YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİM SETLERİNİ DİL BİLGİSİ AÇISINDAN İNCELEYEN ÇALIŞMALARIN ANALİZİ: BİR META SENTEZ ÇALIŞMASI

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 42 - 63, 23.12.2025

Tuğbanur Keskin , Dursun Demir

Öz

Son yıllarda yabancı dil olarak Türkçe öğretimine duyulan ilginin giderek arttığı gözlemlenmektedir. Bu artan ilgi ile birlikte, Türkçe öğretimi için pek çok ders materyali hazırlanmıştır. Bunların başında yabancılar için Türkçe öğretim setleri yer almaktadır. Daha çok TÖMER'lerde kullanılan bu setler, birçok akademik araştırmanın konusu olmuştur. Yapılan bu araştırmalardan bazıları, dil öğretim setlerinde yer alan dil bilgisi öğretimini incelemektedir. Böylece, Türkçe öğretim setlerindeki dil bilgisiyle ilgili eksiklikler ve yetersizlikler tespit edilip, bunların giderilmesi yönünde çalışmalar yapılmıştır. Mevcut çalışmanın amacı, yabancı dil olarak Türkçe öğretmeye yönelik hazırlanan kitap setlerindeki dil bilgisi konularını inceleyen akademik çalışmaları incelemektir. Çalışmada içerik analizi yöntemlerinden biri olan meta-sentez tekniği kullanılmıştır. İlgili çalışmalara ulaşmak için anahtar kelimelerle genel bir literatür taraması yapılmıştır. Yapılan tarama sonucunda, on sekizi tez ve otuz üçü makale olmak üzere toplam elli bir akademik çalışmaya ulaşılmıştır. Elde edilen çalışmalardaki bulgular, dil bilgisi konularının her kitapta farklı şekilde ele alındığını göstermekte; bu farklılığın en önemli nedeni olarak, ortak bir müfredatın eksikliği öne sürülmektedir. Ortak bir müfredat oluşturulduğunda, kitaplar arasındaki dil bilgisi öğretimindeki farklılıkların azalacağı ve öğretimin daha verimli hâle geleceği vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe öğretimi , yabancılara için Türkçe öğretim setleri , dil bilgisi , meta-sentez , akademik çalışmalar

Etik Beyan

Çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir.

STUDIES ANALYSE TURKISH TEACHING SETS FOR FOREIGNERS IN TERMS OF GRAMMAR

Öz

It has been observed that the interest in teaching Turkish as a foreign language has increased in recent years. Due to this interest, many course materials have been prepared for teaching Turkish. The most important of these are course books for teaching Turkish to foreigners. These books, mostly used in TÖMERs, have become the focus of many academic studies. Some of these studies have examined the grammar sections of these books. Thus, deficiencies and inadequacies regarding teaching grammar in Turkish teaching sets were identified, and studies were carried out to solve them. This study aims to review academic studies examining grammar sections in course books prepared for teaching Turkish to foreigners. Meta-synthesis technique, one of the content analysis methods, was used to determine the topics and findings of the studies discussed and to evaluate these findings. A general literature search was conducted with keywords to reach relevant studies. As a result of this search, 51 academic studies were found, eighteen of which were theses and thirty-three were articles. The findings of the studies show that grammar topics are handled differently in each book. The lack of a common curriculum is suggested as the most important reason for this difference. It is emphasized that when a common curriculum is formed, differences in grammar teaching between books will decrease, and teaching will become more efficient.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish to foreigners , course books for teaching Turkish to foreigners , grammar , meta-synthesis , academic studies

Kaynakça

• Albayrak, F. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dilbilgisel birimler: Ses ve biçim. Y. Yılmaz ve Ö. Çangal (Eds.), Yurt dışında Türkoloji ve Türkçe öğretimi 2: Yabancılara Türkçe öğretimi, 159-192. Fenomen Yayıncılık & RumeliYA Yayıncılık Publishing.
• Altun, M. (2023). Yabancılara Türkçe öğretimi setleri. Y. Yılmaz ve Ö. Çangal (Eds.), Yurt dışında Türkoloji ve Türkçe öğretimi 2: Yabancılara Türkçe öğretimi, 397-402. Fenomen Yayıncılık & RumeliYA Yayıncılık Publishing.
• Ateşli, A. ve Ceran, D. (2022). Yabancılar için hazırlanan Türkçe öğretim kitaplarında kullanılan ünlemlerin kategorilere ve seviyelere göre incelenmesi. Asya Studies-Academic Social Studies Akademik Sosyal Araştırmalar, 6(21), 43-66. https://doi.org/10.31455/asya.1114540
• Barın, E. (1994). Yabancılara Türkçenin öğretimi metodu. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, (17), 53-56.
• Barın, E. (2004). Yabancılara Türkçe öğretiminde ilkeler. Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları (HÜTAP), 1 19-30.
• Biliş, Ş. (2022). Gazi TÖMER “Yabancılar için Türkçe” öğretim seti ile ilgili yapılan araştırmalar üzerine bir meta-sentez çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Samsun.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çalık, M., ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174). 33-38.
• Eravşar, R. (2019). Yabancılar için Türkçe ders kitaplarında A1 düzeyi dil bilgisi öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi. Kayseri.
• Ergin, M. (2009). Türk dil bilgisi. Bayrak Yayınları.
• Göçen, G. ve Okur, A. (2013). Dil bilgisi eğitimi. M. Durmuş ve A. Okur (Eds.), Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı, 333-356. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Güneş, F. (2011). Dil öğretim yaklaşımları ve Türkçe öğretimindeki uygulamalar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 123-148.
• Güneş, D. ve Erdem, R. (2022). Nitel araştırmaların analizi: Meta-sentez. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 81-98.
• Himoğlu. N. M. (2022). Yeni Hitit Yabancılar için Türkçe ders kitapları üzerine yapılan incelemelere yönelik bir meta-sentez çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• İpek, B. & Özcan, C. (2025). Türkiye Türkçesinde fiilimsiler sorunu ve öğrenim zorlukları. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 11(1), ss. 13-24. https://doi.org/10.20322/littera.1606216
• Kalfa, M. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde “-mA˚k” ve “-mA˚” mastar eklerinin öğretimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1063-1076.
• Kanat, A. (2021). Türkçe ders kitaplarında dil bilgisi öğretimi konulu lisansüstü tezlerin yönelimleri üzerine bir değerlendirme. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(15), 21-34. https://doi.org/10.29129/inujgse.879394.
• Larsen-Freeman, D. (2001). Teaching grammar. M. Celce-Murcia (Eds.) Teaching English as a second or foreign language. Heinle & Heinle.
• Rossiter, A. (2021). The importance of grammar. Online Submission. https://linguapress.com/grammar/pdf/importance-of-grammar.pdf adresinden 20 Ağustos 2025 tarihinde alınmıştır.
• Saat, H., Kanmaz, F. E., & Kılıçaslan, S. (2024). Yabancılara Türkçe öğretiminde işlevsel dil bilgisinin dört temel dil becerisiyle ilişkisi. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 7(1), 209-235.
• Sigrist, D. (2023). What does it mean to “know” a language? Immersio. https://immersio.io/what-does-it-mean-to-knowing-a-language/#:~:text=Knowing%20a%20language%20is%20more%20than%20understanding %20how%20the%20grammar,just%20the%20very%20language%20itself. adresinden 20 Ağustos 2025 tarihinde alınmıştır.
• Silverman, D. (2001). Interpreting qualitative data: methods for analyzing talk, text and interaction. Sage. TDK. (2023). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumları Yayınları.
• Yağmur, K. (2013). Dil öğretiminde anadili, ikinci dil ve yabancı dil kavramları. Grafiker Yayınları.
• Yeşilyurt, Ş. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde"-DIk" ve"-An" sıfat fiil ekiyle yapılan cümle birleştirmelerini cümle ögesi ve zaman ekine göre inceleme. Turkish Studies- Electronic Sciences, 13(27), 1693-1710. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14397
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim Dergisi 23(112), 7-17.