FARKLI DİNLEME MEKÂNLARININ DİNLEDİĞİNİ ANLAMAYA ETKİSİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 26, 30.06.2023

Pelin Özdemir , Selcen Çifçi

Öz

Bu çalışmanın amacı, farklı dinleme mekânlarının dinlediğini anlamaya etkisini incelemektir. Çalışmanın yöntemi deneysel desenlerden biri olan Tek Gruplu Öntest -Sontest Zayıf Deneysel Desen”dir. Çalışma 2021-2022 eğitim öğretim yılında Uşak il merkezinde bulunan bir devlet okulunda öğrenim görmekte olan 10 tane 8. sınıf öğrencisiyle yapılmıştır. Çalışma süreci başlamadan önce “Atatürk, tiyatro, at, müze, kütüphane ve dokuma” olmak üzere altı farklı tema belirlenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak belirlenen temalarla ilişkili öyküleyici metinler kullanılmıştır. Belirlenen öyküleyici metinlerden yola çıkılarak uzman görüşü alınıp metin altı soruları hazırlanmıştır. Belirlenen metinlerle sınıf içinde günde bir ders saati olmak üzere iki haftalık süreçte dinleme çalışması yapılmıştır. Atatürk Kültür Merkezi, Uşak Atlı Rehabilitasyon Merkezi, Uşak Arkeoloji Müzesi, Uşak İskender Pala İl Halk Kütüphanesi, Atatürk Evi ve Dokur Evi olmak üzere temalarla ilişkili 6 farklı mekânda da iki haftalık süreçte dinleme çalışmaları yapılmıştır. Çalışma süreci 6 haftada tamamlanmıştır. Sınıf içinde yapılan dinleme çalışmalarından elde edilen puanlarla farklı mekânlarda yapılan dinleme çalışmalarından elde edilen puanlar karşılaştırılmış ve yüzdelik farkına bakılmıştır. Verilerin anlamlılık değeri için SPSS 28.0 kullanılmıştır. 5 temadan elde edilen veri anlamlı sonuçlanmıştır (p<0.05). Tiyatro temasından anlamlı veri elde edilememiştir (p>0.05). 6 farklı temanın belirlendiği ortamlarda yapılan dinleme çalışmalarının 5’inde anlamlı bir fark elde edilirken 1 çalışmada anlamlı bir fark olmadığı belirlenmiştir. Elde edilen verilere göre; çalışma grubundaki öğrencileri en fazla etkileyen ortamın Atatürk Evi olduğu, en az etkileyen ortamın ise tiyatro olduğu görülmüştür. Çalışmanın bütününe bakıldığında sınıf içinde yapılan geleneksel dinleme çalışmalarına göre; dinleme metni ile ilişkili ortamlarda yapılan dinleme çalışmalarının anlamayı olumlu etkilediği görülmüştür. Çalışmayla ilgili önerilere sonuç bölümünde yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dinleme, dinleme eğitimi, Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda dinleme

Kaynakça

• Açıkgöz, K.Ü. (2006). Aktif Öğrenme. İzmir: Biliş Yayıncılık.
• Akgün B. (2020). Türkçe 6-7-8 Ders Kitaplarında Yer Alan Dinleme / İzleme
• Etkinliklerinin Düşünce Becerisine Katkısı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arslan A. (2013). Çeşitli Değişkenler Açısından İlköğretim Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Durumları. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi 2(5),61-81. Aytan, T. & Bayar, Ngey Ş. (2014). Altıncı Sınıf Gövdesinin Dinleme Becerilerinin Taşımalılık Boyutunun Açısından Değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 269-285.
• Azizoğlu N.İ. (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Eleştirel Dinleme Becerilerinin Geliştirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Azizoğlu, N. İ. (2022). Ortaokul Organizmalarının Eleştirel Dinleme Özyeterliklerinin İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10 (3), 559-574.
• Batur Z. & Gül A. (2021). Ortaokul Öğrencilerinin Dinleme İlgi ve Süreleri Üzerine Öğretmen Görüşleri. International Journal Of Languages’ Education And Teaching, 9(3), 127-141.
• Bayar, N.F. (2022). 8.Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel Dinleme Becerilerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çakır, A. (2015). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Video Kullanımının Dinleme Becerisine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Çarkıt, C. & Altun, K. (2020). Ortaokul Türkçe Derslerinde Eleştirel Dinleme/İzleme Uygulamaları Üzerine Bir Eylem Araştırması. Opus International Journal Of Society Researches, 15 (25), 3497-3527.
• Çelebi, H.M. (2008). İlköğretim 6, 7 ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Olay ve Düşünce Yazılarına Göre Dinleme Becerilerinin Değerlendirilmesi (Muğla Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Çıldır, B. (2018). Müzede Eğitim Etkinliklerinin Öğrencilerin Yazma Becerilerine Etkisi. Ankara University Journal Of Faculty Of Educational Sciences (Jfes),51 (3),19-44.
• Çiftçi, M. (2001). Dinleme Eğitimi ve Dinlemeyi Etkileyen Faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2(2), 165-177.
• Daşöz, T. (2013). Yapılandırılmış Dinleme Etkinlilerinin Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Tutumlarına, Dinleme Kaygılarına ve Dinlediğini Anlama Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Dedebali N. C. (2014). Çoklu Ortam Uygulamalarının Altıncı Sınıf Dinleme Becerisinin Gelişimine Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın. Demirel, Ö. (1999). İlköğretim Eğitim Kurumlarında Türkçe Öğretimi. İstanbul: Milli Eğitim.
• Doğan, B. (2017). Strateji Temelli Dinleme Etkinliklerinin Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerisiyle Strateji Kullanma Düzeyine Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Doğan, B. & Erdem, İ. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Dinleme/İzleme Stratejileri Kullanım Sıklığı Ölçeğinin Geçerlik-Güvenirlik Çalışması. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi. 8(1), 64-81.
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim İkinci Kademede Dil Becerisi Olarak Dinlemeyi Geliştirme Çalışmaları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, Y. (2008). İlköğretim Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerisini Geliştirmede Etkinlik Temelli Çalışmaların Etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (2), 261-286.
• Doğan, Y. (2021). Dinleme Eğitimi (8. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Dundar, E. (2018). Elves Tekniğinin 5. Sınıf Öğrencilerinin Dinlemeye Yönelik Tutumlarına ve Dinleme Başarılarına Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Durukan, E. & Maden, S. (2010). Kavram Haritaları ile Not Tutmanın İlköğretim Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerisi Üzerine Etkisi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 63-70.
• Ergin, A. & Birol, C. (2000). Eğitimde İletişim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fidan, M. (2012). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Türkçe Dersinde Kullandıkları Dinleme Stratejilerinin Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Gazioğlu M. (2021). Çoklu ‎Duyusal‎ Öğrenme‎ Modeline Göre Masal ‎Anlatıcılığının ‎Dinleme Becerisinin ‎Geliştirilmesine ‎Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Göçer, A. & Garip, S. (2022). Türkçe Dersi Sosyal Etkileşime Dayalı Sınıf Ortamlarının İçsel Dinleme Becerisinin Geliştirilmesindeki Rolü. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6 (12), 155-171.
• Gümüş, M. (2012). Dil öğretiminde Temel Beceriler. Наука И НовыеТехнологии, 2, 1-16.
• Gündoğdu, E.A. (2011). İlköğretim Sekizinci Sınıf Dinleme Metinlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Journal Of Turkish Studies, 6(1), 1217-122.
• Güneş, G. (2019). Eleştirel Düşünme Temelli Dinleme / İzleme Eğitiminin Eleştirel Dinleme / İzlemeye Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Harmankaya, M. (2016). Üstbiliş Stratejileri Eğitiminin Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerilerine, Dinlemeye Yönelik Tutumlarına ve Dinleme Kaygılarına Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Kaplan, H. (2004). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerileri Üzerine Bir Araştırma.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karabacak, E. (2014). Seçici Dinleme Eğitiminin 6.Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerisi Üzerindeki Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Karakuş Tayşi, E. & Özbay, M. (2016). Ortaokul Öğrencileri İçin Dinlemeye Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(2), 187-199.
• Karasakaloğlu, N. & Bulut, B. (2012). Görsel Destekli Dinleme Metinlerinin Anlamaya Etkisi. Education Sciences, 7(2), 722-733.
• Kemiksiz, Ö. (2016). Türkçe Derslerindeki Dinleme Metinlerinde Dinleme Yöntem/Tekniği-Metin Türü İlişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 15-30.
• Kılıçaslan, H. & Adıgüzel, Ö. (2016). Mimarlıkta Müze Bilinci Kazandırmada Yaratıcı Drama: Trabzon Müzeleri. Güzel Sanatlar, 11 (1), 1-11.
• Kılınç, A.T. (2021). Ortaokul 5. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Üstbilişsel Farkındalıkları ile Dinlediğini Anlama Becerileri Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Kır, D. B. (2019). Çoklu Ortam Destekli Dinleme Metinlerinin Dinleme Becerisine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kırbaş, A. (2010). İşbirlikli Öğrenme Yönteminin İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerilerini Geliştirmesine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kocaadam, D. (2011). Not Alarak Dinleme Eğitiminin İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerisi Üzerindeki Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Köklü, S. (2003). Türkçe Öğretiminde 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerine Dinlediğini Anlama Davranışının Kazandırılmasına Dramatizasyonun Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Maden, S. (2015). Dinleme Problemlerine Yönelik Bir Öneri: Olaya Dayalı Dinleme Eğitimi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (02), 1-20.
• Melanlıoğlu, D. (2011). Üstbiliş Strateji Eğitiminin İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Dinleme Becerilerine Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Onan, B. (2005). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Öğretiminde Dil Yapılarının Anlama Becerilerini (Okuma/Dinleme) Geliştirmedeki Rolü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özbay, M. (2007). Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri 2 (2.Baskı). Ankara: Öncü.
• Özbay, M. (2009). Anlama Teknikleri II Dinleme Eğitimi (1. Baskı). Ankara: Öncü.
• Özbay, M. & Melanlıoğlu, D. (2012). Türkçe Öğretim Programlarının Dinleme Becerisi Bakımından Değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 7(1).
• Öztürk, E. (2018). Etkileşimli Masal Anlatım Tekniğinin Ortaokul 5. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerilerine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Öztürk, E. & Duran, E. (2018). Etkileşimli Masal Anlatım Tekniğinin Ortaokul 5. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerilerine Etkisi. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 2(2), 60-84.
• Sevimli, F. (2015). Katılımlı Dinlemenin Ortaokul 5. Sınıf Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerisi Üzerindeki Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Şahin, C. (2012). Dinleme Metinlerinden Önce ve Sonra Sorulan Soruların İlköğretim 7.Sınıf Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerisine ve Hatırlama Düzeyine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Türkyılmaz, M. (2010). Bir Ders Aracı Olarak Dinleme Metinlerinin Anlamaya Etkisi: “Eskici” Metni Örnekleminde Deneysel Bir Çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (1), 207-220.
• Uçgun, D. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Okuma ve Dinleme Kaygıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(4), 1958-1970.
• Uğur, M. (2019). Dinleme Stratejileri Öğretiminin Dinleme Öz Yeterlik Algısına ve Dinleme Başarısına Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Uysal, A. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin 2009 Hayat Bilgisi Öğretim Programında Belirtilen Strateji, Yöntem ve Teknikleri Uygulamadaki Yeterlik Düzeylerinin Belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yaşlık, Ç. (2019). Seslendirilmiş Dinleme Metinlerinin Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerisine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Yıldız, N. (2015). Dinleme Stratejileri Öğretiminin Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerilerine Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Yüceer, H. (2022). Türkçe Ders Kitaplarındaki Dinleme Metinleriyle Yaratıcı Drama Uygulamaları.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.