TEKSTİL SEKTÖRÜNDE DÖNGÜSEL EKONOMİ UYGULAMALARI: DÖNGÜSEL İŞ MODELLERİ VE ÖRNEKLERİ

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 97 - 118, 22.12.2025

Başak Turan İçke , Ece Kozol

Öz

Bu çalışma, tekstil sektöründe döngüsel ekonomi uygulamalarını incelemeyi ve bu bağlamda geliştirilen döngüsel iş modellerini Türkiye ve dünyadan örnekler ile ortaya koymayı amaçlamaktadır. Döngüsel ekonomi, onarıcı ve yenileyici teknik ve biyolojik döngüler oluşturarak, küresel ekonomik kalkınmayı sınırlı kaynakları kullanarak üretim yapma hedefinden arındırarak ekonomik, çevresel ve sosyal sermayeyi inşa eden bir sistemdir. Bu çalışma, tekstil sektörünün sürdürülebilirliğe katkı sağlayacak şekilde nasıl yeniden yapılandırılabileceğini ve döngüsel ekonomi uygulamaları ile sektörde nasıl yenilikler yapılabileceğini incelemektedir. Çalışma, tekstil sektöründe döngüsel ekonominin teorik temellerini ele alarak başlamaktadır. Döngüsel iş modelleri, kapalı döngü üretim süreçleri ve çeşitli yeniden kullanım stratejileri gibi temel kavramlar detaylandırılmıştır. Ardından, tekstil sektöründe bu uygulamaların nasıl gerçekleştiğine dair çeşitli örneklere yer verilmiştir. Bu kapsamda, dünyadan ve Türkiye’den döngüsel ekonomi kapsamında faaliyet gösteren firmaların uygulamaları incelenmiştir. Firmaların döngüsel iş modelleri, tasarım aşamasından başlayarak döngüdeki dolaşımını devam ettirmesini sağlayacak tüm aşamalar çerçevesinde değerlendirilmiştir. Ayrıca, bu firmaların döngüsel iş modellerinin çevresel, ekonomik ve sosyal etkilerine değinilmiştir. Çalışmada incelenen örnekler, tekstil sektöründe döngüsel ekonomi uygulamalarının çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirlik açısından büyük bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Döngüsel iş modelleri sayesinde atık miktarının ve karbon ayak izinin azaldığı ve doğal kaynakların daha verimli kullanıldığı görülmüştür. Döngüsel iş modelleri ekonomik anlamda firmalara yenilikçi iş fırsatları yaratma gücüne sahiptir. Sosyal boyutta ise, döngüsel ekonomi uygulamaları istihdamı artırmakta, çalışma koşullarının iyileştirilmesine yardımcı olmakta, toplumsal farkındalığı yükseltmekte ve tüketici davranışlarında olumlu değişiklikler yaratmaktadır. Özellikle, tekstil sektöründe uygulanan döngüsel iş modelleri sayesinde, sürdürülebilir üretim ve tüketim alışkanlıklarının yaygınlaşması mümkün olmuştur. Firmaların sürdürülebilirlik politikaları doğrultusunda yaptığı yatırımların hem çevresel hem de ekonomik açıdan önemli pozitif geri dönüşler sağladığı görülmüştür. Ayrıca bu çalışma, döngüsel ekonomi uygulamalarının yaygınlaşmasının, sektörün gelecekteki sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmasında kritik bir öneme sahip olacağına dair öngörüler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Atık Yönetimi , Döngüsel Ekonomi , Döngüsel İş Modelleri , Sürdürülebilirlik , Tekstil Sektörü

CIRCULAR ECONOMY PRACTİCES IN THE TEXTILE SECTOR: CIRCULAR BUSINESS MODELS AND EXAMPLES

Öz

This study aims to examine the implementation of circular economy practices in the textile sector and present circular business models developed in this context, using examples from both Turkey and the world. Circular economy is a system that builds economic, environmental, and social capital by creating restorative and regenerative techniques and biological cycles, freeing global economic development from the goal of producing using limited resources. This study investigates how the textile sector can be restructured to contribute to sustainability and how innovations can be introduced to the sector through circular economy practices. The study begins by addressing the theoretical foundations of the circular economy in the textile sector. Key concepts such as circular business models, closed-loop production processes, and various reuse strategies are detailed. Subsequently, the study presents various examples of how these practices are being implemented in the textile sector. In this context, the practices of companies operating within the framework of the circular economy, both globally and in Turkey, are examined. The companies’ circular business models are evaluated within the entire framework of stages that ensure the continuation of circulation, starting from the design phase. Additionally, the environmental, economic, and social impacts of these companies’ circular business models are discussed. The examples examined in this study demonstrate that circular economy practices in the textile sector have great potential in terms of environmental, social, and economic sustainability. It has been observed that, through circular business models, waste generation and carbon footprint are reduced, and natural resources are used more efficiently. Circular business models possess the ability to create innovative business opportunities for firms. From a social perspective, circular economy practices contribute to increased employment, improved working conditions, heightened social awareness, and positive changes in consumer behavior. Specifically, the implementation of circular business models in the textile sector has made the widespread adoption of sustainable production and consumption habits possible. Investments made by companies in line with their sustainability policies have provided significant positive returns both environmentally and economically. Furthermore, this study offers predictions on the critical importance of the widespread adoption of circular economy practices in achieving the sector’s future sustainability goals.

Anahtar Kelimeler

Circular Business Models , Circular Economy , Sustainability , Textile Sector , Waste Management

Kaynakça

• Aung, M. M., & Chang, Y. S. (2014). Traceability in a food supply chain: Safety and quality perspectives. Food control, 39, 172-184.
• Avrupa Parlamentosu. (2015). Döngüsel Ekonomi Kavramı. Erişim Adresi: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-8-2015-0241_EN.html
• Baldwin, C. Y., & Clark, K. B. (2000). Design Rules: The Power of Modularity. MIT Press.
• Benoit, S., Baker, T. L., Bolton, R. N., Gruber, T., & Kandampully, J. (2017). A triadic framework for collaborative consumption (CC): Motives, activities and resources & capabilities of actors. Journal of Business Research, 79, 219-227.
• Birleşmiş Milletler Çevre Programı. (2021). Sera Gazı Emisyonları. Erişim Adresi: https://www.unep.org/resources/emissions-gap-report-2021
• Black, S. (2012). The sustainable fashion handbook. Thames and Hudson.
• Bocken, N. M., De Pauw, I., Bakker, C., & van der Grinten, B. (2016). Product design and business model strategies for a circular economy. Journal of Industrial and Production Engineering, 33(5), 308-320.
• Boehm, M., & Thomas, O. (2013). Looking beyond the rim of one's teacup: A multidisciplinary literature review of Product-Service Systems in Information Systems, Business Management, and Engineering & Design. Journal of Cleaner Production, 51, 245-260.
• Botsman, R., & Rogers, R. (2010). What's Mine Is Yours: The Rise of Collaborative Consumption. HarperCollins.
• Brettel, M., Friederichsen, N., Keller, M., & Rosenberg, M. (2014). How virtualization, decentralization and network building change the manufacturing landscape: An Industry 4.0 Perspective. International Journal of Mechanical, Industrial Science and Engineering, 8(1), 37-44.
• Charlebois, S. (2024). Blockchain technology and the future of food supply chains. Journal of Food Distribution Research, 55(1), 45-59.