ÖĞRETMENLERİN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ İLE DEĞİŞİME DİRENÇ ARASINDAKİ İLİŞKİ: EĞİTİM KURUMLARINA YÖNELİK BİR ALAN ÇALIŞMASI

Yıl 2023, , 71 - 90, 06.11.2023

Mine Elagöz , Canan Gamze Bal , Ömer Volkan Erciyaş

https://doi.org/10.54969/abuijss.1374737

Öz

Bu çalışmanın amacı farklı eğitim kurumlarında öğretmenlik yapan bireylerin demografik özellikleri ile değişime direnç arasındaki ilişkinin araştırılmasıdır. Çalışmada öğretmenlerin demografik özelliklerini belirlemek amacıyla 8 soruluk “Kişisel Bilgi Formu”ve Oreg (2006) tarafından geliştirilen, üç boyuttan oluşan “Değişime Direnç Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmada değişkenler arasında bir ilişkinin olup olmadığının belirlenebilmesi için Pearson Korelasyon analizinden yararlanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, değişime direnç ile öğretmenlerin çalıştıkları kurum arasında bir ilişkinin olduğu sonucuna varılmıştır (p =,053). Ayrıca değişime direncin alt boyutları arasında bilişsel boyut ile çalışılan kurumun türü (p = ,029) ve sektörde çalışılan süre ile ilişkili olduğu görülmektedir. Bu iki demografik özelliğin duygusal boyut ile de pozitif yönlü bir ilişkisinin olduğu görülmektedir ( p= ,036 p = ,015). Bu doğrultuda öğretmenlerin değişime karşı gösterdikleri direncin demografik özellikleri ile ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değişim, Değişim Türleri, Direnç, Değişime Direnç, Eğitimciler

Etik Beyan

Bu Çalışmada KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu tarafından etik kurul izni alınmıştır.

THE RELATIONSHIP BETWEEN TEACHERS' DEMOGRAPHIC CHARACTERISTICS AND RESISTANCE TO CHANGE: A FIELD STUDY FOR EDUCATIONAL INSTITUTIONS

Öz

The aim of this study research to the relationship between the demographic characteristics of individuals teaching in different educational institutions and resistance to change. In order to determine the demographic characteristics of teachers, the 8-question "Personal Information Form" and the "Resistance to Change Scale" consisting of three dimensions developed by Oreg et al., (2006) were used in the study. In the study, Pearson Correlation analysis was used to determine whether there was a relationship between the variables. According to the results obtained, it was concluded that there is a relationship between resistance to change and the institution where teachers work (p = 0,053). In addition, among the sub-dimensions of resistance to change, it is seen that the cognitive dimension is related to the institution worked for (p = .029) and the time worked in the sector. It is seen that these two demographic features have a positive relationship with the emotional dimension (p = ,036, p = ,015). In this regard, it was concluded that teachers' resistance to change is related to their demographic characteristics.

Anahtar Kelimeler

Change, Types Of Change, Resistancce, Resistance To Change, Types Of Resistance, Educators

Kaynakça

• Akman, A. (2017). Sınıf öğretmenlerinin değişime direnç nedenlerinin incelenmesi (Doktora Tezi), İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Aslan, H., Bal, A., Akbulut, S., & Çetin, B. (2023). Öğretmenlerin Öz-Yeterlikleri İle Değişime Hazır Olma Durumlari Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Scientific Educational Studies, 7(1), 1-32.
• Argon, T. & Özçelik, N. (2008). “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Değişimi Yönetme Yeterlikleri ”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (16), 70- 89.
• Aykaç, B. (1991). Yönetimin iyileştirilmesi ve örgütsel değişim. Amme İdare Dergisi, (24) 2, 81-122.
• Balcı, B., & Yıldız, K. (2022). Spor yöneticisi adaylarının değişime direnç eğilimleri ve girişimcilik davranışları üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science Research, 11(1), 88-96.
• Başaran, E. (1982). Örgütsel davranış yönetimi, Sevinç Yayınevi, Ankara.
• Beger, G. A. (2020). Değişime Direnç ve Çalışan Yaratıcı Davranışı Arasındaki İlişkide Stresin Aracı Rolü. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (25), 34-50
• Bottery, M. (2016). Education and globalization: Redefining the role of the educational professional. Educational Review, 58 (1), 95-113.
• Carver, R. H., & Nash, J. G. (2011). Doing data analysis with SPSS: version 18.0. DuxburyPress. Cevahir, E. (2020). SPSS ile nicel veri analizi rehberi. Kibele
• Coroğlu, C. (2003). İş dünyasında geleceğin yönetimi, Alfa Yayınları, İstanbul.
• Cummings, T. G., & Worley, C. G. (1997). Organization change and development. Cincinnati, OH: South-Western College Publishing.
• Çalışkan, A. (2019). Değişime Direnç: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 237-252
• Çetin, C. (2008). Yöneticilerin liderlik stilleri: değişim yönetimi ve ekip çalışması arasındaki ilişkilerin çok yönlü olarak değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Odası Yayınları İstanbul.
• Çilesiz, R. (2015). Örgütsel değişiminin çalışanlar üzerindeki sosyal psikolojik ekonomik etkileri ve bir uygulama çalışması. (DoktoraTezi), Anadolu Üniversitesi, Türkiye.
• Dalin, P., Rolf, H.G., & Kleekamp, B., (1993). Changing the school culture. New York: The Imtec Foundation. Dahl, R. A. (2001). Demokrasi Üstüne, (Çev. Betül Kadıoğlu), Phoenix Yayınları, Ankara.
• Davis, K. (1988). İşletmede insan davranışı: örgütsel davranış, (çev. Kemal Tosun, Tomris Somay, Fulya Aykar, Can Baysal, Ömer Sadullah, Semra Yalçın), 3. Baskı,İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi.
• Dent, E. B., & Goldberg, S. G. (1999). Challenging “resistance to change”. Journal of Applied Behavioral Science, 35(1), 25 – 41.
• Dinçer, Ö. (2008). Örgüt geliştirme: teori, uygulama ve teknikleri, 2. Baskı, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Erdoğan, P. & İraz, R. (2019). Örgütsel vatandaşlık, örgütsel sinizme ve tükenmişliğe pozitif psikolojik sermaye etkisi, Konya: Eğitim Yayınevi
• Genç, E., (2020). Üniversite öğrencilerinin değişime direnç düzeylerinin uzaktan eğitime yönelik tutumlarına etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3774- 3801.
• Güllük, F. (2022). Öğretmenlerin Negativizmi İle Okul Müdürlerinin Değişime Direnişleri Giderme Yaklaşımları Arasındaki İlişkide Liderlik Stillerinin Düzenleyici Etkisi (Yüksek Lisans Tezi), Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Helvacı, M. A. (2011). Değişime karşı direniş nedenlerini belirleme ölçeği. E Journal of New World Sciences Academy, 6 (3), 2033-2047.
• Helvacı, M. A., Çankaya, İ., & Bostancı, A. B. (2013). Reasons and levels of teachers’resistance to change at schools According to inspectors’ perspectives. Journal of Theoretical Educational Science, 6 (1), 120-135.
• Henry, P. K. (1997). Overcoming resistance to organizational change. Journal of theAmerican Dietetic Association, 97 (10), 145-147.
• Hitt, M. A., Black, J. S., Porter , L. W. (2009). Management (2.nd ed.), New Jersey, Pearson Prentice Hall. Karaboğa, C, N, E (2018). Yönetim bilişim sistemleri kullanımı açısından kurumsal değişime direnç algılamalarının iç müşteri memnuniyeti üzerine etkisi: üniversite hastaneleri üzerinde bir araştırma. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karayaman, S. (2023). İyimserlik ve değişime direncin endüstri 4.0 uyum yeteneği üzerindeki etkisi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(10), 1329-1347
• Kayış, A., Kalaycı,E (Eds.) (2006). Güvenilirlik analizi, SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Keleş, M. (2020). İlkokul yöneticilerinin değişim eğilimlerinin yaşam boyu öğrenme becerilerine etkisi (Doktora Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Kinicki, A., & Williams B K. (2008). Management: A Practical Introduction, Third Edition, McGraw-Hill International Edition, New York.
• Koçel, T., (2003). İşletme yöneticiliği, 9. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Koçel, T., (2015). İşletme yöneticiliği, Beta Yayınları, İstanbul.
• Kurt, C. (2010). Examination of relationships between teachers? epistemogical beliefs and attitude of resist to organizational change (Master’s Thesis) Gazi University
• Küçük, B. A., & Günaydin, C. (2021). Lider İle Örgüt Düzeyindeki Güven Duygusunun Yenilikçi Çalışma Davranışı Üzerindeki Etkisi: Değişime Direncin Rolü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(2), 540-576.
• Limon, İ. (2020). Turkish adaptation of change fatigue scale: A study of reliability and validity. Sakarya University Journal of Education, 10(2), 292–311.
• Okar, M. (2018). Öğretmenlerin örgütsel iklim algıları ile değişime direnme tutumları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi
• Oreg, S. (2006). Personality, context, and resistance to organizational change. European Journal of Work and Organizational Psychology, 15 (1), 73-101.
• Ölçer, F. (2008). Örgütsel Küçülme. İçinde A. Özyılmaz & F. Ölçer (Eds.) Güncel Yönetim ve FOrganizasyon Yaklaşımları. Seçkin Yayınları, Ankara.
• Özkan,Y., (2002). İşletmelerde örgütsel değişime direnme ve bu sorunun çözümlenmesi üzerine bir uygulama. Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Piderit, S. K. (2000). Rethinking resistance and recognizing ambivalence: A multidimensional view of attitudes toward an organizational change. Academy of Management Review, 25 (4), 783 – 794.
• Pritchard B., (2010). Change management from an engineers perspective Change Management. Sabuncuoğlu, Z., & Tüz, M. (1998). Örgütsel psikoloji, 3. Baskı, Alfa Yayınları, Bursa.
• Sabuncuoğlu, T. E., Serinkan., (Eds.) (2008). Liderlik, değişim ve yenilik. Ankara: Nobel Yayınları. Sabuncuoğlu, Z.,& Tüz, M.,(2013). Örgütsel psikoloji, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Schumacher, Wolf D. (2010). Change management intervention models Cont. managıng barriers to busines .Reengineering Success: Capter 4b.
• Singh, S., Darwish, T. K., Costa, A. C., & Anderson, N. (2012). Measuring HRM and organisational performance: concepts, issues, and frame work. Management Decision, 50 (4), 651-667.
• Sönmez, N. (2023). Orta öğretim okulu yöneticilerinin kültürel liderlik rollerinin, değişime olan direnç üzerindeki etkilerinin araştırma bulgularının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (28), 113.
• Stoner, J. A., & Wankel, C. (2011). How business, resources, and people fit together in a sustainability model. Global Sustainability as a Business Imperative 3-15.
• Selçuk, S. (1999). Demokrasiye Doğru, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• Şen,E., & İrge, N., (2022). Çalışanların değişime dirençlerinin örgütsel çevikliğe etkisinde personel güçlendirmenin aracı rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 20(43), 119-148
• Şimşek, M. Ş., & Akın, H. B. (2008). Teknoloji ve örgütsel değişim. Konya: Çizgi Yayınları.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S., M. Baloğlu (Çev.) (2015). Using multivariate statistics ço değişkenli istatistiklerin kullanımı Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Taşlıyan, M., & Karayılan, D. (2011). Organizasyonlarda değişim ve yönetimi. İçinde İ. Bakan (Eds.) Çağdaş Yönetim Yaklaşımları içinde. İstanbul: Beta Yayınları.
• Timurturkan, K. (2010). Örgütsel yapının örgütsel değişime direnç üzerindeki etkisi: İzmir Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlüğü'nde Bir Uygulama (Doktora Tezi), DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Toffler, A., Güneri.,Y (Çev.). (1989). Uyumlu şirket, (çev.), İstanbul.
• Toribio.,C. (2011). Coping with Resistance to Change in Organization, (Master Thesis), Linnaeus Univercity. Töremen, F. (2002). Eğitim örgütlerinde değişimin engel ve nedenleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (1), 185–202.
• Tüz, M. (2001). Örgütsel Küçülme ve seçenekleri. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 2 (2). Tüz, M. (2004). Değişim ve kaos ortamında işletme davranışı, Alfa Akademi Yayınları, Bursa.
• Uslu, Ö, Büyüköztürk, Ş.,& Akbaba Altun, S. (2017). Değişim eğilimleri ölçeğinin öğretmenler için uyarlanması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 3 (25), 1071- 1082.
• Ülgen, H. & Mirze, K. (2013). İşletmelerde stratejik yönetim, toplam kalite yönetimi, Beta Yayınları, İstanbul. Van Dam, K., Oreg, S., & Schyns, B. (2008). Daily work contexts and resistance to organisational change: The role of leader–member exchange, development climate, and change process characteristics. AppliedPsychology, 57 (2), 313-334.
• Werkman, R. A. (2009). Understanding failure to change: a pluralistic approach and five patterns. Leadership &Organization Development Journal, 30 (7), 664-684.
• Yalçın, İ., & Özulucan, M. N. (2002). Özel ve kamu yönetiminde değişim mühendisliği. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI. Yazıcı, S. (2001). Öğrenen Organizasyonlar, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Yenen, A. (2015). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin okullardaki değişime karşı direnme nedenlerinin incelenmesi Kayseri ili örneği (Yüksek Lisans Tezi), Kayseri Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yener, S. (2021). Düzenleyici Odakların Değişime Direnç Üzerindeki Etkisinde Örgütsel İletişimin Aracı Rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (30), 197-210