ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÖĞRENCİLERİN GİYİNME GÜÇLÜĞÜ VE TERCİHLERİNİN VELİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE DAYALI İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 79 - 98, 15.12.2017

Kamile Çetin , Ahmet Kurnaz

Öz

Araştırma, özel gereksinimli öğrenci ailelerinin
ve eğitimcilerinin görüşleri doğrultusunda giyinme sırasında giysilerden
kaynaklı yaşanılan güçlükler ve giysi tercihlerini belirlemeye yönelik betimsel
bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemini, Ankara, Eskişehir, Konya, İstanbul,
Tekirdağ, İzmir, Van ve Adana illeri sınırları içinde yer alan Eğitim Uygulama
ve İş Eğitimi Merkezlerine ve Rehabilitasyon Merkezlerine devam eden özel
gereksinimli öğrencilerden araştırmaya katılmayı kabul eden 230 çocuğun aile ve
eğitimcisi oluşturmuştur. Araştırma tarama modelinde nicel yaklaşım ile
yürütülmüştür. Araştırmanın verileri ‘’Down sendromlu çocukların giysilerden
kaynaklanan giyinme problemleri ve giysi tercihleri’’ anket formu ile ‘’Beyin
felçli (SP) çocukların giyinme becerilerinde giysilerden kaynaklanan
problemlerin belirlenmesi” anket formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin
analizinde, frekans ve yüzdeliklerden de yararlanılmıştır. Araştırma
sonuçlarına göre özel gereksinimli öğrenciler, 
giyerken zorlandığı giysiyi ikinci kez istememekte ve daha bağımsız
giyinip soyunması için, hareket kolaylığı oluşturacak giysilere ihtiyaç
duymaktadır. Giysinin öğrencilerin ilgisini çekecek özelliklere (renk, süsleme)
sahip olması giyinmeye katılımı arttırmaktadır. Bununla birlikte çocuklar,
giyinip-soyunmada gereğinden fazla zaman harcamaktadır. Öğrencilerin giyinip-soyunmasında
sorun yaşamasında giysi formundan kaynaklanan sorunlar çok etkili değildir.
Veliler, özel gereksinimli öğrenciler için giysi tercihler ederken, çocuğun
vücut yapısına uygunluğuna, ihtiyaçlarına, ekonomik durumuna uygun olmasına,
kolay giyilip çıkarılmasına, giyeceği yere uygun olmasına, kalitesine ve
estetik görünmesine dikkat etmektedir. Veliler kıyafetin markasına ve modaya
uygun olmasına fazla önem vermemektedir. Özel gereksinimli
öğrencilerin büyük bir bölümü gömlek, pantolon, çorap, kazak vb. giysi
türlerini tanıyıp gömleğin kolu, pantolonun paçaları, kazağın yakası vb. giysi
ögelerini anlamlandırabilmektedirler. Öğrencilerin büyük bir bölümü giysilerini
yardım almadan giyip çıkarabilmekte, giydikleri giysilerinin önlerini ve
arkalarını, tersini ve yüzünü büyük oranda ayırt edebilmektedirler.  Giysilerin üzerinde bulunan fermuarı açıp
kapatabilmekte giysilerdeki düğmeleri iliğe geçirebilmekte, düğmeleri açıp kapatabilmekte,
giysilerde bulunan cırt bantlarını kolaylıkla açıp kapatabilmektedirler.
Öğrencilerin büyük bir çoğunluğu giysilerde mevcut olan agraf ve kopçaları
kapatmada güçlük yaşamaktadır. 
Öğrenciler, giyinme sırasında giysilerden kaynaklanmış olan bir problem
yaşadığında, giyinme sürecinin diğer aşamalarına geçmede çoğu güçlük yaşamakta
ve durumdan etkilenmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Giyinme becerileri, Konfor, Özel gereksinimli

INVESTIGATION OF SPECIAL NEEDS STUDENTS’ DRESSING DIFFICULTIES AND PREFERENCES BASED ON PARENT AND TEACHER’S VIEWS

Öz

This
research is a descriptive study to determine the difficulties caused by the
clothes during the dressing and clothing preferences of special needs students
based on the views of their families and educators. The research was conducted
with a qualitative approach in the survey model. The sample of the study is
consisted of 230 families and teachers’ accepted participating the research and
whose children continue to the Training Application and Work Training Centers
and the Rehabilitation Centers located within the borders of Ankara, Eskişehir,
Konya, Istanbul, Tekirdag, Izmir, Van and Adana. Survey data were collected by
using the questionnaire " Dressing problems caused by the clothes and
clothing preferences of children with Down's syndrome” and the questionnaire of
“Determining the problems caused by clothes in dressing skills of children with
cerebral palsied” (SP)". In the analysis of the data, frequencies and
percentages were also used. According to the results of the research, students
with special needs do not want to wear clothes for the second time, and they
need clothes that will make movement easier for dressing that is more
independent. The fact that the dress has the characteristics (color,
decoration) that will attract the attention of the students increases the
participation in their dress. However that children spend more time than usual
in dressing and undressing. Problems that arise from the form of clothes in the
problems of dressing and undressing of the students are not much effective.
When the parents choosing clothes for students with mental disabilities, they
should consider the clothes to fit the body structure, needs, economic
condition, easy to dressing and undress, suitability to the part of the body to
be dressing, quality and to be seen as aesthetics. Parents do not pay more
attention to appropriate fashion and brand of the clothes. Most of the students
with special needs who recognizing shirt, trousers, socks, sweater, and similar
types of clothes have been meaning the shirt sleeves, edge of the trousers,
collar of shirts and so on the parts of clothes. Most of the students wear on
and take off clothes without help, and they can largely distinguish the fronts
and backs of the clothes and the reverse the face they wear. They can open and
close the zipper on the clothes, switch on the buttons in the clothes, open and
close the knobs, easily open and close the velcro straps in the clothes. The
vast majority of the students have difficulties in closing the agraffe and
clasps that are present in the clothes. Most of students who are getting a
problem in dressing process based on clothes having difficulties getting to the
other stages of the dressing process and have been affected by the situation.

Anahtar Kelimeler

Comfort, dressing skills, fashion, mentally handicapped

Kaynakça

• Ağaç, S., & Şahinoğlu, M. (2008). Gençlik dönemlerindeki kızların giysileri ile ilgili problemler. E- Journal of New World Sciences Academy, 3(2), 250-262.
• Akçamete, G. (2010). Genel eğitim okullarında özel gereksinimli olan öğrenciler ve özel eğitim. Ankara: Kök Yayıncılık. Bıyıklı, L., Akkök, F., Akçamete, G., Sucuoğlu, B., Kargın, T., Küçüker, Ş., et al. (1995). Zihinsel özürlü bir çocuğum var. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Çakmak, S; Karakoç, T. (2016). Az gören öğrencilerin görme becerileri ile ilgili farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1687-1705.
• Çeğindir, N. (2008). Farklı metotlardaki ön ergen kız pantolon kalıplarının vücuda uygunluğunun incelenmesi. Tekstil Maraton, 99, 25-31.
• Çığa, M. (2001). Beş- onbir yaş arası kız ve erkek çocuklarının giysi türlerine göre renk tercihleri. (Yayınlan-mamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Giyim Eğitimi Anabilim Dal, Ankara.
• Çivitçi, Ş., & Harmankaya, H. (2011). 6- 16 Yaş çocukların ve ergenlerin giysilerde tercih ettiği özellikler. Electronic Jurnal of Vocationol Colleges, 51-60.
• Çivitçi, Ş., & Varol, E. (2010). Okulöncesi çocukların giyinme becerilerini kolaylaştırmaya yönelik giysi tasarımları. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(1), 1-16.
• Dünya engellilik raporu. (2011). T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Ankara: Dünya Sağlık Örgütü. Ece, S. A., & Çelik, A. (2008). Öğretilebilir zihinsel engelli öğrencilerin renk seçimleri. Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-25.
• Eray, F., & Çivitçi, Ş. (2000). Giysilerde kullanılan renklerin insan üzerindeki psikolojik etkileri. Mesleki Eğitim Dergisi, 2(1), 63-72.
• Gerçeksever, H. (2011). Down sendromlu çocukların giysilerden kaynaklanan giyinme problemleri ve giysi tercihleri (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Gül, Ö. Gürses, D. & Doğan, M. (2017). Down sendromlu çocukların klinik ve ekokardi yografik de-ğerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 2, 116-119.
• Güller, E. (2016). Zihinsel engelli çocuğun eğitiminde rehabilitasyon mekanlarındaki rengin etkisi (Yayım-lanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• İlik, Z. (2006). Otistik çocuklara giyinme becerilerinin kazandırılmasında kullanılan öğretim yöntemleri hakkında öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• İşcan, G. Ç., Nurçin, E., & Fazlıoğlu, Y. (2016). Effect of most-to-least prompting procedure on dressing skill of students with Autism. Educational Research and Reviews, 11(18), 1766-1774.
• İşçioğlu, T. E., & Atakan, E. (2017). Türk ve Alman gençlerin motivasyonu, marka duyarlılığı ve moda yönelimi: karşılaştırmalı bir araştırma. Iad İşletme Dergisi, 9(3), 300-325.
• Kaçar, N. (2004). Zihinsel özürlü çocukların giysi kullanımında karşılaştıkları sorunlar üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (Cilt 30. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kayadibi, P. (2014). Giyim endüstrisinde kullanılan dar dokuma kumaşlar. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi (33), 137-142.
• Kıncal, R. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (Cilt 4. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Koca, E. (2007). Beyin felçli (serebral palsi) çocukların giyinme becerilerinde giysilerden kaynaklanan problem-lerin belirlenmesi ve örnek bir uygulama (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ensti-tüsü Giyim Endüstrisi ve Giyim Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Özsan, M., & Hasret, F. (2017). Görme engelli bireylerin günlük yaşamını kolaylaştırmak adına bir önerme: braille alfabesi giysiler. Mühendistlik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5(Özel Sayı:22 Ulusal Ergonomi Kongresi Araştırma Makalesi), 89-94.
• Pınar, T., Saygun, M., Açıkgöz, E. M., Atçeken, İ., & Demirtaş, H. (Dü). (2016). Kırıkkale il merkezi sağlık kuruluşu binalarının girişlerindeki engelli rampalarının standartlara uygunluğunun değerlen-dirmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni Dergisi, 15(1), 105-111.
• Piskur, B., Beurskens, A., Ketelaor, M., Jongmans, M., & Cosparie, B. (2017). Dail actions, challenges, and needs among dutch porents wihile supporting the participation of therir child with a physiy disabilit at home, at scod, and in the community: a gualitative. BMC Pediatrics, 17(12), 1-11.
• Sayğılı, B. B. (2014). Okul öncesi çocukların davranışlarını geliştirmeye yönelik giysi tasarımı. E- Jurnal of World Scionces Academy, 9(3), 50-59.
• Sezer, H., Bilgin, F., & Kayaoğlu, A. (2003). Hazır giyim üretimi (Cilt 4. Baskı). Ankara: Gazi Kitapevi. Soğancı, N. (2011). Otistik çocuklarda giysi kullanımında karşılaşılan problemler (Yüksek Lisans Tez). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Stokos, B., & Black, C. (2012). Application of the functional, expressive and aesthetic consumer needs model: assessing the cloting needs of adolescent girls with disabilities. ınternational journal of fashion desing, Technology and Education, 5(3), 179-181.
• Shaarchmidt, H., & Möhring, U. (2005). Clohting is not only clothihg. Tekstil Maraton, 76. Tama, D., Encan, B., & Öndoğan, Z. (2016). Üniversite öğrencilerinin giysilere dair tutumlarının çevresel sürdürebilirlik ve yavaş moda açısından değerlendirilmesi. Tekstil ve Konfeksiyon Dergisi, 27(2), 191-197.
• Özsan, M., & Hasret, F. (2017). Görme engelli bireylerin günlük yaşamını kolaylaştırmak adına bir önerme: braille alfabesi giysiler. Mühendistlik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5(Özel Sayı:22 Ulusal Ergonomi Kongresi Araştırma Makalesi), 89-94.
• Park, J. (1989). Self dressing for the elderly arthritic: A case study. Journal of Home Economics, 81(3), 6-10. Tokgöz, S. (2010). Giyim tasarımında renk algısı ve algıyı değiştiren faktörler (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Tekstil Ana sanat Dalı, İstanbul.
• Ünal, Z., & Karagöz, N. C. (2011). Özel sağlık sorunu olan çocuklara yönelik giysiler, Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi. 5(3), 60-65.
• Varheenmaa, M. (2002). Clothing and textiles for disabled and elderly people. Research Notes. Otomedia Oy, Espoo, 1-64.
• Vural, T., Çileroğlu, B., & Çoruh, E. (2008). 60 yaş ve üzeri kadınların iç giyim üretimi açısından beden ölçü standartizasyonu. Tekstil ve Konfeksiyon, 2, 149-153.
• Vuran, S. (1989). Zihinsel engelli çocukların giyinme becerilerinin yapabileceklerine dayalı olarak hazırlanan öğretim metaryalinin etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Vuruşkan, A., & Bulgun, E. (2013). Kişiye Özel Giysiler İçin Vücuda Uygunluk Analizi. Tmmob Journal Of Textile Engineers, 20(90), 42.
• Yavuz, B. (2006). Serebral palsili çocukların öz bakım becerilerini gerçekleştirme düzeyleri ve etkileyen etmenlerin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Anabilim Dalı Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği, İzmir.
• Yıldız, E. Z. (2011). Hasta giysilerinin giyim konforu açısından değerlendirilmesi ve alternatif giysi modelleri-nin geliştirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Tekstil Mühendisliği Bölümü, İzmir.
• MEB, (2017), Milli Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Resmi İstatistikler, Erişim tarihi: 06. 09. 2017. http://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64).
• MEGEP, (2008), Çocuk gelişimi ve eğitimi özel eğitimde öz bakım. Filli boya, (2017), Nöro gelişimsel bozukluklarda renk kullanımı, Erişim tarihi: 06. 01. 2018.
• http://www.renketkisi.com/norogelisimsel-bozukluklarda-renk-kullanimi.htm