USTALIK TELAFİ PROGRAMLARININ OKUL YÖNETİCİSİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİYLE İNCELENMESİ

Yıl 2024, , 49 - 60, 19.12.2024

Esengül Ceylan , Murat Demirkol , Tuncay Yavuz Özdemir , Abdulvahap Doğan

https://doi.org/10.47214/adeder.1537649

Öz

Özet
Bu araştırma, ustalık telafi programlarının Mesleki ve Teknik Anadolu liselerinde görev alan okul yöneticileri ve öğretmenler tarafından değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Programın işleyişi, karşılaşılan zorluklar ve elde edilen sonuçlar üzerine odaklanarak programın etkililiğini analiz etmeyi hedeflemektedir. Elazığ ilinde, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında ustalık telafi programının uygulandığı Mesleki ve Teknik Anadolu liselerinde görev yapan toplam 13 okul yöneticisi ve öğretmen, çalışmanın katılımcıları olarak belirlenmiştir. Görüşmeler sırasında içerik analizi yöntemi kullanılarak kodlar ve temalar oluşturulmuş, veri doygunluğu sağlanana kadar görüşmelere devam edilmiştir. Ustalık Telafi Programının değerlendirilmesi sonucunda iletişim eksiklikleri, deneyim yetersizlikleri ve artan iş yükü gibi sorunlar tespit edilmiştir. Programın etkinliğini artırmak için prosedürlerin netleştirilmesi, iletişim kanallarının güçlendirilmesi ve denetim mekanizmalarının iyileştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, öğretmenler ve yöneticiler için eğitimlerin düzenlenmesi ve okullar ile işletmeler arasındaki iş birliğinin artırılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ustalık Telafi Programı, Mesleki Eğitim, Ustalık Belgesi, Öğretmen.

Abstract
This study aims to evaluate the proficiency remediation programs from the perspectives of school administrators and teachers working in Vocational and Technical Anatolian High Schools. It focuses on analyzing the program's effectiveness by examining its implementation, encountered challenges, and obtained results. In the Elazığ province, a total of 13 school administrators and teachers from Vocational and Technical Anatolian High Schools, where the proficiency remediation program was implemented during the 2023-2024 academic year, were selected as participants for the study. During the interviews, content analysis was employed to generate codes and themes, and interviews continued until data saturation was achieved. The evaluation of the Proficiency Remediation Program revealed issues such as communication deficiencies, lack of experience, and increased workload. To enhance the program's effectiveness, it is necessary to clarify procedures, strengthen communication channels, and improve monitoring mechanisms. Additionally, it is recommended to organize training sessions for teachers and administrators and to increase collaboration between schools and businesses.

Anahtar Kelimeler

Ustalık Telafi Programı, Mesleki Eğitim, Ustalık Belgesi, Öğretmen..

Etik Beyan

Araştırma ve Yayın Etiği Fırat Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan 01.02.2024 tarihinde 2024/03 karar sayısı ile etik izin alınmıştır.

Kaynakça

• Abay Çelik, Z. E. (2023). Mesleklerin ve Değerlerin Eğitim ve Öğretiminde Yüz Yüze İletişimin Önemi: Ahilik Teşkilatında Usta Çırak İletişimi Modeli. Erciyes İletişim Dergisi, 10(2), 1001-1017 https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1274197
• Acar, O. K. ve Yabanova, E. K. (2017). Aktif işgücü piyasası politikaları çerçevesinde Kütahya İşkur’un mesleki eğitim faaliyetlerinin incelenmesi. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 4(2), 85-111. https://doi.org/10.30798/makuiibf.328036
• Adıgüzel, O. C. ve Berk, Ş. (2009). Mesleki ve teknik ortaöğretimde yeni arayışlar: yeterliğe dayalı modüler sistemin değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 220-236. Akpınar, B. (2003). Meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 33(33), 8-25.
• Akturan, U. ve Baş, A. (Ed.). (2008). Fenomenoloji. Seçkin Yayıncılık.
• Anapa, S. (2008). Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde Türkiye’de mesleki ve teknik eğitim. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma. Pegem Yayıncılık.
• Binici, H. ve Arı, N. (2004). Mesleki ve teknik eğitimde arayışlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 383-396.
• Çalışkan, S. (2023). Aşçılık eğitiminde güncel gelişmeler: ustalık telafi programı. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 20(2), 329-346. https://doi.org/10.24010/soid.1327394
• Demir, E. ve Şen, H. Ş. (2009). Cumhuriyet dönemi mesleki ve teknik eğitim reformları. Ege Eğitim Dergisi, 10(2), 39-58.
• Deperlioğlu, Ö. ve Yıldırım, R. (2009). Mesleki eğitimin uzaktan eğitim ile desteklenmesi ve örnek uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(1), 61-70.
• Eşme, İ. (2007 15-16 Ocak), Mesleki ve teknik eğitimin bugünkü durumu ve sorunlar. YÖK Uluslararası Mesleki ve Teknik Eğitim Konferansı, Ankara, Türkiye.
• Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-172. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2014.10.23.437
• Gökçe, O. (2019). Klasik ve nitel içerik analizi; Felsefe, yöntem, uygulama [Classicial and Qualitative Content Analysis; Philosophy, Method, Practice]. Çizgi Kitabevi.
• Gümüşoğlu, Ş., Ünal, S. ve Kestane, Ö. (2010). Meslek yüksekokullarında eğitimin kalitesini artırmaya yönelik çabalar ve öğrenci gözüyle öğretim elemanlarının değerlendirilmesi İzmir Meslek Yüksekokulu örneği. TÜBAV Bilim 3(2), 201-214
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/kokdener/123091/13f.pdf
• Kardeş, S. (1995). Denetim etkinliğinin artırılmasında analitik inceleme prosedürlerinin kullanımı ve Türkiye'deki denetim firmalarına yönelik bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Kazdal, Y. ve Tuna, C. (2024). Eğitim Yöneticilerinin Görüşlerine Göre Mesleki Eğitim Merkezi Programının Uygulanmasında Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Önerileri, Kosova Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(4/3), 2-22. http://dx.doi.org/10.29228/kerjournal.74049
• Kılınç, M. (2012). Türkiye’de mesleki teknik eğitimi şekillendiren eğitim kurumlarından ahilik, gedik, lonca, Enderun Mektebi’nin tarihi gelişimleri. Vocational Education, 7(4), 63-73.
• Koçak, O. ve Altun, S. (2010). Ceza infaz kurumundaki mesleki eğitim faaliyetlerinin hükümlü istihdamına katkıları. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1(1), 95-117.
• Kusluvan, S. and Kusluvan, Z. (2000). Perceptions and attitudes of undergraduate tourism students towards working in the tourism industry in Turkey. Tourism Management, 21(3), 251-269.
• MEB (2022, 5 Aralık). Ustalık telafi programı hakkında önemli bilgiler ustalık telafi programı nedir. https://luleburgazmesem.meb.k12.tr/icerikler/ustalik-telafi-programi-hakkinda-onemli-bilgiler_13497332.html.
• MEB, (2022). Kalfalık, ustalık ve usta öğreticilik e-sınavları başvuru ve uygulama kılavuzu. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_02/01102615_KalfalYk_UstalYk_ve_Usta_OYreticilik_e-SYnavlarY_BaYvuru_ve_Uygulama_KYlavuzu_2024.pdfErişim Tarihi: 30.04.2024
• MEB, (2021). Mesleki Eğitim Merkezi Ustalık Telafi Çerçeve Öğretim Programları. https://antalyaakdenizsanayisitesimtal.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/07/18/969502/dosyalar/2022_04/19130444_Ustalik-Telafi-Resmi-Yazi.pdf Erişim Tarihi: 27.03.2024
• MEB, (2023). 3308 sayılı mesleki eğitim kanununa göre aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere ödenecek ücretlere yönelik devlet katkısı uygulaması hakkında usul ve esaslar. https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2173.pdf Erişim Tarihi: 02.05.2024
• Mesleki Eğitim Kanunu, (1986). TC Resmî Gazete, 19139, 19.06.1986. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3308.pdf. Erişim Tarihi:23.04.2024
• Mesleki Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, (2021). Mesleki Eğitim Merkezi Ustalık Telafi Çerçeve Öğretim Programları. Erişim Adresi: http://meslek.eba.gov.tr/dokumanlar/telafi_mem.rar. Erişim Tarihi: 01.05.2024
• Mıhoğlu, B. A., Afşar, B. ve Suna, S. (2018). İşsizlikle mücadelede mesleki eğitimin önemi ve firmaların mesleki kurslara bakışı: Konya ili örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 21(2), 407-416.
• Muğan Ertuğral, S. (2018). Beşeri sermaye oluşumunda mesleki eğitimin önemi. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, 2(3), 49-63.
• Öçal, H. (2008). Mesleki Eğitim ve Mesleki Yönlendirme, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 99, 12- 19.
• Ödemiş, İ. S. (2014). Enderun mektebi ve demokratik eğitim modeli perspektifinden mesleki eğitim: teorik bir çözümleme. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 65-75.
• Özer, M. (2020). Mesleki Eğitimde Paradigma Değişimi, Türkiye'nin Mesleki Eğitim ile İmtihanı (Vol. 1). TC Maltepe Üniversitesi.
• Ozer, M. and Perc, M. (2020). Dreams and realities of school tracking and vocational education. Palgrave Communications, 6(1), 1-7.
• Özkan, N. ve Göktürk, Ş. (2023). Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında mesleki eğitim merkezi uygulamasının okul paydaşları açısından incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(11), 2153–2175.
• Özsoy, C. E. (2015). Mesleki eğitim-istihdam ilişkisi: Türkiye’de mesleki eğitimin kalite ve kantitesi üzerine düşünceler. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 5(5), 173-181.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(3), 459-496.
• Şen, M. (2016). Aktif İşgücü Piyasası Politikaları Kapsamında Türkiye'de Mesleki Eğitim Kurslarının Analizi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 2(1), 67-89.
• Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, (2022). Mesleki Eğitim Merkezi Telafi Çerçeve Öğretim Programlarında Değişiklik Yapılması. Erişim Adresi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_02/14151326_fihrist_2022.pdf. Erişim Tarihi:29.04.2024
• Taşpınar, M. (2014). Mesleki eğitimde uzaktan eğitim ve toplumsal algı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(4).
• Ulus, L., Tuncer, N. ve Sözen, Ş. (2015). Mesleki eğitim, gelişim ve yeterlilik açısından meslek yüksekokullarının önemi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 168-185.
• Yıldırım A, Şimşek H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. ve Şahin, L. (2015). Osmanlı’dan günümüze mesleki eğitimin gelişimi. Çalışma ve Toplum, 1(44), 77-112.
• Yörük, S., Dikici, A. ve Uysal, A. (2002). Bilgi toplumu ve Türkiye’de mesleki eğitim. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 299-312.