Anarko-Feminist Bir Düşünür Olarak Voltairine De Cleyre’in Hayatı, Fikirleri ve Dine Bakışı

Yıl 2025, Sayı: 17, 70 - 83, 30.06.2025

Semih Sağır

Öz

Bu çalışma anarko-feminist bir düşünür olarak Amerikalı kadın yazar Voltairine de Cleyre’e (ö. 1912) odaklanmaktadır. Voltairine de Cleyre, Emma Goldman’dan sonra anarko-feminist düşünce içerisinde ön plana çıkan isimlerden biridir. Anarko-feminizm, anarşizmi ve feminizmi bir araya getiren çağdaş ideolojik akımlardan biridir. Anarko-feministler, anarşizm ile feminizm arasında güçlü bir irtibat olduğunu iddia etmektedirler. Her iki ideolojinin birbirini desteklediğini ve tamamladığını dile getirmektedirler. Anlamacı yaklaşım ve nitel araştırma yöntemleri esas alınarak hazırlanan bu araştırma, fenomenolojik bir durum çalışmasıdır. Bu yönüyle makale, anarko-feminizm konusunda Türkiye’de var olan çok az sayıdaki akademik çalışmaya mütevazı bir katkı sunacaktır. Çalışmanın temel amacı Voltairine de Cleyre özelinde anarko-feminizm ile din arasındaki ilişkinin ortaya konulmasıdır. Zira tarihsel süreçte ideoloji ve din arasındaki münasebet, din sosyologlarının en önemli araştırma konularından biri olmuştur. Çalışma boyunca kadın hakları ve özgürlüğü, hem ataerkillik hem de hiyerarşi ile otorite gibi konular etrafında tartışılacaktır. Feminizm erilliği sorgulamakta, anarşizm ise devleti ve devlet otoritesini eleştirmektedir. Voltairine de Cleyre’in öncülük ettiği anarko-feminist düşünce ise her iki yaklaşımı birleştirmekte ve erillik ile iktidar arasında bağlantı kurmaktadır. Aslında bu durum bize, toplumsal kurumların ve olguların birbirleriyle ne denli irtibatlı olduğunu göstermektedir. Çalışma neticesinde Voltairine de Cleyre özelinde feminizm ve anarşisizm arasındaki bağlantı açık bir biçimde ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi , Feminizm , Anarşizm , Anarko-Feminizm , Voltairine de Cleyre

The Life, Ideas and Religion of Voltairine De Cleyre as an Anarcho-Feminist Thinker

Öz

This study focuses on the American woman writer Voltairine de Cleyre as an anarcho-feminist thinker. Voltairine de Cleyre (d. 1912) is one of the prominent figures in anarcho-feminist thought after Emma Goldman. Anarcho-feminism is one of the contemporary ideological movements that bring anarchism and feminism together. Anarcho-feminists claim that there is a strong connection between anarchism and feminism. They state that both ideologies support and complement each other. Based on the semantic approach and qualitative research methods, this research is a phenomenological case study. In this respect, the article will make a modest contribution to the very few academic studies on anarcho-feminism in Turkey. The main purpose of the study is to reveal the relationship between anarcho-feminism and religion in the case of Voltairine de Cleyre. In the historical process, the relationship between ideology and religion has been one of the most important research topics of sociologists of religion. Throughout the study, women's rights and free-dom will be discussed around issues such as patriarchy, hierarchy and authority. Feminism questions masculinity and anarchism criticises the state and state authority. Anarcho-feminist thought, pioneered by Voltairine de Cleyre, combines both approaches and links masculinity and power. In fact, this situation shows us how interconnected social instituti-ons and phenomena are. As a result of the study, the connection between feminism and anarchism in the case of Voltairine de Cleyre will be clearly revealed.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion , Feminism , Anarchism , Anarcho-Feminism , Voltairine de Cleyre

Kaynakça

• Avrich, Paul. Anarşist Portreler. Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2012.
• Bakır, Kemal. “Emma Goldman'ın Anarşizminde Kadının Özgürleşme Trajedisi”. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 1/2 (2015), 49-78. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/222332 (Erişim 2 Aralık 2024)
• Bottici, Chiara. Anarchafeminism. London: Bloomsbury Publishing, 2022.
• Brigati, A. J. (ed.). The Voltairine de Cleyre Reader. Canada: AK Press, 2004.
• Bronowski, Jacob – Mazlish, Bruce. Leonardo'dan Hegel'e Batı Düşünce Tarihi. çev. Elvan Özkavruk Adanır. İstanbul: Say Yayınları, 2012.
• De Cleyre, Voltairine. “Anarchism”. Selected Works of Voltairine de Cleyre. ed. Alexander Berkman. 96-117. New York: Mother Earth Publishing Associa-tion, 1914.
• De Cleyre, Voltairine. “Sex Slavery”. Selected Works of Voltairine de Cleyre. ed. Alexander Berkman. 342-358. New York: Mother Earth Publishing Association, 1914.
• Ehrlich, J. Howard (ed.). Reinventing Anarchy, Again. San Francisco: AK Press, 1996.
• Hatipoğlu, Burcu. “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye Anarko-Feminist Bakış: Makro’dan Mikro’ya Sosyal Hizmet”. Toplum ve Sosyal Hizmet. 19/2 (2009), 97-109. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/801090 (Erişim 21 Mayıs 2025)
• Marshall, Peter. Anarşizmin Tarihi. Çev. Yavuz Alogan. Ankara: İmge Kitabevi, 2003.
• Presley, Sharon - Crispin Sartwell (ed.). Exquisite Rebel: The Essays of Voltairine de Cleyre - Anarchist, Feminist, Genius. Albany: State University of New York Press, 2005.
• Shone, Steve J. American Anarchism. Leiden-Boston: Brill Publishing, 2013.
• Ünsaldı, Levent - Ercan Geçgin. Sosyoloji Tarihi: Dünyada ve Türkiye'de. Ankara: He-retik Yayınları, 2013.
• Yıldırım, Ali – Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 2011.