YÜKSEKÖĞRETİMİN FİNANSMANI: OECD ÜLKELERİ VE TÜRKİYE UYGULAMALARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2019, Sayı: 74, 155 - 170, 29.10.2019

Filiz Giray Şehnaz Bodur

Öz

Dünyada ve Türkiye’de yükseköğretimin yaygınlaşması sebebiyle üniversiteler kalite artırma eğilimleri içerisine girmiştir. Günümüzde artan rekabet koşulları yükseköğretim kurumlarını sürekli yenilik yapmaya zorlamaktadır. Bu yenilikler sonucunda üniversitelerin finansal kaynak ihtiyaçlarında önemli bir artış meydana gelmiştir. Dünyada birçok ülkede yükseköğretimin finansmanının büyük bir kısmı kamu gelirleri ile karşılanmaktadır. Ancak kamudan üniversitelere aktarılan kaynaklar üniversitelerin ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmaktadır. Artan finansman ihtiyaçlarını karşılamak için sürdürülebilir bir finansman yapısı oluşturmak yükseköğretim sistemleri için en önemli sorunlardan birisidir. Bu sebeple OECD ülkelerinde yükseköğretim sistemlerinin finansman yapılarının incelenmesi ve bu doğrultuda Türkiye için yeni alternatiflerin ortaya konulması önem arz etmektedir. Bu yüzden bu çalışmada OECD ülkelerinde mevcut yükseköğretim finansman şekilleri ve eğilimleri ele alınmış ve Türkiye’de yükseköğretimin finansmanına ilişkin çeşitli öneriler ortaya konulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

yükseköğretim, yükseköğretim finansmanı, yükseköğretim harcamaları

Kaynakça

• Akalın, Güneri (1997), “Üniversite Harçları: Türkiye’de Yükseköğretim Hizmetinin Fiyatlandırılması”, Amme İdaresi Dergisi, 30(3), 88-89.
• Akça, Haşim (2011), “Devleti Ekonomiye Çeken Nedenler”, Kamu Maliyesi,Ed. E. Karayılmazlar, İstanbul,Lisans Yayıncılık.
• Akça, Haşim (2014), “Yükseköğretimin Finansmanı ve Türkiye İçin Yükseköğretim Finansman Model Önerisi”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19/1.
• Aslan, M. Hanifi (2002), “Eğitim Finansmanın Ekonomi Politiği”, Liberal Düşünce, (27).
• BanyaKingsley (2005), “GlobalisationandHigerEducationPolicyChanges”, International Handbook on Globalisation, EducationandPolicyResearch, Ed. J. Zajda, 153-154.
• BarrNicholas (1993), “AlternativeFundingResorucesforHigherEdcation”, EconomicJornal, 103(418), 718-719.
• BUMKO (2019), http://www.bumko.gov.tr/TR,41/butce-hazirlama-sureci.html (Erişim Tarihi:10.05.2019)
• Chapman, Bruce (2005), “IncomeContingentLoansforHigherEducation: International Reform”, TheAustralianNationalUniversity, CentreforEconomicPolicyResearch, DiscussionPaper, No. 491, 18-25.
• Erdoğan, İrfan (2001), “Ulusal Kalkınma ve Eğitim İlişkisi”, Liberal Düşünce Dergisi, 6(21), 34-39.
• Ergen, Zuhal (2006), “Yükseköğretim Karma Malının Niteliği ve Finansmanı Üzerine”, Sosyo Ekonomi Dergisi,3-19.
• FriedmanMilton (1955), “The Role of GovernmentInEducation”, Philosophy of Education, Oxford,Blackwell.
• Friedman,Milton (1988), Kapitalizm ve Özgürlük, Çev. Doğan Erberk ve Nilgün Himmetoğlu, İstanbul, Altın Kitaplar Yayınevi, 145-146.
• Göze,Ayferi (2005), Liberal Marxiste Faşist Nasyonal Sosyalist ve Sosyal Devlet, 4. b.,İstanbul, Beta Yayınevi.
• Guillemette,Yvan (2006), “The Case forIncome-ContingentRepayment of StudentLoans”, TheEducationPapers, Commentary, No. 233.
• Gutek,Gerard L. (2006), PhilosophicalandIdeomogicalPerspectives on Education, (Eğitime Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar), Çev. Nesrin Kale, 3. b., Ankara, Ütopya Yayınevi.
• Günlü, Ramazan (2003), “Özerklik, Toplumsal Dönüşüm ve Eğitim”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 1(1).
• Hyslop-Margison, J. EmerjandSears, Alan M. (2006), Neoliberalizm, Globalizationand Human Capital Learning ReclaimingEducationforDemocraticCitizenship, SpringerPublication, 13-16.
• Johnstone D. Bruce, Marcuccı, Pamela N. (2007), WorldwideTrend in HigherEducation Finance: CostSharing, StudentLoansandtheSupportof AcademicResearch, Paris,UNESCO, 5-6.
• Kantorova,Vladimira (2006), “EducationandEntryintoMotherhood in theCzechRepublicDuringState-SocialismandtheTransitionPeriod1970-1997”, EducationandPostponement of Maternity, Eds. Siv, Gustafsson, Adriaan, Kalwij, 238-241.
• Kurt, Türker, Gümüş,Sedat (2015),“Dünya’da Yükseköğretimin Finansmanına İlişkin Eğilimler ve Türkiye için Öneriler”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(1),15.
• OECD (2018), “Education at a Glance 2018”, OECD Publishing, http://dx.doi.org/10.1787/eag-2018-en(Erişim Tarihi: 10.09.2019) OECD, Database.
• Rospigliosı,Pericles, Greener,Asher, Sue, BournerTom, Sheehan,Maura (2014), “Human CapitalorSignalling, UnpackingtheGraduate Premium”, International Journal of SocialEconomics,41(5).
• Saruç, N. Tolga (2011), “Yükseköğretimin Finansmanı ve Finansman Yöntemlerinin Algılanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaş Görüşleri”,Maliye Dergisi, 161.
• Şenses, Fikret (2007), “Uluslararası Gelişmeler Işığında Türkiye Yükseköğretim Sistemi: Temel Eğilimler, Sorunlar, Çelişkiler ve Öneriler”, ERC WorkingPapers in Economics.
• Söyler, İlhami (2009), “Yükseköğretimin Finansmanı: Yeni Beklentiler ve Hedefler Işığında Normatif Bir Yaklaşım”, Sayıştay Dergisi, (72), 17-18.
• Tural, Necla K. (2002), Eğitim Finansmanı, 1. b.,Ankara, Anı Yayıncılık.
• YÖK(20079, Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi, Ankara, YÖK Yayın No: 2007/1.