AFRİN KÖPRÜSÜ HAVZASI ÖZELLİKLERİNİN VE EĞRİ SAYISI METODOLOJİSİNİN CBS İLE BELİRLENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 16, 1 - 9, 14.04.2022

Kübra Özdemir , Muhammet Ömer Diş

https://doi.org/10.54365/adyumbd.943684

Öz

Uzaktan algılama verileri kullanılarak Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) havza morfolojisinin belirlenmesinde ve havza planlama çalışmalarında kolaylık sağlamaktadır. Bu amaçla, Sayısal Yükseklik Haritası (SYH) verilerinin, Arc-GIS yazılımının hidrolojik analiz araçları kullanılarak işlenmesiyle Afrin Köprüsü Havzasında uygulanabilirliği ve havzaya ait parametreler (havza sınırı, rakım değişimi, drenaj alanı, akım ağı ve eğim gibi) araştırılmıştır. Ek olarak, toprak ve arazi kullanımı/bitki örtüsü haritaları ise sırasıyla 250-m ve 100-m mekânsal çözünürlüklü olarak ORNL-DAAC ve CORINE uydu verilerinden yararlanarak elde edilmiştir. Bu haritaların ve havza özelliklerinin birleştirilmesiyle, yağış bazlı akışların tahminlerinde kullanılan SCS-CN yöntemi için gerekli olan, bölgeye ait Eğri Numarası (CN) değerleri haritalaştırılmıştır. Toprak, arazi kullanım/örtüsü ve CN haritalarının ve akarsu morfolojinin belirlenmesi havzanın klimatolojik veriler ile birlikte değerlendirilmesine olanak sağlarken, bölgeye ait taşkın riskleri ve akış hidrografları belirlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Eğri Numarası, Sayısal Yükseklik Haritası, CBS

Acquisition of Afrin Bridge Basin Characteristics and Curve Number Methodology via GIS

Öz

By using remote sensing data, Geographic Information Systems (GIS) provide convenience in determining basin morphology and watershed planning studies. For this aim, the applicability of the Arc-GIS software in the Afrin Bridge Basin by processing the Digital Elevation Model (DEM) data using the hydrological analysis tools and watershed parameters (i.e. boundary, variation of elevation, drainage area, flow network, and slope) were investigated. Additionally, soil and Land Use/Land Cover (LULC) maps were attained using the satellite data from ORNL-DAAC and CORINE with 250-m and 100-m spatial resolution, respectively. By combining these maps and basin characteristics, the Curve Number (CN) values, required parameters for the SCS-CN method used in the rainfall-driven runoff estimations, are mapped over the region. While acquisition of soil, LULC, CN maps and the stream morphology enables the basin to be evaluated together with climatological data, flood risks and flow hydrographs of the region can be determined.

Anahtar Kelimeler

Curve Number, Digital Elevation Model, GIS

Kaynakça

• Karadağ AA. Kovada Gölü Alt Havza Sınırlarının Belirlenmesi. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi 2012; 8(1): 58-76.
• Directive of The European Parliament and of The Council of 23 October 2000 Establishing a Framework for Community Action in The Field of Water Policy. http://www.managenergy.net (Accessed 18.03.2021)
• Mostaghimi S, Park SW, Cooke RA, Wang SY. Assesment of Management Alternatives on a Small Agricultural Watershed. Journal of Water Resources 1997; 31(8): 1867-1997.
• Reis A, Dindaroğlu T. Havzalarda Bazı Hı̇drolojı̇k Karakterı̇stı̇klerin Archdyro Yazılımı Kullanılarak Belirlenmesı̇. Turkish Journal of Forest Science 2020; 4(1): 146-159.
• Williams JE, Wood CA, Dombeck MP. Watershed Restoration: Principles And Practices Bethesda (MD). American Fisheries Society 1997.
• Köseoğlu G, Özdemir B. CBS Teknolojilerinin Havza Sınırlarının Belirlenmesinde Karar Destek Mekanizması Olarak Kullanılması. Coğrafyacılar Derneği Yıllık Kongresi Bildiriler Kitabı. 19-21 Haziran, 2013, İstanbul, 238-245.
• Yazıcı N, Babalık AA, Dursun İ. Havza Yönetiminde CBS ve Uzaktan Algılamanın Önemi. International Marmara Sciences Congress, Tam Metin Kitabı (Natural and Applied Sciences) (ISBN: 978-605-69509-6-4), 01-03 Kasım, 2019, Kocaeli, 256-261.
• CORINE, Coordination of Information on the Environment, CORINE Land Cover Data Website. https://land.copernicus.eu/. (Accessed 10.10.2020).
• ORNL-DAAC, Oak Ridge National Laboratory Distributed Active Archive Center, Soil Map Data Website. https://daac.ornl.gov/. (Accessed 11.12.2020).
• Özdemir H. SCS-CN Yağış-Akış Modelinin CBS ve Uzaktan Algılama Yöntemleriyle Uygulanması: Havran Çayı Havzası Örneği (Balıkesir). Coğrafi Bilimler Dergisi 2007; 5(2): 1-12.
• Dingman SL. Physical Hydrology. Upper Saddle River (2nd ed.). New Jersey: Prentice Hall; 2002.
• Beven KJ. Rainfall-runoff modelling. The primer (2nd ed.). New Jersey: Wiley-Blackwell; 2012.
• Ponce VM. Engineering Hydrology. Principles and Practices. New Jersey: Prentice Hall; 1989.
• Sherman LK. Streamflow from Rainfall by the Unit-Graph Method. Engineering News Record 1932; 108: 501–505.
• Sherman LK. The Hydraulics of Surface Runoff. Civil Eng 1940; 10: 165–166.
• Natural Resources Conservation Service & US Department of Agriculture –USDA. Hydrographs. Part 630: hydrology. National engineering handbook; 2007.‏
• Hawkins RH, Van Mullem JA, Ward TJ, Woodward DE. ASCE/EWRI Task Committee Report on the State of the Practice in Curve Number Hydrology. Draft report to the American Society of Civil Engineers; 2006.
• Geographic Information Systems, Digital Elevation Model Data Website. https://earthexplorer.usgs.gov/. (Accessed 25.05.2020).
• Çabuk A, Çabuk KM, Aksoy T, Şimşek B, Güney Y, Avdan U, Uyguçgil H, Çömert R. Coğrafi Bilgi Sistemlerine Giriş. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 3752, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 2567, Eskişehir,190s; 2018.
• Jenson SK, Domingue JO. Extracting Topographic Structure from Digital Elevation Data for Geographical Information System Analysis. Photogrametric Eng Remote Sensing 1988; 54: 1593-1600.
• Halley MC, White SO, Watkins EW. ArcView GIS extension for estimating curve numbers, ESRI User Conference, 2000; San Diego, California.
• Eraydın E, Çoşkun HG, Ağiralioğlu N. Uzaktan Algılama ve CBS Yöntemleri Kullanılarak Akış Eğri Numaralarından Eşen Çayı Havzası için Taşkınların Belirlenmesi. TUFUAB VIII. Teknik Sempozyumu, 21-23 Mayıs, 2015, Konya, 429-436.
• Güler E. Hidroelektrik Potansiyel Belirlemeye Yönelik Uzaktan Algılama ve CBS Tabanlı Hidrolik Modelleme, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü, Fen Bilimleri, İstanbul; 2008.
• Başyiğit L. CORINE Arazi Kullanım Sınıflandırma Sistemine Göre Arazi Kullanım Haritasının Hazırlanması: Isparta Örneği. Tarım Bilimleri Dergisi 2004;10(4): 366-374.