Hellenistic Rhodian Amphorae and Amphora Stamps Excavated at Elaiussa

Yıl 2014, Sayı: 17, 49 - 68, 01.06.2014

H. Asena Kızılarslanoğlu Erkan Alkaç

Öz

Elaiussa, known as Elaiussa Sebaste during the Roman Imperial period, is a port city between the Kalykadnos and Lamos Rivers in the Olba Region of Cilicia. Excavations at Elaiussa have brought to light Rhodian amphora handles and amphora stamps from the Hellenistic period at various spots on the site. This archaeological evidence reveals the trade connections between Elaiussa and Rhodes as well as sheds light onto the site. Finds have been dated with respect to parallel examples.

Elaiussa’da Ele Geçen Hellenistik Dönem Rhodos Amphora ve Amphora Mühürleri

Öz

Roma Dönemi’ndeki ismiyle Elaiussa Sebaste, Kilikia sınırları içerisinde Kalykadnos ve Lamos Nehirleri arasında yer alan Olba Bölgesi’nin bir liman kenti konumundadır Res. 1 . M.S. 2. yy.’ın ortalarından itibaren tapınak, tiyatro, agora, sarnıç, hamam ve tapınak tipli mezarları gibi büyük boyutlu mimari yapılarıyla Elaiussa Sebaste’nin klasik bir Roma kenti kimliğine sahip olduğu görünmektedir. Kentte Roma Dönemi öncesine ait mimari ile sikke, seramik gibi arkeolojik malzemenin yoğun olmadığı tespit edilmiştir. Buluntular, genel olarak kentin ortasından geçen modern karayolunun güneyinde kayalık burun üzerine kurulan, ince bir kaya parçasıyla kıyı şeridine bağlanan ada yerleşimi ile kıyıdaki agora ve bazı kaya mezarlarında ele geçmiştir. Agora ile adanın Güney Limanı’na bakan A3 Terası ve Yuvarlak Yapı olarak isimlendirilen alanda gerçekleştirilen kazılarda Hellenistik Dönem’e ait beşi mühürlü, dördü mühürsüz toplam dokuz adet Rhodos kökenli amphora kulpu bulunmuştur. Kulpların bulunduğu alanlar stratigrafik özelliğe sahip değildir. A3 Terası’ndakiler geç Roma Dönemi’ne tarihlendirilen fırın kalıntısının yaklaşık 1.5 m. altında ele geçmiştir

Kaynakça

• Alkaç 2011 E. Alkaç, “Mithridates Savaşları Sırasında Khios’un Şarap İhracatı”, Ege Üniversitesi Arkeoloji Dergisi XVI, 2011, 131-141.
• Alkaç – Durugönül – Gökçay 2013
• E. Alkaç – S. Durugönül – B. Gökçay, “Tarsus ‘Köylü Garajı’ Mezar Yapısı ve Jeofizik Çalışmaları”, II. Tarsus Kent Sempozyumu. Tarsus, 15-17 Kasım 2012 (2013) 181-190.
• Ariel – Finkielsztejn 1994 D. T. Ariel – G. Finkielsztejn, “Stamped amphora handles”, bk.: S. C. Herbert (ed.), Tel Anafa I, Final Report on Ten Years of Excavation at a Hellenistic and Roman Settlement in Northern Israel (1994) 193-240.
• Atallah 2003 N. Atallah, “Timbres amphoriques du Nord de la Jordanie”, Topoi OrientOccident, Suppl. 4 (2003) 485-498.
• Börker – Burow 1998 C. Börker – J. Burow, Die hellenistischen Amphorenstempel aus Pergamon, Vol. 1, Der Pergamon-Komplex, bk.: W. Radt (ed.), Pergamenische Forschungen 11 (1998).
• Calvet 1972 Y. Calvet, Les timbres amphoriques (1965-1970), Salamine de Chypre III (1972).
• Cankardeş-Şenol 2000 G. Cankardeş-Şenol, İskenderiye (Mısır) Kurtarma Kazılarında Ele Geçen Hellenistik Dönem Amphora Mühürleri (Ege Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2000).
• Cankardeş-Şenol 2003 G. Cankardeş-Şenol, “Hellenistic stamped amphora handles from the Bridge Excavations, Gabbari Sector 2”, bk.: J. Y. Empereur – M. D. Nenna (ed.), Nécropolis 2, Étudies alexandrines 7 (2003) 213-260.
• Cankardeş-Şenol 2005 G. Cankardeş-Şenol, “Amphora Mühürlerinin Köken ve Sosyal Statünün Belirlenmesindeki Etkileri ve Kent Lokalizasyonunun Tespitin Katkıları”, Olba XII, 2005, 139-164.
• Cankardeş-Şenol 2006 G. Cankardeş-Şenol, Klasik ve Hellenistik Dönem’de Mühürlü Amphora Üreten Merkezler ve Mühürleme Sistemleri (2006).
• Cankardeş-Şenol – Alkaç 2007 G. Cankardeş-Şenol – E. Alkaç, “Nagidos’da Ele Geçen Amphora Mühürleri: Rhodos, Knidos, Kıbrıs Ve Lokal Üretimler”, S. Durugönül (ed.), Dağlık Kilikia’da Bir Antik Kent Kazısının Sonuçları. Nagidos, Adalya Ekyayın Dizisi 6 (2007) 297-344.
• Crowfoot 1957 G. M. Crowfoot, The Objects from Samaria (1957).
• Doğer 1991 E. Doğer, Antik Çağda Amphoralar (1991).
• Durukan 2004 M. Durukan, “Olba Bölgesi ve Bölgede Kullanılan Polygonal Duvar Tekniği”, Anadolu / Anatolia 26, 2004, 39-63.
• Empereur – Hesnard 1987 J. Y. Empereur – A. Hesnard, “Les amphores hellénistiques”, Céramiques hellénistiques et romaine II (1987) 17-71. Equini-Schneider 2008 E. Equini-Schneider, Doğu İle Batı Arasında Bir Liman Kenti Elaiussa Sebaste (2008).
• Ferrazoli 2010 A. Ferrazoli, “Economy of Roman Eastern Rough Cilicia: Some Archaeological Indicators”, Bolletinno di Archaeologia On Line, Volume Speciale, 2010, 39-50.
• Ferrazoli – Ricci 2013 A. Ferrazoli – M. Ricci, “Production and Trade of a Cilician City from the Roman to Byzantine Age: The Case of Elaiussa Sebaste”, bk.: M. C. Hoff – R. F. Townsend (ed.), Rough Cilicia: New historical and archaeological approaches, Proceedings of an International Conference held at Lincoln, Nebreska, October 2007, (2013) 211-218.
• Finkielsztejn 2001 G. Finkielsztejn, Chronologie détaillée et révisée des éponymes amphoriques Rhodiens, de 270 à 108 av. J.-C. environ: premier bilan, BAR International Series 990 (2001).
• Gates 1994 M. H. Gates, “1992 Excavations at Kinet Höyük (Dörtyol/Hatay)”, KST 15.1 (1994) 193-200.
• Grace 1934 V. Grace “The stamped amphora handles found in the American Excavations in the Athenian Agora 1931-1932”, Hesperia III, 1934, 197-310
• Grace 1950 V. Grace, “The stamped amphora handles”, bk.: H. Goldman (ed.), Excavations at Gözlü Kule, Tarsus, Vol. I, The Hellenistic and Roman Periods (1950) 135-148.
• Grace 1963 V. Grace, “Notes on the Amphoras from the Koroni Peninsula”, Hesperia XXXII.3, 1963, 319-334.
• Grace 1985 V. Grace, “The Middle Stoa dated by amphora stamps”, Hesperia 54.1, 1985, 1-54. Hrouda 1997 B. Horuda, “Vorläufiger Bericht über die Ausgrabngsergebnisse auf dem Sirkeli Höyük/Südtürkei von 1992-1995”, KST 18.1 (1997) 291-311.
• Jöhrens 1999 G. Jöhrens, Amphorenstempel im Nationalmuseum von Athen (1999).
• Jöhrens 2001 G. Jöhrens, “Amphorenstempel hellenistischer Zeit aus Tanais”, Eurasia Antiqua 7, 2001, 367-480.
• Munro 1891 J. A. R. Munro, “Excavations in Cyprus. Third Season’s Work-Polis tes Chrysochou”, JHS 12, 1891, 298-333.
• Nicolaou 2005 I. Nicolaou, The stamped amphora handles from the House of Dionysios, Paphos V (2005).
• Kramer 2012 N. Kramer, Keramik und Kleinfunde aus Diokaisareia (2012).
• Pridik 1917 E. Pridik, Catalogue d’inventaire des timbres sur anses et cols d’amphores, ainsi sur tuiles, de la collection de l’Ermitage, I (1917).
• Söğüt 2006 B. Söğüt, Dağlık Kilikia (Kilikya) Bölgesindeki Çokgen Taşduvarlı Mezarlar (2006). Suto 2005 Y. Suto, “Stamped amphora handles”, bk.: H. Kawanishi – S. Tsujimura (ed.), Akoris I, Amphora Stamps 1997-2001 (2005) 23-185.
• Sztetyllo 1990 S. Sztetyllo, “Timbres céramiques des fouilles polonaises a Alexandrie (1974- 1979)”, Études et travaux XIV, 1990, 160-212.
• Şenol – Kerem 2000 A. K. Şenol – F. Kerem, “İçel Müzesinde Bulunan Bir Grup Amphora”, Olba III, 2000, 81-114.
• Şenol 2003 A. K. Şenol, Marmaris Müzesi Ticari Amphoraları (2003).
• Şenol 2009 A. K. Şenol, “AETAM Bulunan Amphoraların Tipolojisi”, bk.: A. K. Şenol (ed.), AETAM’da (Arslan Eyce Taşucu Amphora Müzesi) Bulunan Ticari Amphoralar ve Akdeniz’de Ticaretin İzleri, Silifke (2009) 100-319.
• Tekocak 2012 M. Tekocak, “Kelenderis Batı Nekropolünden Bir Mezarın Buluntuları Üzerine Değerlendirmeler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 27, 2012, 305-315.
• Tekin 1998 O. Tekin, “Elaiussa Sebaste Sikkeleri”, Adalya 2, 151-158.
• Tekin 1999 O. Tekin, “Monete provenienti dallo scavo”, bk.: E. E. Schneider (ed.), Elaiussa Sebaste I, Campagne di scavo 1995-1997, Bibliotheca archaeologica Series 24, 1999, 317-326.
• Yağcı 2001 R. Yağcı, “Soli/Pompeipolis Kazıları 1999”, KST 22.2 (2001) 259-272.