FEN EĞİTİMİ ALANINDA ARGÜMANTASYON TABANLI BİLİM ÖĞRENME (ATBÖ) YAKLAŞIMI İLE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ÜZERİNE BİR İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 18, 23.06.2023

Özge Koç Dudak , Soner Yavuz

https://doi.org/10.47214/adeder.1193961

Öz

Bu araştırma kapsamında, fen bilimleri eğitimi alanında Argümantasyon Tabanlı Bilim Öğrenme (ATBÖ) yaklaşımı konusunda, 2010-2021 tarihleri arasında tamamlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerinin çeşitli değişkenler bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmada, doküman incelemesi yöntemi ile nitel araştırma yaklaşımı uygulanmıştır. İçerik analizi sözlü, yazılı ve diğer gereçlerin objektif ve sistemli biçimde irdelenmesine imkân sağlayan bilimsel bir işlemdir. Bu amaç kapsamında, fen bilimleri eğitimi alanında tamamlanmış olan yüksek lisans ve doktora tezlerinin bir listesi çıkarılmıştır. Yapılan incelemelerde, ATBÖ konusunda 27 yüksek lisans tezi ve 11 doktora tezi olmak üzere toplamda 38 dokümana ulaşılmıştır. Araştırmanın amacı bağlamında bu dokümanlar içerik analizi kapsamında, tez türleri, yayın yılları, tez yazarlarının cinsiyetleri, danışmanların unvanları, sayfa sayıları, yapıldığı kurumlar, araştırma alanları, araştırma konuları, örneklem seçim yöntemleri, örneklem düzeyleri, örneklem büyüklükleri, araştırma yöntemleri, araştırmalarda kullanılan veri toplama araçları ile veri analiz yöntemleri” bakımından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fen Eğitimi, Argümantasyon Tabanlı Bilim Öğrenme Yaklaşımı (ATBÖ), İçerik Analizi, Bilimsel Araştırmalar

A CONTENT ANALYSIS ON RESEARCHES ABOUT ARGUMENTATION-BASED SCIENCE LEARNING (ABSL) APPROACH IN SCIENCE EDUCATION

Öz

The aim of this study is to examine the Argumentation-Based Science Learning (ABSL) approach in the field of Science Education, master's theses and doctoral theses completed between 2010-2021 in terms of various variables. In this research, qualitative research approach was applied with document analysis method. Content analysis is a scientific approach that enables the objective and systematic examination of verbal, written and other materials. For this purpose, a list of master's theses and doctoral theses written in the field of Science Education has been prepared. In the examinations made, a total of 38 documents, including 27 master's theses and 11 doctoral theses, were reached on the subject of ABSL. These documents, which constitute the purpose of the research, are within the scope of content analysis, thesis types, publication years, gender of authors, academic title of the advisors, total page numbers, institutions, research areas, research subjects, sampling methods, grade levels of sample, sample size, research methods, distribution of data collection tools used in research, distribution of data analysis methods.

Anahtar Kelimeler

Science Education, Argumentation-Based Science Learning (ABSL), Content Analysis, Scientific Research

Kaynakça

• Açıkgöz, K. Ü. (2002). Aktif öğrenme. İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
• Akşit, N. (2007). Educational reform in Turkey. International Journal of Educational Development, 27, 129-137.
• Akpınar, B. (2010). Yapılandırmacı yaklaşımda öğretmenin, öğrencinin ve velinin rolü. Eğitime Bakış Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 6(16), 16-20.
• Akpınar, E., & Ergin, Ö. (2005). Yapılandırmacı kuramda fen öğretmeninin rolü. İlköğretim Online, 4(2), 55-64.
• Aktamış, H., & Hiğde, E. (2017). Örnek etkinliklerle fen eğitiminde argümantasyon kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Akyol, B., & Yavuzkurt, T. (2016). Türkiye’de lisansüstü tezlerde eğitim denetimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(2), 908-926.
• Alpaydın, Y., & Erol, İ. (2017). Türkiye’de eğitim ekonomisi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 45(45), 23-41.
• Arı, G. S., Armutlu, C., Tosunoğlu, N. G., & Toy, B. Y. (2009). Nicel araştırmalarda metodoloji sorunları: Yüksek lisans tezleri üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(04), 16-37.
• Arslantürk, Z. (1995). Sosyal bilimciler için: Araştırma metod ve teknikleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Aslan, S. (2010). Tartışma esaslı öğretim yaklaşımının öğrencilerin kavramsal algılamalarına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 467-500.
• Ayas, A. (1995). Fen bilimlerinde yeni program geliştirme ve uygulama teknikleri: İki çağdaş yaklaşımın değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 149-155.
• Aydın, Ö., & Kaptan, F. (2014). Fen-teknoloji öğretmen adaylarının eğitiminde argümantasyonun biliş üstü ve mantıksal düşünme becerilerine etkisi ve argümantasyona ilişkin görüşleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 163-188.
• Aymen, P. E., Apaydın, Z., & Taş, E. (2012). Isı yalıtımını argümantasyonla anlama: ilköğretim 6. sınıf öğrencileri ile durum çalışması. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8), 79-100.
• Cebeci, S. (1997). Bilimsel araştırma ve yazma teknikleri. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Observation. Research methods in education, 6, 396-412.
• Çapkınoğlu, E., Metin, D., Çetin, P. S., & Leblebicioglu. G. (2014). Analysis of argumentation elements in turkish elementary and secondary school science curriculum. paper presented at European Educational Research Association (ECER), Porto/Portekiz.
• Çepni, S., & Küçük, M. (2003). Eğitim araştırmalarının fen bilgisi öğretmenlerinin uygulamaları üzerindeki etkilerinin belirlenmesi: Bir örnek olay çalışması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(12) 75-84.
• Çetinkaya, E. (2017). Bilim sözde-bilim ayrımı bağlamında tasarlanan argümantasyon temelli etkinliklerin, 8. sınıf öğrencilerinin bilimin doğası görüşlerine, sözde-bilimsel inançlarına ve argümantasyon becerilerine etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çiltaş, A., Güler, G., & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1),565-580.
• Çoşkun, İ., Dündar, Ş., & Parlak, C. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (2008-2013). Ege Eğitim Dergisi, 15(2), 375-396.
• Erdem, D. (2011). Türkiye’de 2005–2006 yılları arasında yayımlanan eğitim bilimleri dergilerindeki makalelerin bazı özellikler açısından incelenmesi: Betimsel bir analiz. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(1), 140-147.
• Erduran, S., Simon, S., & Osborne, J. (2004). TAPping into argumentation: Developments in the application of Toulmin's Argument Pattern for studying science discourse. Science Education, 88(6), 915-933.
• Glasersfeld, E. V. (1989). Constructivism in education, The International Encyclopedia of Education-Research and Studies, 162-163, Oxford, Pergamon Press.
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran. M., & Sözbilir, M. (2012). Türkiye'deki eğitim araştırmalarında eğilimler: bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 443-460.
• Gülbahar, Y. ve Alper, A. (2009). A content analysis of the studies in instructional. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 42(2), 93-112.
• Gündoğdu, K., Yüksel, S., Akyol, B., & Akar Vural. R. (2016). Hayat boyu öğrenme konusunda yayımlanan tez ve makalelere ilişkin bir içerik analizi: 2000-2015. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1491-1513.
• Güler, Ç. (2016). Fen laboratuvarı derslerinde kullanılan argümantasyon tabanlı bilim öğrenme yaklaşımının, fen bilgisi öğretmen adaylarının akademik başarılarına etkisi ve yaklaşım hakkındaki görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Hazır Bıkmaz, F., Aksoy, E., Tatar, Ö., & Atak Altınyüzük. C. (2013). Eğitimde program geliştirme alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim ve Bilim, 38(168), 288-303.
• Jiménez-Aleixandre, M. P., & Erduran. S. (2007). Argumentation in Science Education: An Overview. In: Erduran, S., Jiménez-Aleixandre, M.P. (eds) Argumentation in Science Education. Science & Technology Education Library, vol 35. Springer, Dordrecht.
• Kahyaoğlu, M. (2016). Türkiye’de çevre eğitimi üzerine yapılan araştırmalar: bir içerik analizi çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, (34), 50-60.
• Kaptan, S. (1977). Bilimsel araştırma teknikleri. (2. Baskı), Ankara.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. (34. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları,
• Kayhan, M., & Özgün Koca, S. A. (2004). Matematik Eğitiminde Araştırma Konuları: 2000-2002. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 72-81.
• Kuhn, D. (1993). Science as argument: Implications for teaching and learning scientific thinking. Science Education, 77(3), 319-337.
• Kutluca, T., & Demirkol, M. (2016). Dicle üniversitesi ziya gökalp eğitim fakültesi dergisinin bibliyometrik analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 108-118.
• McNeill, K. L., & Pimentel, D. S. (2010). Scientific discourse in three urban classrooms: The role of the teacher in engaging high school students in argumentation. Science Education, 94(2), 203-229.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Osborne, J. F., Erduran, S., & Simon, S. (2004). Enhancing the quality of argumentation in school science. Journel of Research in Science Teaching, 41(10), 994-1020.
• Ozan, C. & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136.
• Öğreten, B., & Uluçınar Sağır, Ş. (2014). Argümantasyona dayalı fen öğretiminin etkililiğinin incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11(1), 75-100.
• Öztürk, B. (2000). Sınıf içi etkileşim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(4), 621-640.
• Saraç, H. (2017). Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin yapılan araştırmalar: içerik analizi çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), 60-81.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., & Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: içerik analizi, Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453.
• Solmaz, E., & Gökçearslan, Ş. (2016). Mobil öğrenme: Lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi çalışması. 10th International Computer and Instructional Technologies Symposium (ICITS) Bildiriler Kitabı (554-561), 16-18 Mayıs, Rize.
• Stone, P. J., Dunphy, D. C., & Smith, M. S. (1966). The general inquirer: A computer approach to content analysis. M.I.T. Press.
• Tanrıverdi, B., & Apak, Ö. (2013). Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1) , 267-294.
• Temel, S., Şen, Ş., & Yılmaz, A. (2015). Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme ile ilgili yapılan çalışmalara ilişkin bir içerik analizi: Türkiye örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 2(2), 565-580.
• Toulmin, S. (1958). The uses of argument. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tümay, H. (2008). Argümantasyon odaklı kimya eğitimi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tümay, H., & Köseoğlu, F. (2011). Kimya öğretmen adaylarının argümantasyon odaklı öğretim konusunda anlayışlarının geliştirilmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(3), 105-119.
• Ünal, S. (2003). Lise 1 ve 3 öğrencilerinin kimyasal bağlar konusundaki kavramları anlama seviyelerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Varışoğlu, B., Şahin, A., & Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1767-1781.
• Wach, E., & Ward, R. (2013). Learning about qualitative document analysis. IDS Practice Paper in Brief, ILT Brief 13 August 2013, www.ids.ac.uk. Brighton: IDS. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief%2013%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4 (Erişim Tarihi: 18.10.2020).
• Yalçın, S., Yavuz, H. Ç., & Dibek, İ. M. (2015). An examination of articles published in educational journals having highest ımpact factors: Content analysis. Eğitim ve Bilim, 40(182), 1-28.
• Yalçınkaya, I. (2018). Altıncı sınıf seviyesinde argümantasyon odaklı etkinliklerle dolaşım sistemi konusunun öğretiminin akademik başarıya, kavramsal anlamaya ve argümantasyon sevilerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Yaşar, Ş., & Papatğa. E. (2015). İlkokul matematik derslerine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 113-124.
• Yavuz, S. (2016). Content analysis related to theses in environmental education: The case of turkey. Journal of Education and Training Studies, 4(10), 118-125.
• Yavuz, S., & Yavuz, G. (2017). Fen eğitiminde proje tabanlı öğretimle ilgili tezlerin içerik analizi: Türkiye örneği (2002-2014). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 255-282.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yücedağ, T., & Erdoğan, A. (2011). 2000–2009 Yılları Arasında Matematik Eğitimi Alanında Türkiye’de Yapılan Çalışmaların Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 825-838.
• Yılmaz, A. (1990). Türkiye'de fen öğretiminin genel bir değerlendirilmesi, sonuçları ve öneriler. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.