakın zamanlarda başlamaktadır. Osmanlı Devleti’nin yıkılmasından sonra Fransa tarafından manda idaresi altında yönetilen Suriye, gerçek anlamda bağımsızlığını İkinci Dünya Savaşı sonrasında elde etmiştir. Bununla birlikte iki ülke arasındaki ilişkiler ve sorunlar Suriye’nin manda yönetimine tabi olduğu dönemlerde başlamıştır. İki ülke arasındaki temel sorunlardan biri Hatay Meselesi olmuş ve bu sorun konjonktürel olarak zaman zaman geri plana itilmiş olsa da bugüne kadar devam etmiştir.
Hatay, iki ülke arasında bir sorun kaynağı olmanın ötesinde Doğu Akdeniz’e hakim konumu ile jeopolitik açıdan önemli bir coğrafyadır. Bu durum 2011 yılından sonra Suriye’de başlayan iç savaşla birlikte daha fazla ön plana çıkmaktadır. Bunlara ilave olarak son dönemde Doğu Akdeniz’deki petrol ve doğalgaz arama faaliyetlerinden olumlu sonuçlar alınması da Hatay’ın önemini artıran bir başka faktör olarak değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

turkey, hatay, jeopolitik

ISSUE OF HATAY IN TURKEY-SYRIA RELATIONS AND GEOPOLITICAL IMPORTANCE OF HATAY

Öz

Today, there are eight countries that Turkey shares a land border with and one of them is Syria. However relations between people live in both sides date back to ancient times, relation history of both countries as an independent states is much more closer. Syria which was ruled under mandate government by France together with the Ottoman Empire had falled down, gained it’s independence in real terms afterwards World War 2. In addition to this, relations and problems between both countries have started in the periods when Syria was under the mandate. One of the primary problem titles has been Issue of Hatay and this problem has continued to date even putting on the back burner depending on the conjuncture on occasion.
Hatay, beyond being a problem source between both countries, is a significant region in terms of geopolitics with it’s prevailing geographical location on the East Mediterranean. This situation has come to the front together with the civil war occured in Syria after 2011. In addition to these, getting positive outcomes from researching operations of oil and natural gas in Mediterranean recently is considered as an another factor rising Hatay’s importance.
In this paper, first of all, effects of the Hatay Question, which is an important problem title in Turkey-Syria relations, on both country’s relations in the historical context will be handled. Then, Hatay’s geopolitical location and rising importance of this location together with the war has been going on in Syria will be marked.

Anahtar Kelimeler

turkey, hatay, geopolitics

Kaynakça

• Altundeğer, N. & Yılmaz, M. E. (2016). İç Savaştan Bölgesel İstikrarsızlığa: Suriye Krizinin Türkiye’ye Faturası, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1):289-301.
• Armaoğlu, F. (2009). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul.
• Asker, A. (2017). Misak-ı Millî’ den Anavatan’a: Sancak Meselesi ve Çözümü, Yeni Türkiye, (93):1105-1116.
• Atabey, F. (2015). Hatay’ın Anavatana Katılma Süreci, AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4(7):192-209.
• Atasoy, A. & Geçen, R. & Korkmaz, H. (2012). “Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye (Hatay) – Suriye Sınırı”, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, VII. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara.
• Bayezit, F. (2016). Dengeleme Davranışı Olarak Fırat Kalkanı Operasyonu: Neoklasik Realist Bakış, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 4(2):84-112.
• Benek, S. (2016).Türkiye-Suriye İlişkilerinin Sosyal Coğrafya Açısından Tarihsel Arka Planı, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(1):171-192.
• Cengil, M. & Aydın, A. R. (2014). IŞİD (Irak Şam İslam Devleti): Psikopolitik ve Teolojik Bir Değerlendirme, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (6): 51-63.
• Cingöz, İ. (2016). Tarihsel Süreçte Türkiye-Suriye İlişkileri ve Hatay, Bulgaristan Stratejik Araştırmalar Merkezi, 10 Haziran 2016, https://www.bghaber.org/bghaber/tarihsel-surecte-turkiye-suriye-iliskileri-ve-hatay/, 15.05.2019
• Cıvaoğlu, G. (2016). Hatay’ın önemi, 21.10.2015, http://www.milliyet.com.tr/hatay-in-onemi/siyaset/ydetay/2135152/default.htm?utm_source=gazeteoku&utm_medium=referral, 15.05.2019
• Cleveland, W. L. (2008). Modern Ortadoğu Tarihi, Çeviren: Mehmet Harmancı, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Çolak, K. (2008). Mısır’ın Fransızlar Tarafından İşgali VeTahliyesi (1798-1801), SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, (II): 141-183.
• Dalar, M. (2010). Asi Nehri’nin Türkiye-Suriye İlişkileri Üzerindeki Etkisi Ve Geleceği, Ortadoğu Analiz, 2(15): 106-113.
• Demir, Ş. (2011). Dünden Bugüne Türkiye’nin Suriye Politikası, Turkish Studies, 6(3): 691-713.
• Dolunay Ş. & Erdem, S. & Erdem, E. (2016). Işid: Küresel Bir Terör Örgütü, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2):277-292.
• Duran, H. (2011). Adana Protokolü Sonrası Türkiye-Suriye İlişkileri, Ortadoğu Yıllığı.
• Geçen R. & Usun, Ç. F. (2017). Hatay İli Jeopolitiğini Şekillendiren Temel Faktör: Suriye Sınırı, Çukurova Araştırmaları Dergisi, 3(2):126-149.
• Goldschmidt Jr. A. & Davidson, L. (2011). Kısa Ortadoğu Tarihi, Çeviren: Aydemir Güler, Doruk Yayımcılık, İstanbul.
• Gök, İ. (2014). Türklerin Suriye’ye Girişi ve Süleymanşâh, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (36):217-251.
• Gökcan, Ö. (2018). Türkiye-Suriye İlişkilerinde Bir Kırılma Noktası: Ekim 1998 Krizi Veya Diğer Bir İfadeyle “İlan Edilmemiş Savaş”, Akademik İncelemeler Dergisi, 13(1): 169-198.
• Hut, D. (2016). Osmanlı Arap Vilayetleri, Arabizm Ve Arap Milliyetçiliği”, VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Ortadoğu Özel Sayısı, (1):105-150.
• Karagöl, E. T. (2017). Özdemir, Büşra Zeynep, Türkiye’nin Enerji Ticaret Merkezi Olmasında Doğu Akdeniz’in Rolü, SETA Yayınları, Ankara, 92.
• Kaştan, Y. (2017). Atatürk Dönemi Türkiye – Suriye İlişkileri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53).
• Köni, H. (1989). Hatay Sorununa Yeni Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 1(4):535-539.
• Köylü, M. (2018). Suriye, PYD/YPG Yapılanması Ve Zeytin Dalı Harekâtı, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi (ASSAM - UHAD), (11).
• Sabah Gazetesi, (2018). PKK'lı Teröristten Flaş Amanos İtirafı”, 31.08.2018, https://www.sabah.com.tr/gundem/2018/08/31/son-dakika-pkkli-teroristten-flas-amanos-itirafi,15.05.2019
• Saltürk, M. (2006). Orta Doğu’da Su Sorunu ve Türkiye Açısından İncelenmesi, Güvenlik Stratejileri Dergisi, (3):21-38.
• Sputniknews, Akdeniz'de Dengeleri Değiştirecek Doğalgaz Keşfi (2018), https://tr.sputniknews.com/ekonomi/201806291034070594-akdeniz-dogalgaz-kesfi/, 15.05.2019
• Topal, C. (2009). Sancak (Hatay) Sorunu ve İkinci Dünya Savaşı Öncesi Süreçte Arap Kamuoyundaki Etkileri, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2):1-16.
• Türkiye Gazetesi, (2017). Suriye'den Türkiye'yi tahrik eden harita: Hatay'ı Suriye sınırlarına aldılar, https://www.turkiyegazetesi.com.tr/gundem/496477.aspx, 15.05.2019 Uçarol, R. (2013). SiyasiTarih (1789-2012), Der Yayınları, 9. Basım, İstanbul.
• Ürkmez, N. (2016). Doğu Akdeniz’de Bir Liman Kenti: İskenderun (1914-1919), Pegem Akademi, Ankara