Silis Kumunun Liç Yöntemi ile Saflaştırılmasında Organik Asitlerin Verimliliğinin Araştırılması

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 4, 11 - 18, 28.06.2016

Mert Terzi , Hasan Hacıfazlıoğlu , Tuğba Deniz Tombal , İlgin Kurşun

Öz

Silis kumu, ana bileşen olarak başlıca kuvarstan (SiO₂) ve az miktarda kil, kireç, demir ve titanyum oksitten oluşur. Demir ve titanyum oksit oranı silis kumunun pazarını belirleyen ve kullanım alanlarını kısıtlayan en önemli safsızlıkların başında gelmektedir. Söz konusu safsızlıkların gravite, flotasyon ve manyetik ayırma gibi konvansiyonel yöntemlerle giderilememesi durumunda genellikle inorganik asitlerle liç yapılmaktadır. Ancak inorganik asitlerle liç yöntemi hem maliyetli hem de çevresel açıdan pek çok sakıncalara sahiptir. Bu çalışmada İstanbul Şile bölgesi silis kumlarının çevre dostu zayıf organik asitlerle saflaştırılması hedeflenmiştir. Organik asitlerden sitrik asit, tartarik asit ve oksalik asit kullanılarak numunenin SiO₂ oranı arttırılmış, Fe₂O₃ ve TiO₂ içerikleri azaltılmıştır. Ayrıca, organik asitlerin verimliliğinin karşılaştırılabilmesi için HF, HCl ve H₂SO₄ gibi inorganik asitlerle de deneyler yürütülmüştür. En yüksek saflığı sağlayan organik asit tipi oksalik asit olup, numunenin SiO₂ içeriğini %81.65’den %90.42’ye yükseltmiştir. Fe₂O₃ içeriğini ise %0.54’den %0.35’e, TiO₂ içeriğini %1.15’den %0.75’e kadar düşürmüştür.

Anahtar Kelimeler

Silis Kumu, Demir Giderimi, Titanyum Giderimi, Organik Asit

Kaynakça

• DPT. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Endüstriyel Hammaddeler Alt Komisyonu Toprak Sanayii Hammaddeleri III (Kuvars kumu, Kuvarsit, Kuvars) Çalışma Grubu Raporu. Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara, 2001.
• Tülümen, E. Anadolu Cam sanayi AŞ. Hammaddeleri T.Ş.C.F. A.Ş. Araştırma Müdürlüğü Raporu No: 178, İstanbul, 1985.
• Bayat O., Arslan V., Vapur H., Uçurum M. Kuvars Kumu Kirleticilerinin Oksalik Asit Liçi ile Uzaklaştırılması. 5. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, İzmir, Türkiye; 2004.
• Styriakova I., Styriak I., Kraus I., Hradil D., Grygar T., Bezdicka P. Biodestruction and Deferritization of Quartz Sands by Bacillus Species. Minerals Engineering, 16, 709-713, 2003.
• Banza A.N., Quindt J., Gock E. Improvement of the Quartz Sand Processing at Hohenbocka. International Journal of Mineral Processing, 79, 76-82, 2006.
• Akçıl A., Tuncuk A., Deveci H. Kuvarsın Saflaştırılmasında Kullanılan Kimyasal Yöntemlerin İncelenmesi. Madencilik, 46 (4), 3-10, 2007.
• Taxiarchou M., Panias D., Douni I., Paspaliaris I., Kontopoulos A. Dissolution of Hematite in Acidic Oxalate Solutions. Hydrometallurgy, 44, 287-299, 1997.
• Lee S.O., Tran T., Park Y.Y., Kim S.J., Kim M.J. Study on the Kinetics of Iron Oxide Leaching by Oxalic Acid. International Journal of Mineral Processing, 80, 144-152, 2006.