“TÜRKÇE BENİM EVİM” PROGRAMININ ÇOCUKLARIN SÖZCÜK HAZİNELERİNİ GENİŞLETMEYE VE ETKİLİ KONUŞMALARINA KATKISI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 27 - 81, 30.06.2023

Nergiz Vural , Rezan Karakaş

Öz

Dil, milletlerin varlığını korumasında en temel etkenlerden biridir. Kültüre ait her şey dille korunur, geliştirilir ve aktarılır. Türk kültürünü korumak ve aktarmak için de Türk dilinin korunmasına ihtiyaç vardır. Bunun için de insanların yoğun olarak bulundukları, kullandıkları ortamlarda Türkçenin doğru ve güzel örneklerinin verilmesi gerekmektedir. Günümüzde insanlar en çok dijital ortamlarda etkileşim sağlamaktadır. “Z Kuşağı” denilen yeni nesil gençler, çocuklar da dijital ortamlarda oldukça aktiftir. O yüzden bu neslin diline sahip çıkması, zenginliğinin farkında olması için onların sık bulunduğu dijital mecralara Türkçenin yetkin örnekleri sunulmalıdır. Bu konuda başarılı çalışmalar yapan TRT Çocuk kanalında bu içeriğe sahip oldukça veri bulunmaktadır. Bu çalışma TRT Çocuk kanalında yayımlanan “Türkçe Benim Evim” programının Türkçenin söz varlığı ve telaffuzu açısından incelenmesi amacıyla oluşturulmuştur. Program “kelime dağarcığını genişletme ve etkili konuşmayı öğretme” amacıyla ortaya çıkmıştır, yapılan çalışma ile programın amacına ulaşıp ulaşmadığı da tespit edilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda dijital dünyada kültürümüzün koruyucusu ve aktarıcısı olan Türkçeye nasıl yer verildiği de incelenmiştir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Türkçe Benim Evim programının yayımlanan 10 bölümü incelenmiş, bölümler söz varlığı, telaffuz öğretimi açısından değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda programın Türkçenin söz dizimi, zenginliği, telaffuzu ile ilgili uygulamalı bilgiler verdiği, sözcük dağarcığını geliştirmeye yönelik çalışmaları içerisinde barındırdığı bulgusuna ulaşılmıştır. Programın ortaya çıkış amacını koruduğu ve yetkin bir içeriğe sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin söz varlığı, telaffuz, sözcük dağarcığı, Türkçe Benim Evim

Destekleyen Kurum

Siirt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı

Proje Numarası

1

Kaynakça

• Aksan, D. (2003). Her yönüyle dil (ana çizgileriyle dilbilim). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Arslan, S. (2022). Çocuk edebiyatı ürünü olan çizgi filmlerdeki söz varlığı: TRT Çocuk kanalı örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Börekçi, M. (2009). Türkiye Türkçesinde yapı ve işlev bakımından sözcükler. Erzurum:Eser Ofset.
• Creswell, J. W.,and Clark, P. (2007). Designingn an conducting mixed method research. USA: SAGE Publications.
• Cesur, S., ve Paker, O. (2007). Televizyon ve çocuk: çocukların tv programlarına ilişkin tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 106-125.
• Doğan Kahtalı, B., Toptal, G., Anaç, F. & Kılınç, R. (2020). Söz varlığı geliştirme çalışmalarına bir katkı: örnek olaylarla deyim öğretimi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 60-73.
• Ergin, M. (1990). Türk dil bilgisi, İstanbul: Bayrak.
• Gürdamar, T.N. (2021). TRT Çocuk kanalında yer alan 6-9 yaş grubu çizgi filmlerin söz varlığı açısından incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Gürman, E. (2022). Yepyeni, hep yeni. TRT Aylık Radyo Televizyon Dergisi, 1(393), 18.
• İnan, Taşkın. (2016). Çocuk medyasında evrensel ve yerel değerlerin aktarımı: TRT çocuk kanalı örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(25), 200-212.
• Kaplan, M. (2005). Kültür ve dil, İstanbul: Dergâh.
• Karakuş, N. (2016). Maysa ve Bulut isimli animasyon çizgi filmin kültürel ögeler açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 134-139.
• Kıran, Z. ve Eziler Kıran, A. (2018). Dilbilime giriş, Ankara: Seçkin.
• Kurt, Elif (2014). TRT Çocuk kanalının 4-6 yaş grubu öğrencilerinin dil gelişimine etkisi hakkında öğrenci, öğretmen ve veli görüşleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z. ve Razak-Özdinçler, A. (2018). Dijital teknoloji kullanımının çocukların gelişimi ve sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Addicta: The Turkish Journal on Addiction, (5), 227–247.
• Okur, A. ve Göçen, G. (2012). Güzel konuşmada televizyonu kullanabilmek ve bir model örneği önerisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(29) , 87-103.
• Özdemir, Nebi (2012). Medya, kültür ve edebiyat, Ankara: Grafiker. Şahin, R. N. (2019). TRT’nin çocuklara yönelik çizgi filmlerinin Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından incelenmesi. NOSYON: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, (2) , 1-10.
• Şener, M. (2019). Geçmişten geleceğe televizyon yayıncılığı. TRT Akademi, 4(7), Sayfa: 148-169.
• Temizkan, M. ve Atasoy, A. (2016). Söz varlığının gelişimi açısından çizgi filmler üzerine bir değerlendirme (TRT Çocuk ve Minika Çocuk örneği). Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 577-599.
• Topçuoğlu Ünal, F.& Bursalı, H. (2015). Çizgi dizilerle kalıp (ilişki) söz öğretimi: Cille örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 69-83.
• Yener, Y., Yılmaz, M. ve Şen, M. (2021). Çizgi filmlerde değer eğitimi: TRT Çocuk örneği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 7(2), 114-128. URL 1: https://www.trtcocuk.net.tr/turkce-benim-evim