Teke Kızı Tatyana Romanında “Ya” Bağlacının Kullanımı

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 59 - 67, 29.12.2019

Eyüp Alper Durmuş , Önder Sezer

Öz

Çalışmamızda
Teke Kızı Tatyana romanında bulunan “ya” bağlacının anlamsal ve yapısal olarak
tasnifi yapılmıştır. Bu tasnif sırasında fişleme yöntemi kullanılmış, “ya”
bağlacının nereleri bağladığı tespit edilmiştir. Eserde 99 tane “ya” bağlacı
tespit edilmiştir. Bunların büyük kısmı “veya” anlamındaki “ya” bağlacını
oluştururken Türkiye Türkçesinde bulunmayan yapılar da belirtilmiştir.

“Ya”
bağlacı Türkçede sıklıkla kullanılan bir bağlaçtır. Tek başına kullanılmasının
yanı sıra “ya… ya…”, “ya da”, “ya… ya da..”, “veya”, “veyahut” gibi şekillerde
ve ayrıca “olur ya”, “öyle ya”, “var ya” gibi yapılarda da kullanıldığı
görülmektedir. Çalışmamızda “ya” bağlacı hem biçimsel olarak hem de işlevsel
olarak incelenmeye çalışılmıştır.

Eserin
incelenmesinde “ya” bağlacının bağladığı unsurlar dikkate alınmıştır. Bu
unsurlar kelime, kelime grubu ve cümleleri bağlamıştır. İşlevsel olarak ise
seçenek, anımsatma, olasılık, soru sorma işlevlerinin kullanıldığı tespit
edilmiştir. Bağlacın kullanım yeri, bağladığı unsurlar ve işlevleri göz önünde
bulundurulurken yazarın üslubunun da önemli olduğu belirtilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Türkmen Türkçesi, Ata Atacanov, Teke Kızı Tatyana, bağlaç, ya

Kaynakça

• Annanurov, A. (1962). Grammatika. Aşkabat: Türkmen Dövlet Okuv-Pedagogik Neşriyatı.
• Atacanov, A. (1987). Teke Gızı Tatyana. Aşkabat: Türkmenistan Neşriyatı.
• Banguoğlu, T. (1940). Anahtarlarıile Türk Grameri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Banguoğlu, T. (2011). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Berdi Sarıyev, N. G. (1998). Türkmencenin Grameri. Ankara: Türk dünyası Gençlerinin Mahtumkulu Yayın Birliği.
• Ediskun, H. (2017). Yeni Türk Dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ergin, M. (2004). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım Yayın Tanıtım.
• Gencan, T. N. (1979). Dilbilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gülensoy, T. (2000). Türkçe El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Hengirmen, M. (1998). Türkçe Dilbigisi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Kara, M. (1997). Ata Atacanov'un Şiirleri (Cilt 1). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karaağaç, G. (2009). Türkçenin Söz Dizimi. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Karahan, L. (2016). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karaşin, H. (2008). "Bağlaç Görevinde Kullanılan "Ya"nın Anlamsal İşlevleri". Bursa: Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 14, 216.
• Korkmaz, Z. (2000). "Türkçede Edat Konusu ve Gramerlerimizde Bu Konu İle İlgili Sınıflandırma Sorunu" Hasan Eren Armağanı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Naskali, E. G. (1997). Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu. Ankara: Türk Dİl Kurumu Yayınları.
• Şenol, A. Ç. (2018). Türkiye Türkçesi ve Türkmen Türkçesinin Karşılaştırmalı Söz Dizimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Topaloğlu, A. (2019). Karşılaştırmalı Gramer Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Yeşilçiçek, V.ve Sakallı, E. (2013). "Türkmen Şair Ata Atacanov'un Şiirlerinde Tahkiye". Konya: Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S 34, 82.
• Yılmaz, N. D. (2006). Türk Dili El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.