La présence du témoin

Yıl 2016, Sayı: 19, 393 - 408, 01.06.2016

François Hartog

Öz

Tanığın Mevcudiyeti

Öz

Bu çalışmada tanık ve tanıklık Akdeniz dünyasına özgü tarihî bir incelemenin konusu olarak ele alınmaktadır. Kavramların kökenini göstermek için, hukuk ve din ilişkileri çerçevesinde, Antik Yunan’dan Roma İmparatorluğu’na, Eski Ahit’ten Yeni Ahit’e uzanılmakta; ardından da modernite içinde tanık ve tanıklık olgusu ele alınmaktadır. Kavramların gerçek ve gerçeklikle bağlantılarını vurgulayarak Fransız Ceza Hukuku’ndan örnekler verilmekte; Eichmann ve Dreyfus davalarından karşıt örnekler sunarken de G. Vattimo’nun, R. Antelme’in, P. Levi’nin, Ch. Péguy’nin saptamalarına yer açıp “kurban” ve “hafıza” kavramları kullanılmaktadır. J. Habermas’tan yola çıkarak sorun Nazizm çerçevesinde işlenmekte ve bu çerçevede önem kazanan “soykırımdan kurtulmuş tanık” ve onun tanıklığıyla, A. Wieviorka’nın deyimiyle bir “Tanık Çağı”nın başladığı öne sürülmektedir. Bu süreçte kurbanlara ilişkin bir uluslararası hukuk dalının ortaya çıkışı ele alınarak kurbanın hafızasıyla yargılama arasında yeni bir bağ kurulduğu savlanacaktır. Sorunu C. Lanzmann’ın Shoah adlı filminden örnekler vererek tartıştıktan sonra, kurbanın tanıklığının son zamanlarda dönüştüğü hem güncel hem de dinî anlamını yeniden kazanmış bir versiyona değinilmekte ve tanıkla “şehit” arasında kurulan ilişki saptanarak çalışma sonlandırılmaktadır.

Kaynakça

• Benveniste 1969 É. Benveniste, Vocabulaire des institutions indo-européennes (1969).
• Celan 1967 P. Celan, “Aschenglorie”, dans : Atemwende (1967).
• Deguy 1990 M. Deguy, Au sujet de Shoah, le film de Claude Lanzmann (1990).
• Fassin – Rechtman 2007
• D. Fassin – R. Rechtman, L’empire du traumatisme, Enquête sur la condition de victime (2007).
• Fassin 2008 D. Fassin, “The Humanitarian Politics of Testimony: Subjectification through Trauma in the Israeli-Palestinian Conflict”, Cultural Anthropology, 23, 3, 2008, 536-537.
• Fresco 1999 V. N. Fresco, Fabrication d’un antisémite (1999).
• Hartog 2007 F. Hartog, “Le témoin et l’historien”, dans : Evidence de l’histoire, Ce que voient les historiens (2007) 236-266.
• Hartog 2012 F. Hartog, Régimes d’historicité, Presentisme et Expéreinces du temps (2012).
• Hartog – Revel 2001 F. Hartog – J. Revel (eds.), Les Usages politiques du passé (2001).
• Heidegger 1972 M. Heidegger, “Ambiguité de la notion de Témoignage”, dans : Le Témoignage Actes du Colloque de Rome (1972) 467-476.
• Lanzmann 1998 C. Lanzmann, “Interview”, Les Inrockuptibles, No: 136 (1998). Levi 1989 P. Levi, Les naufragés et les rescapés (1989).
• Linenthal 1997 E. T. Linenthal, Preserving Memory, The Struggle to create America’s Holocaust Museum (1997).
• Péguy 1972 Ch. Péguy, “Clio, Dialogue de l’histoire et de l’âme païenne”, dans : Oeuvres, t. III (1972).
• Rassinier 1950 P. Rassinier, Le mensonge d’Ulysse (1950).
• Rastier 2005 F. Rastier, Ulysse à Auschwitz. Primo Levi le survivant (2005).
• Thomas 2011 Y. Thomas, Les opérations du droit (2011).
• Wieviorka 1998 A. Wieviorka, L’ère du témoin (1998).