LİBERAL POLİTİKALARDAN NEOLİBERAL POLİTİKALARA: SOSYAL DEVLETİN DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2019, Sayı: 74, 46 - 68, 29.10.2019

Saim Dalbay

Öz

Endüstri devrimiyle birlikte ortaya çıkan üretim şekilleri ve liberal ekonomi sistemi çeşitli sosyal sorunların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu sorunların çözümüne yönelik arayışlar sosyal politika alanıyla karşılık bulmuştur. Yeni sorunlar, ihtiyaçlar ve toplumların dinamik yapısı; üretim, ekonomi ve dolayısıyla da sosyal politik alandaki dönüşümün önünü açmıştır. Nihayetinde küreselleşme olgusuyla birlikte daha karmaşık bir hâl alan sosyal politika, ulus devletlerin bu alandaki rollerinin sorgulanmasına ve bu alana ilişkin yeni aktör arayışlarına neden olmuştur. Ülkemizde de dünyaya paralel olarak 1980’lerle birlikte hız kazanan neo-liberal politikalar çeşitli tartışmaları beraberinde getirmektedir. Neo-liberal politikalara eleştirel yaklaşanlar bu süreçle birlikte sosyal politikaların sermayenin güdümüne girdiğini, çalışanlar ve dezavantajlı gruplar aleyhine bir işleyiş sergilediğini ileri sürmektedirler. Diğer taraftan ise neo-liberal politikaların gerekliliğini savunanlar eleştirileri ideolojik ve klişe olarak görmektedir. Onlara göre küresel sorunlara küresel çözümler üretilmeli, geçmişin hazır reçeteleri ile yetinmeyip günümüzün dinamiklerine uygun daha bütünleştirici ve sofistike çözüm yöntemleri denenmelidir.
Çalışmamızda, refah devleti anlayışından, kabaca yeniden klasik liberal modele dönüş anlamı ifade eden neo-liberal politikaların benimsenmesi ve bu bağlamda ekonomik boyutuyla Fordist üretim tarzından Post-Fordist üretim tarzına evrilen süreç incelenmeye çalışılmıştır. Bu yeni felsefeyi/üretim tarzını belirleyen sosyal olgular ve bu sürecin ortaya çıkardığı sorunlar derinlemesine olmadan objektif bir bakışla ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

fordist üretim, post fordist üretim, liberalizm

Kaynakça

• Aglietta, M. (1979). A theory of capitalistregulation, the US experience.London:NLB.
• Akat, İ. ve Budak, G. (1999). İşletme yönetimi. İzmir: Barış Yayınları.
• Ataay, F. (2007). Neoliberalizm ve devletin yeniden yapılandırılması. Ankara: DeKi Basım Yayım,
• Ataay, F. (2015). Neoliberal reformlar, devletin yeniden yapılandırılması ve kamu hizmetlerinde dönüşüm. Akdeniz İİBFDergisi, 30, 20-39.
• Atkinson, J. (1985). ‘TheChanging Corporation’, in David Clutterbuck (ed.), New Patterns of Work, (Aldershot: Gower).
• Belek, İ. (1999). “Postkapitalist” paradigmalar.İstanbul: Sorun yayınları.
• Bell, D. (1973). Thecoming of postindustrialsociety- a venture in social Forecasting.New York: Basic BooksInc.
• Boratav, K. (1995), Türkiye’de sosyal sınıflar ve bölüşüm. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Boratav, K. (1995),İstanbul ve Anadolu’dan Sınıf Profilleri. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
• Boratav, K. (2002). Türk ekonomisinin son durumu. Ankara: Tübitak Matbaası.
• Boratav, K. (2004). Yoksulluk kavramı üzerine notlar. Toplum ve Hekim Dergisi, 19(1), 7-9.
• Boratav, K.(2009)., Bir Garip Program. http://haber.sol.org.tr/yazarlar/korkut- boratav/garip-bir-program-18538adresinden 1 Aralık 2009 tarihinde erişildi.
• Braverman, H. (1974).Labor and monopolycapital, thedegredation of work in thetwentiethcentury. New York: MonthlyReviewPress.
• Buğra, A. (2000). Devlet piyasa karşıtlığının ötesinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Büyükbaş, H. ve Ören, K. (2009). Küreselleşme, birleşmiş milletler ve uluslararası sosyal düzen arayışı. http://www.sosyalbil.selcuk.edu.-tr/sos_mak/makaleler/hakk%c4%b1%20b%c3%9cy%c3%9ckba-%c5%9e%20-%20kenan%20%c3%96ren/103-121.pdf>adresinden 20 Aralık 2009 Tarihinde Erişildi.
• Crook, S.,Pakulski, J. ve Waters, M. (1992). Postmodernization, change in advancedsociety. London: SagePuplication.
• Ekin, N. (1996). Küreselleşme ve gümrük birliği. İstanbul: ITO Yayınları.
• Emre, A. (1995).Tam zamanında üretim sisteminin ülkemizdeki uygulama ve sorunları.Ankara:Milli Prodüktive Merkezi Yayınları: 543
• Erdoğan, E ve Ak, Z. (2019). Neo-liberal ekonomik dönüşüm ve sendikalar.
• http://www.kamu-is.org.tr/pdf/7237.pdf Adresinden 12 Mart 2019 Tarihinde Erişildi.
• Ertürk, M. (2000).İşletmelerde yönetim ve organizasyon. 3. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
• Friedman, M. (2008).Kapitalizm ve özgürlük. İstanbul: Plato Film Yayınları.
• Gerber, D. J. (2001). Law and competition in twentieth Century Europe. Oxford UniversityPress, .
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji.Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Gül, S.S. (2004). Sosyal devlet bitti, Yaşasın piyasa!.İstanbul:Etik Yayınları.
• Keane J. (1993). Sivil toplum ve devlet arasındaki ayırımın kökenleri ve gelişimi 1750-1850, sivil toplum ve devlet. İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Koçdemir K. (1998). Küreselleşme ve Türkiye. Türk İdare Dergisi, 418, 57-81.
• Mckinsey Global Institute's (2017). Jobslost, jobsgained: Whatthefuture of workwillmean, forjobs, skills and wages, https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/jobs-lost-jobs-gained-what-the-future-of-work-will-mean-for-jobs-skills-and-wages adresinden 01 Mart 2019 tarihinde erişildi.
• Özkalp, E. ve Sungur, Z.(1997). Esnek üretim sistemleri ve post-fordist yaklaşımlar. Anadolu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 13(1–2), ss.415-430.
• Parlak, Z. (1999). Yeniden Yapılanma ve Post-Fordist Paradigmalar, Bilgi, 1, ss.83-102
• Piore, M.J. (1986). Perspectives on labour market flexibility. IndustrialRelations, 45(2).
• Rustin, M. (1989). Thepolitics of Post-Fordism: or, thetroublewith'New Times'. New LeftReview, (175), 54.
• Sayer, A. (1989). Postfordism in question. International journal of urban and regionalresearch, 13(4), 666-695.
• Suğur, N. (1997). Fordizm, Post-Fordizm ve ötesi.Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(1).
• Tuna, O. ve Yalçıntaş, N.(1994). Sosyal siyaset. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Wallerstein, I.(2003). Liberalizmden sonra. İstanbul: Metis Yayınları.
• Witheford, N.,Gruneu, R. (1993). Betweenthepolitics of production and thepolitics of thesign: Post Marxism, Post modenizm and “new times”. CurrentPerspectives in Social Theory, 13, 69-91.
• Yentürk, N.(1993). Post-Fordist gelişmeler ve dünya iktisadî işbölümünün geleceği. Toplum ve Bilim S.56, Ankara.
• Yalçıntan, M. (2000).Üçüncü yol arayışları ve Türkiye, İstanbul: Büke Yayınları.
• Yayla, A. (2000). Özgürlük yolu. Ankara: Liberte Yayınları.