TÜRKİYE’NİN ENERJİ GÜVENLİĞİ BAĞLAMINDA DOĞU AKDENİZ’DE ENERJİ REKABETİ

Yıl 2020, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi [tr], 259 - 272, 31.05.2020

Mustafa Kemal Öztopal Levent Yiğittepe

Öz

Dünyada yaşanan hızlı nüfus artışına ve teknolojik gelişmelere paralel olarak enerji ihtiyacı da bir artış göstermektedir. Buna bağlı olarak da mevcut olan veya olası varlığı düşünülen enerji kaynaklarına olan ilginin artması, devletler arası bir rekabeti ortaya çıkarmıştır. Diğer taraftan enerji kaynaklarının tüketim pazarlarına ulaşımında çoğunlukla deniz yolu tercih edilmektedir. Bu çerçevede Doğu Akdeniz tarihten bu yana dünya ticaretinin önemli güzergâhlardan birisi olmuştur. Dünyanın hidrokarbon zengini bölgelerinde çıkarılan enerjinin tüketici bölgelere ulaştırılmasındaki rolü Doğu Akdeniz’in önemini daha da artırmaktadır. Tüm bunların yanı sıra son yıllarda Doğu Akdeniz’de keşfedilen doğal gaz rezervleri, Doğu Akdeniz’in hem bölge devletleri hem de küresel güçlerin mücadele içerisinde olduğu bir rekabet sahasına dönüşmesini beraberinde getirmiştir. Bulunduğu coğrafi konumun avantajı ile enerji merkezi olma stratejisini, enerji politikasının temeline oturtan Türkiye hem enerji güvenliğinin hem de dışa bağımlılığın azaltılmasının bir gereği olarak Doğu Akdeniz’deki bu küresel rekabet içerisinde yer almaktadır. Bu çalışma Doğu Akdeniz’in stratejik önemi ve keşfedilen sahalar üzerinden bölgedeki küresel rekabeti ve Türkiye’nin enerji güvenliğinin analiz edilmesini amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Enerji, Enerji Güvenliği

Kaynakça

• Acer, Y. (2019). Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası. SETA Analiz, 301, 1-15. Ang, B.W.,Choong, W. L. ve Ng, T. S. (2015). Energy Security: Definitions, DimensionsandIndexes.RenewableandSustainableEnergyReviews, 42, 1077-1093. Anlar, A. (2017). Farklı Bakış Açıları ile Enerji Güvenliği Üretici, Tüketici veTransit Ülkeler: Türkiye Örneği.Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 19, 59-88. Başeren, S. H. (2010). Doğu Akdeniz’de Yetki Alanları Uyuşmazlığı. İstanbul: Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) Yayınları. Çelikpala, M. (2014). Enerji Güvenliği: NATO’nun Yeni Tehdit Algısı.Uluslararası İlişkiler, 10 (40), 75-99. Duarte, P. (2018). China in theHeartland: TheChallengesandOpportunities of OBOR for Central Asia.M. Laruelle (Ed.), China’sBeltAnd Road InitiativeAndItsImpact in Central Asia içinde (ss. 11-20). Washington, D.C: Te George Washington University, Central Asia Program. Duman, S. (2019). Doğu Akdeniz’de Emperyal Girişimler ve Türkiye. Karadeniz Araştırmaları, 16 (62), 213-230. Ediger, V. Ş.,Devlen, B. ve Bingöl McDonald, D. (2012). Levant’ta Büyük Oyun: Doğu Akdeniz’in EnerjiJeopolitiği.Uluslararası İlişkiler, 9 (33), 73.92. Erol, E. (2018). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları ve Hidrokarbon Çalışmaları. Birlik, 220, 34-38. Fackrell, B. E. (2013). TurkeyandRegionalEnergy Security onthe Road to 2023.TurkishPolicyQuarterly, 12 (2), 83-89. Kakışım, C. (2017). Türkiye’nin Enerji Merkezi Ülke Olma HedefiAçısından Bölgesel Riskler ve BölgeselFırsatlar.Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 431-450. Karagöl, E. T. ve Kızılkaya, M. (2015). Rusya-AB-Türkiye Üçgeninde Türk Akımı. SETA Perspektif, 105, 1-6. Kesgin, S. (2018). Küresel ve Bölgesel Perspektiften Doğu Akdeniz Güvenliği. Ankara: Berikan Yayınevi. Kovacevic, A. (2009). TheImpact of theRussia–UkraineGasCrisis in South Eastern Europe (NG29). Oxford InstituteforEnergyStudies. Özev, M. H. (2017). Küresel Denklemde Türkiye’nin Enerji Güvenliği. Ankara: SETA Yayınları. Özer, S. (2013). Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliği ve Savaşları, Ortadoğu Analiz. 5 (60), 68-79. Özgen, C. (2017). Doğu Akdeniz’de Deniz ve EnerjiGüvenliği. Akdeniz’de Fırsatlar; Ekonomi, Enerji ve Güvenlik içinde (ss. 33-42). Uluslararası Akdeniz Kongresi İstanbul. Putten, F. P. (2016). InfrastructureandGeopolitics: China’sEmergingPresence in theEasternMediterranean, Journal of Balkan andNearEasternStudies, 18 (4), 337.351. Sarıkaya, Y. (2018). Ağustos 2018 Hazar Konvansiyonunun Anlamı: Siyasal ve Hukuksal Bir İnceleme. 5. Cilt Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler-I içinde (ss. 649-664). 2. Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi Antalya. Selçuk, I. Ş. (2010). Küresel Isınma, Türkiye’nin Enerji Güvenliği ve Geleceğe Yönelik Enerji Politikaları. Ankara: Ankara Barosu Yayınları. Sevim, C. (2012). Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği.Journal of Yaşar University,26 (7), 4378-4391. Yaycı, C. (2020). Doğu Akdeniz’in Paylaşım Mücadelesi ve Türkiye. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi. Yergin, D. (2006). EnsuringEnergy Security.ForeignAffairs, 85 (2), 69-82. Yılmaz, S. (2017). Doğal Kaynak MilliyetçiliğiBağlamında Rusya-Avrupa Birliğiİlişkilerinde Bir Dış Politika AracıOlarak Enerji. Turan, S. ve Köroğlu Özkural, N. (Ed.), Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kuramları ve Sorunlarına Temel Yaklaşımlar içinde (ss. 113-132). Londra: TransnationalPressLondon. Yılmaz, S. ve Kalkan, D. K. (2017). Enerji Güvenliği Kavramı: 1973 Petrol Krizi Işığında Bir Tartışma.ANKASAM Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 1 (3), 169-199. İnternet Kaynakları Arslan, R. (2019). Doğu Akdeniz'de Sondaj Faaliyetleri: 6 Başlıkta Bilmeniz Gereken Her Şey.Euronews, https://tr.euronews.com/2019/07/19/dogu-akdeniz-sondaj-faaliyetleri-bilmeniz-gereken-her-sey-dogal-krizi-turkiye-kibris-ab, (11.05.2020). Başaran, C. (2019). Güney Akdeniz Gaz Rezervi ve Türkiye’nin Elindeki Kartlar. Bloomberg, https://www.bloomberght.com/ht-yazarlar/cuneyt-basaran-2071/2219152-guney-akdeniz-gaz-rezervi-ve-turkiyenin-elindeki-kartlar, (16.04.2020). Başeren, S. H. (2007). Doğu Akdeniz’de Gerilim. Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV), http://tudav.org/calismalar/deniz-alanlari/munhasir-ekonomik-bolge/dogu-akdeniz-serhat-h-baseren/, (10.05.2020). Baran, D. (2019). Uluslararası Hukuk Perspektifinden Doğu Akdeniz’deki “Sondaj Savaşı”.Al SharqBlog, https://research.sharqforum.org/2019/10/16/uluslararasi-hukuk-perspektifinden-dogu-akdenizdeki-sondaj-savasi/?lang=tr, (18.05.2020). Can, F. (2019). Doğu Akdeniz'de Ne Kadar Doğal Gaz Rezervi Var? Euronews, https://tr.euronews.com/2019/12/31/dogu-akdeniz-ne-kadar-dogal-gaz-rezervi-var-en-buyuk-payi-hangi-ulkeler-alacak, (15.04.2020). Energy Charter Secretariat. (2015).International Energy Security: CommonConceptforEnergyProducing, Consumingand Transit Countries,https://www.energycharter.org/fileadmin/DocumentsMedia/Thematic/International_Energy_Security_2015_en.pdf, (11.04.2020). Erdurmaz, S. (2011). Doğu Akdeniz’de GKRY’nin Münhasır Ekonomik Bölge İlanı, Petrol Aramaları ve Türkiye. Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi (TÜRKSAM), https://turksam.org/dogu-akdeniz-de-gkry-nin-munhasir-ekonomik-bolge-ilani-petrol-aramalari-ve-turkiye, (10.05.2020). Geropoulos, K. (20209. East MedGas Forum MakesCairo HQ.New Europe, https://www.neweurope.eu/article/east-med-gas-forum-makes-cairo-hq/, (16.04.2020). International EnergyAgency (2019). Energy Security. https://www.iea.org/areas-of-work/ensuring-energy-security, (10.04.2020). Kekilli, E. Libya’ya Neden Asker Gönderiliyor?Kriter, https://kriterdergi.com/dosya-turkiyenin-libya-hamlesi/libyaya-neden-asker-gonderiliyor, (18.05.2020). Kurt, V. (2020). 5 Soru: Türkiye’nin Libya’ya Asker Gönderme Tezkeresi.SETAV, https://www.setav.org/5-soru-turkiyenin-libyaya-asker-gonderme-tezkeresi/, (18.05.2020). Pamir, N. (2018). Doğu Akdeniz ve Kıbrıs Ekseninde Enerji ve Jeopolitik. Petrol Mühendisleri Odası, https://pmo.org.tr/wp-content/uploads/2018/10/Dog%CC%86u-Akdeniz-ve-K%C4%B1br%C4%B1s-Ekseninde-Enerji-ve-Jeopolitik.pdf, (14.04.2020). Stratejik Düşünce Enstitüsü. (2019).Doğu Akdeniz’de Yükselen Gerilim: Siyasi, Askeri ve Ekonomik Açıdan Yapılması Gerekenler. https://www.sde.org.tr/Content/Upload/Dosya/Dogu%20Akdeniz%20rapor%20.pdf, (17.04.2020). T.C Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2020). Fasıl 15: Enerji. (2020, Şubat 4). https://www.ab.gov.tr/fasil-15-enerji_80.html, (12.04.2020). T.C Resmi Gazete. (2019).Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti ile Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükûmeti Arasında Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırasının Onaylanması Hakkında Karar (Karar Sayısı: 1815). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191207-3.pdf, (17.05.2020).