MODERN BİR HUKUK DEVLETİNİN GEREĞİ OLARAK İDARENİN SORUMLULUĞU

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 136 - 150, 31.12.2022

Canan Budak

https://doi.org/10.54969/abuijss.1108904

Öz

Toplumsal yaşamın sistemli bir şekilde sürdürülebilmesi için hukuk kuralları ile düzenlenmesi gerekmektedir. Bu düzenlemeyi yapma, uygulama ve müeyyide yetkileri devlet örgütlenmesine aittir. Bir devletin, toplumsal yaşama ilişkin ihtiyaçları karşılamak amacıyla aldığı kararlar ve yürüttüğü etkinlikler ise idare ile ilişkilidir. Modern bir hukuk devletinde, idarenin her türlü işlem ve eyleminin, her koşulda hukuka ve hakkaniyete uygun olması beklenmektedir. Bununla birlikte, hukuka aykırı her türlü işlem ve eylem için de birtakım müeyyideler öngörülmektedir. Ancak böylesi eylemlerin, müeyyideler ile karşılaşarak sonlandırılması, hakkaniyet açısından her zaman yeterli olamamaktadır. Zira idarenin, tek yanlı iradesi ile gerçekleştirdiği eylem ve işlemler -bunlar hukuka uygun biçimde gerçekleştirilmiş olsa dahi- zaman zaman bireylerin maddi/manevi zararlara uğramasına da neden olabilmektedir. Bu bağlamda, hukuk devleti ilkesinin benimsendiği bir devlet örgütlenmesinde, idarenin işlem ve eylemlerinden doğan böylesi zararların da giderilmesi bir yükümlülüktür. Literatürde bu yükümlülük, idarenin sorumluluğu prensibi ile açıklanmaktadır. Bu çalışmada, idarenin sorumluluğu prensibinin mahiyeti, hukuk devleti ilkesi bağlamında açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hukuk Devleti, Kamu Hukuku, Kamu Yönetimi, İdare, İdarenin Sorumluluğu

RESPONSIBILITY OF THE ADMINISTRATION AS A MODERN CONSTITUTIONAL STATE

Öz

Anahtar Kelimeler

Constitutional State, Public Law, Public Administration, Administrative, Administrative Liability

Kaynakça

• 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu. (1982, 20 Ocak). Resmî Gazete (Sayı: 17580). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2577.pdf
• 2709 Sayılı T. C. Anayasası. (1982, 9 Kasım). Resmî Gazete (Sayı: 17863 (mükerrer)). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf
• 334 Sayılı T. C. Anayasası. (1961, 20 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 10859). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10859.pdf
• 491 Sayılı Teşkilat-ı Esasiye Kanunu. (1924, 24 Nisan). Resmî Gazete (Sayı: 71). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/71.pdf
• Akgül, M. E. (2010). Kuvvetler ayrılığı ilkesinin dönüşümü ve günümüz demokratik rejimlerindeki anlamı. Ankara Barosu Dergisi, 68(4), 79-101.
• Akıntürk, T. & Ateş, D. (2020). Medeni hukuk. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Balkan, A. (2009). İdarenin yargı dışı yollardan denetlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Bilgen, P. (1996). İdare hukuku dersleri. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Erdoğmuş, T. (2020). Salt idari eylem karşısında idarenin sorumluluğu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gençay, G. (2010). Ormancılıkta kamu yararı. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 60(1), 38-49.
• Gözler, K. (2003). İdare hukuku (cilt II). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Gözler, K. (2008). İdare hukukuna giriş. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Gözler, K. (2020). İngilizce karşılıklarıyla hukukun temel kavramları. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Gözübüyük, A. Ş. & Tan, T. (2011). İdare hukuku: Genel esaslar (cilt I). Ankara: Turhan Yayınları.
• Gözübüyük, A. Ş. (1998). Yönetim hukuku. Ankara: Turhan Yayınları.
• Heywood, A. (2016). Siyaset. (B. B. Özipek, B. Seçilmişoğlu, A. Yayla ve H. Y. Başdemir, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Işıklar, C. (2019). Danıştay kararlarında idarenin kusursuz sorumluluğunu kaldıran ve azaltan hâller. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 4(1), 115-158.
• İşten İ. (2007). Kamu hizmeti kavramı ve unsurları. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Dergisi, (22), 1-18.
• Kanun-i Esasi. (1876, 23 Aralık). https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1876-k%C3%A2n%C3%BBn-i-es%C3%A2s%C3%AE/
• Kaya, S. (2021). İdari sorumluluk bağlamında kamu görevlisinin kişisel kusuru (Yayımlanmamış doktora tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Sarsıkoğlu, Ş. (2016). İdarenin mali sorumluluğu açısından zarar kavramı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(4), 2389-2422.
• T. C. Danıştay Başkanlığı 15. Dairesi. (2016). Esas No.: 2013/5356, Karar No.: 2016/3705. https://karararama.danistay.gov.tr/getDokuman?id=208154100&arananKelime=15.%20Daire
• T.C. Danıştay Başkanlığı. (t.y.). Danıştay tarihçesi. https://www.danistay.gov.tr/icerik/9
• Tanilli, S. (1982). Devlet ve demokrasi. İstanbul: Say Yayınları.
• Tombaloğlu, N. (2014). Anayasa Mahkemesi kararlarında kamu yararı kavramı. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 353-388.
• Uslu, S. (2019). İdarenin kusursuz sorumluluk hallerinden birisi olarak kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesi ve hukuki niteliği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Üçüncü, M. K. (2016). Hukuk ile kültür ilişkisi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 7(28), 353-387.
• Yaşar, H. N. & Cabıoğlu-Güler, S. S. (2016). Düzenleyici ve denetleyici kurumların yetkileri kapsamında kamu gücü ilişkisi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(4), 63-80.
• Yaşar, H. N. (2008). İdarenin sorumluluğu üzerine düşünceler. Journal of Istanbul University Law Faculty, 66(1), 201-219.
• Yılmaz, E. (2003). Öğrenciler için hukuk sözlüğü. Ankara: Yetkin Yayınları.