TÜRK ve YUNAN DERS KİTAPLARINDA BİLİM ADAMLARI

Yıl 2021, Sayı: 38, 69 - 103, 31.08.2021

Ersin Topçu

https://doi.org/10.14520/adyusbd.865599

Öz

Devletlerin, varlığının manevi temellerini ve milleti arasındaki bağı kuvvetlendirmek amacıyla her daim ihtiyaç duyduğu en büyük güç, geçmişten kalanlar içerisinde en kıymetli miras kabul edilen kültür ve medeniyet olmuştur. İşte bu nedenle devletlerin eğitim programlarında bilim adamları özelinde kendi medeniyet tarihlerine nasıl yer verdikleri son derece önemlidir. Bu araştırmanın amacı da Türkiye ve Yunanistan’da ilkokul, ortaokul ve lisede okutulan, içeriğinde doğrudan ya da dolaylı bir şekilde tarih konuları ihtiva eden Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Tarih ders kitaplarında bilim insanlarına nasıl ve ne kadar yer verildiğini karşılaştırmalı bir şekilde ortaya koymaktır. Nitel yöntemlerden özel durum çalışmasının kullanıldığı araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, Türkiye’de okutulan ders kitaplarında adı geçen bilim adamlarından % 42’si diğer medeniyet gurubuna mensupken, Yunanistan ders kitaplarında ise adı geçen Müslüman bilim adamlarının oranı sadece % 1’dir. Sonuç olarak Yunan ders kitaplarında tamamen etkili olan Avrupa merkezci bakış açısı, aynı oranda olmasa da Türk ders kitaplarında da söz konusudur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Yunanistan, Tarih ders kitapları, Bilim adamları

SCIENTISTS in TURKISH and GREEK TEXTBOOKS

Öz

The greatest power needed by a state in order to strengthen the spiritual foundations of its existence has always been the culture and civilization. For this reason, how states include their own history of civilization, in terms of scientists, in their educational programs is extremely important. This research aims to compare how and to what extent scientists are included in Life Studies, Social Studies, and History textbooks, taught in elementary, middle and high schools in Greece and Turkey. According to the results obtained from research using the document review of qualitative methods, while 44,4% of the scientist whose names were mentioned in textbooks in Turkey was adherent of the other civilization group, the proportion of the Turk-Islam scholars in Greece textbook was only 1%. As a result, the Eurocentric perspective, which is completely effective in Greek textbooks, is also present in Turkish textbooks, although not at the same rate.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Greece, History textbooks, Scientists

Kaynakça

• Acun, F. (2006). Tarihte objektiflik tartışması. Muhafazakâr Düşünce, (7),109-125.
• Bernal, J. D. (2008). Tarihte bilim. (Cilt 1). Çev., Tonguç Ok. İstanbul: Evrensel Yayınları.
• Brighouse, H. (2003). Should we teach patriotic history? in: K. McDonough & W. Feinberg (eds), Citizenship and Education in Liberal-Democratic Societies: Teaching For Cosmopolitan Values And Collective İdentities. http://books.google.com.tr/books?id=PWlndWwaKD8C&pg. 15 Haziran 2009 tarihinde edinilmiştir.
• Creswell, J., W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri. Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Mesut Bütün & Selçuk Beşir Demir. (Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Danişmend, İ. H. (1989). Batı kaynaklarına göre İslâm Medeniyeti. (9. Baskı). İstanbul: Yağmur Yayınları.
• Darıcı, S. (2019). Tüketici marka tercihinin eşik altı görsel uyaranlar ile manipülasyonu. (Yayımlanmamış doktora tezi), T.C. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Durant, W. (1950). The Age of faith. URL: https://goo.gl/YLB2uU. Erişim tarihi: 01.02.2020.
• Girgin, A. ve Bulat, S. (2019). Düşüncelerden yansımalar. İstanbul: Salon Yayınları.
• Goody, J. (2007). Tarih hırsızlığı. Çev., Gül Çağalı Güven. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gutas, D. (2003). Yunanca düşünce Arapça kültür. Bağdat'ta Yunanca-Arapça çeviri hareketi ve erken Abbasi toplumu. Çev., Lütfü Şimşek. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Heyking, A. V. (2004). Historical thinking in the elementary years: a review of current research. Canadian Social Studies. 39(1). URL: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1073974.pdf. Erişim tarihi: 17 Kasım 2020.
• Hunke, s. (2017). Avrupa’nın üzerine doğan Allah’ın güneşi. Çev., Servet Sezgin. İstanbul: Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Kanbur, B. N. (2020). Görsel medyanın ve subliminal mesajların çocuk sağlığı üzerine etkileri. GUSABDER, 10, 94-106.
• Karadeniz, O. ve Kaya, B. (2015). The Phenomen of peace in the social studies curriculum in Turkey and Greece. Human Rights and Ethics: Concepts, Methodologies, Tools and Applications in.(308-319). Hershey: IGI Global.
• Koyre, A. (2004). Bilim tarihi yazıları. (6. Basım). Çev., Kurtuluş Dinçer. Ankara: Tübitak Yayınları.
• Masood, E. (2009). Science & İslam. A History. London: İcon.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Selahattin Turan. (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özsüer, E. (2018). Yunanistan lise tarih kitaplarında Türk imajı. Ahmet Şimşek (Ed.). Dünyada Türk İmajı Tarih Ders Kitaplarındaki Durum. içinde s. 529-546 Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, Y. (2007). Tarih ve kimlik. Sakarya Üniversitesi Akademik İncelemeler Dergisi, 2(1), 1-25.
• Parenti, A. (2004). Gizem olarak Tarih. Çev., Ali Çakıroğlu. İstanbul: Aykırı Yayınları.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, (Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Ronan, C. A. (2003). Bilim tarihi. Dünya kültürlerinde bilimin tarihi ve gelişmesi. Çev., Ekmeleddin İhsanoğlu ve Feza Günergün. Ankara: Tübitak Yayınları.
• Russell, B. (1954). The Scientific Outlook. (Third impression). London: Unwin brothers.
• Seignobos, C. (1960). Avrupa milletlerinin mukayeseli tarihi. Çev., Samih Tiryakioğlu. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Sezgin, F. (2008). Bilim tarihi sohbetleri. Söyleşi: Sefer Turan. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tekeli, İ. (2000). İlköğretim okulları ve liselerde tarih eğitimi. Tarih öğretiminin yeniden yapılandırılması. Ü. Özen, H. Hatipoğlu (Der.). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Topçu, E. ve Karatekin, K. (2017). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Bilim Adamları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25, 6, 2127-2152.
• Topçu, N. (1997). Türkiye’nin maarif davası. (3. Baskı). Dergâh Yayınları.
• Topdemir, H.G. ve Unat, Y. (2011). Bilim tarihi. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Turhan, M. (1951). Kültür değişmeleri. Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Kültür Yayınları.
• URL 1: http://www.tubaterim.gov.tr/. Erişim tarihi: 17.09.2020.
• URL 2: https://www.kisa.link/NP0L. Erişim tarihi: 17.09.2020.
• Vassaf, G. (2007). Tarihi yargılıyorum. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Wells, H. G. (1962). Kısa Dünya tarihi. Çev., Ziya İshan. İstanbul: Varlık Yayınevi.
• William, H. S. & Williams, E. H. (2009). A History of science, (Volume II), The Beginnings of Modern Science. London: Dodo.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2004). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, C. (2004). Bilim felsefesi. (9. Baskı) İstanbul: Remzi Kitabevi.