YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇEDE BİLİNÇ-UYANDIRMA ETKİNLİK ÖNERİLERİ: –(y) AcAk VE –I/Ar YAPILARININ OLASILIK İŞLEVİ ÜZERİNE

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 55 - 81, 29.06.2020

Ayten Bülbül

Öz

Yabancı ve/veya ikinci dil çalışmalarında iletişimsel etkinliklerle birleştirilmiş farklı biçim odaklı pek çok teknik bulunmakla birlikte bu tekniklerin olumlu etkileri pek çok çalışmayla desteklenmiştir. Dilbilgisi becerisinin öğretimi üzerine olan bu tekniklerden biri de bilinç-uyandırma etkinlikleridir.
Bu çalışmada Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilere yönelik –(y)AcAk ve –I/Ar yapılarının olasılık işlevlerine ilişkin bilinç uyandırma etkinlik önerileri sunulması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle bu dilbilgisel yapıların yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kitaplarındaki olasılık işlevlerine yönelik etkinlikler değerlendirilmiştir. Bu kapsamda yabancı dil olarak Türkçe üzerine Türkiye’deki üniversitelerde okutulan kitaplardan örneklem seçimine gidilerek Yeni Hitit, İstanbul ve İzmir kitapları seçilmiştir. Araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılarak ders kitaplarındaki söz konusu yapılara ilişkin etkinliklerin bilinç uyandırma etkinliklerine uygunluğu belirlenerek bu yapıların olasılık işlevlerine yönelik bilinç uyandırma etkinlik önerileri sunulmuştur. Önerilen etkinlikler ile öğrencilerin -(y)AcAk ve –I/Ar yapılarının biçimsel, anlamsal ve kullanımsal özelliklerine ilişkin farkındalık geliştirmeleri; Türkçede olasılık işlevinin bu iki yapı bağlamında biçimsel farklılığın anlamsal farklılığa etkisi üzerine bilinç geliştirebilmeleri hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

dilbilgisi, iletişimsel edinç, dilbilgisel farkındalık, bilin-uyandırma etkinlikleri

Kaynakça

• Bıldırcın, Y. U. (2002). Syntactic And Semantic Analysis Of Modal Adverbs In Turkish. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Can Bakırlı, Ö. (2010). Anadili Türkçe Olan Öğrencilerde ‘–sEyDI’ ve ‘–DIysE’ Koşul Tümcelerine Yönelik Bilinç Uyandırma Etkinlikleri Önerisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt. 27. Sayı 1. Sf. 73-88. Canale, M. (2013). From communicative competence to communicative language pedagogy. In Jack C. Richards & Richard W. Schmidt (eds.), Language and Communication (pp 2-28) USA: Ellis, R. (2002 ). Grammar Teaching- Practice or Consciousness- Raising?. In Jack C. Richards & Willy A. Renanda (eds.), Methodology in Language Teaching: An Anthology in Current Practice (pp. 167-174). Cambridge: Cambridge University Press. Fotos, S. (1993), "Consciousness Raising and Noticing through Focus on Form: Grammar Task Performance versus Formal Instruction". In: Applied Linguistics 14, 385- 407. Giannakidou, A. ve Mari, A. (2013). The weakness of future morphemes and epistemic modals: modal adverbs measuring speaker’s confidence. Erişim Tarihi: 10.02.2020 http://home.uchicago.edu/~giannaki/pubs/PaperCUP.5.6.pdf Hirik, S. (2015). Türkçede Bağımlı-Biçimbirimsel Kipliklerin Çok İşlevliliği Üzerine. International Journal of Languages’ Education and Teaching. UDES.2395-2409 Kocaman, A. (1993). Some remarks on future reference in Turkish. Türk Dilleri Araştırmaları 3, 133-137. Ankara Larsen-Freeman, D. (2000). Grammar dimensions 1-2-3: Form, meaning and use. Boston: Heinle & Heinle. Larsen-Freeman, D. (2001) Teaching grammar. M. Celce Murcia (haz.) Teaching English as a second of foreign language. ABD: Heinle & Heinle. Larsen-Freeman, D. ve Celce-Murcia, M. (2016). The Grammar Book: Form, Meaning and Use for English Language Teachers. Third Edition. Boston: Heinle Cengage Learning Nitta, R. ve Gardner, S. (2005). Consciousness- Raising and Practice in ELT coursebooks. ELT journal. Vol. 59/1. Pp.3-13. Peçenek, D. (2008). Yabancı dil öğretiminde dilbilgisi. Dil Dergisi, 148 (3), 67-84. Richards, C. J. (2002). Adressing the Grammar Gap in Task Work. In Jack C. Richards & Willy A. Renanda (eds.), Methodology in Language Teaching: An Anthology in Current Practice (pp. 152-166 ). Cambridge: Cambridge University Press. Richards, C. J. (2006). Communicative Language Teaching Today. USA: Cambridge University Press. Richards, J.C., Platt, J., and Platt, H. (1992). Dictionary of language teaching and applied linguistics. London: Longman. Roza, V. (2014). A Model of Grammar Teaching Through Consciousness-Raising Activities. International Journal on Studies in English Language and Literature (IJSELL) 2, (3) 1-5 Sargın, M. (2014). Türkçede Verilen Bilginin Kaynağına İlişkin Tutumu Belirten Dilsel Düzenekler. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16 (7) 366-393. Schmidt, W.R. (1990). The Role of Consciousness in Second Language Learning. Applied Linguistics, 11 ( 2) 129-158. Swan, M. (2002). Seven Bad Reasons for Teaching Grammar and Two Good Ones. Jack C. Richards & Willy A. Renanda (eds.), Methodology in Language Teaching: An Anthology in Current Practice (sf. 145-151). Cambridge: Cambridge University Press. Taylan, E. E. & Özsoy, S. (1993). Türkçe'de Bazı Kiplik Biçimlerinin Öğretimi Üzerine. VII. Dilbilim Kurultayı Bildirileri. Sf 1-9. Ankara: Ankara Üniversitesi, DTC Fakültesi Yayını 371. Uzun, L. ve Erk Emeksiz, Z. (2003). –Ar biçimbiriminin anlamsal ve sözdizimsel yapısı üzerine, İçinde (yay. haz.: G. König, N. Büyükkantarcıoğlu ve F. Karahan) XVI. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri Kitabı. Sf. 129–145. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayını. Uzun, N. E. (2004). Dünya Dillerinden Örnekleriyle Dilbilgisinin Temel Kavramları Türkçe Üzerine Tartışmalar. İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 39. Willis, D. and Willis, J. (1996). Consciousness-raising Activities in the Language Classroom. Challenge and Change in Language Teaching. içinde Willis, J. and Willis, D.(haz.) sf. 63-76. Macmilllan: Heinemann, 99.