KAPİTALİST SİSTEMDE AHİLİK ARAYIŞI: BİR YANILGI

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 83 - 99, 29.06.2021

Oğuzhan Bozbayır Emine Şener

Öz

Bu çalışmada, Türk işletmecilik tarihinde önemli bir yer tutan ve sosyal faydayı maksimize etmeyi amaçlayan “Ahilik” zihniyeti ile günümüz küresel ekonomisinde hemen hemen tüm dünyayı etkisi altına alan ve temel amacı kârı maksimize etmek olan “Kapitalizm” arasında kurulmaya çalışılan zorunlu ilişki ele alınmış ve alan yazın bu eleştirel perspektifte değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışma, “Ahilik” kavramını bir zihniyet ve ahlâk kurumu olarak ele almakta ve günümüz kapitalist zihniyetinden bağımsız olarak varlığının sürdürülebilirliğini tartışmakta olup, ahiliğin kapitalist sistemde aranışını bir yanılgı olarak değerlendirmekte ve bir zihniyet olarak ele alınıp, özgün bir değerlendirme yapılması gerektiğini savunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, 2000-2021 yılları arasında Ahilik ve Kapitalizm konusunda yapılan çalışmaların sistematik olarak analizlerinin yapılmasıdır. Bu amaçla, literatürde ahilik ve kapitalizmin birlikte ele alındığı çalışmalar sistematik derleme (2502 çalışmadan, dışlama kriterleri doğrultusunda 8 çalışmaya ulaşılmıştır) ile analiz edilmiş ve ilgili çalışmalarda ahiliğin kapitalist sistem dâhilinde uygulanabilirliğine ilişkin doğrudan bir görüşe rastlanmamıştır. Ancak günümüz şartlarına uyumlanması gerektiği vurgulanmaktadır. Elde edilen bu bulgu çalışmanın kendini gerçekleştirmesi adına önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahi, Ahilik, Kapitalizm, Zihniyet

THE SEARCH FOR AKHISM IN THE CAPITALIST SYSTEM: A MISCONCEPTION

Öz

In this study, the "Akhism" mentality which has an important place in the history of Turkish business and aims to maximize social benefit, and "Capitalism" which affects almost the whole world in today's global economy and whose main purpose is to maximize profit, the obligatory relationship attempted to be established between has been discussed and literature has been tried to be evaluated in this critical perspective. The study discusses the concept of "Akhism" as an institution of mentality and morality and discusses the sustainability of its existence independent of today's capitalist mentality. On the other hand the work evaluates the search for Akhism in the capitalist system as a mistake and argues that it should be treated as a mentality and an original evaluation should be made. The aim of this study is to systematically analyze the studies on Akhism and Capitalism between 2000-2021. For this purpose, studies in which akhism and capitalism are handled together in the literature were analyzed with a systematic review (8 studies out of 2502 studies were obtained in line with the exclusion criteria) and no direct opinion was found on the applicability of ahilik within the capitalist system in the relevant studies. However, it is emphasized that it should be adapted to today's conditions. This finding is important for the self-realization of the study.

Anahtar Kelimeler

Akhi, Akhism, Capitalism, Mentality

Kaynakça

• Akgöz, S. S. Ve Ercan, E. (2017). Ahilik Felsefesi ve Örgüt Modelinin Dünyadaki Kalkınma Modeli Olan Kooperatife Yansımaları. Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 51-58.
• Akgül, D. (2017). Ahilik Kültüründe Etik İlkelerin Günümüz İşletmelerine Yansımaları: Kırşehir İli Örneği. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 8-26.
• Aksoy, A. (2018). 13. ve 14. Yüzyılda Anadolu'da Ahilik Teşkilatı, Etkisi ve Siyaseti. Medeniyet Ve Toplum Dergisi, 2(1), 19-35.
• Alar, G. (2020). Burjuva Tipi Avrupa Kapitalizmi İle Ahi Tipi Osmanlı Sisteminin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
• Altın, K. Y. (2018). Ahi Örgütlerinin Teşkilat Yapısı Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 12, 144-159.
• Aydemir, M. (2019). Osmanlı Küçük İşletme Grupları Olarak Ahilik: Tarihsel Bir Değerlendirme. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 230-247.
• Aydın, S. (2016). Küreselleşme Ve Neo-Liberal Uygulama Sürecinde Sosyal Politika Alanında Ortaya Çıkan Problemlere Çözüm Önerisi: Osmanlı İmparatorluğu’nda Ahilik Sistemi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (13).
• Aydoğan, E. Ve Delibaş, M. B. (2017). Ahilik Kurumu ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 52(1), 1-18.
• Aytekin, B. ve Bayramoğlu, S. (2015). İktisat Sosyolojisi Açısından İktisadi Dalgalanmalar ve Krizlere Karşı Tarihsel Bir Çözüm Durağı: Ahi Örgütlenmesi. Internatonal Journal Of Academic Value Studies, 1(1), 65-78.
• Becheikh, N., Landry, R., ve Amara, N. (2006). Lessons From Innovation Empirical Studies In The Manufacturing Sector: A Systematic Review Of The Literature From 1993–2003. The International Journal Of Technological Innovation, Entrepreneurship And Technology Management, (26), 644-664.
• Bulduker, G. (2020). Modern Zamanların Estetik Algısı ve Türklerde Ahlak Kültürünün Önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (47), 23-38.
• Butler, E. (2018). Kısaltılmış Milletlerin Zenginliği ve Epey Kısaltılmış Ahlaki Duygular Kuramı. (H. Şahin, Çev.) Liberte.
• Cora, İ. (2017). Örgütlerin Yönetimi Açısından Ahilik Örgütüne Genel Bir Bakış; Tarihi Bir Araştırma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 251-279.
• Çoban, M. (2018). Değerler Eğitimi ve Ahilik İlkeleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 87-102.
• Demir, Ö. (2013). İktisat ve Ahlak. Ankara: Liberte Yayınları.
• Demirpolat, A. ve Akça, G. (2004). Ahilik ve Türk Sosyo-Kültürel Hayatına Katkıları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 355-376.
• Erbaşı, A. (2012). Ahi Teşkilatında Yönetim Fonksiyonlarıyla İlgili Uygulamalar. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 7(2), 1321-1331.
• Erbaşı, A. ve Ersöz, S. (2011). Ahilik Ve 4c Pazarlama Karması İlişkisi: Tarihî Perspektiften Bakış. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (59), 135-146.
• Gündüz, A. Y., Kaya, M., ve Aydemir, C. (2012). Ahilik Teşkilatında ve Günümüzde Tüketicilerin Korunmasına Yönelik Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 37-54.
• Herguner, B. (2012). Revisiting History: Social Capital Formation In Ahi Unions. Social Sciences And Humanities, 3(3).
• Kabaş, T. (2016). Kapitalizm ve Ahlakın Türkiye Açısından Kısa Bir Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(2).
• Karagül, M. (2015). Ahilik Düşüncesinde İktisadi Hayat (Kapitalizme Karşı Ahi İktisadı). Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi, 3(30).
• Karagül, M. Ve Masca, M. (2017). Ahilik Düşüncesinin İktisadi Hayata Bakışı ve Kapitalist Sistemle Karşılaştırılması. AKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 83-91.
• Kavi, E. (2015). Ahilik Kurumu ve Günümüz Çalışma Yaşamındaki Psikolojik Sorunlara Yönelik Çözümler. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4(8), 102-117.
• Kaya, M. E. Ve Aydın, İ. H. (2020). Ahilik Ahlakında Değişen Değerler Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 6(1), 37-61.
• Kaynak, İ. (2021). Malazgirt Esnaf Dayanışma Organizasyonunun Modern Ahilik Değerleri İle İlişkisi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-19.
• Luc, B. Ve Eve, C. (2005). The New Spirit Of Capitalism. International Journal Of Politics, Culture, And Society, 18(3-4), 161-188.
• Masca, M. ve Karagül, M. (2017). Barışın ve Refahın Tesisinde Ahilik Kültürü ve Sosyal Sermayenin Rolü. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 1-18.
• Nişancı, Ş. ve Aydın, S. (2017). Ahilik Örneğinden Hareketle Siyaset-Ahlak İlişkisini Yeniden Düşünmek. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(4), 843-856.
• Oakley, A. (2002). Social Science And Evidence-Based Everything: The Case Of Education. Educational Review, 54(3).
• Özata, M. ve Şener, E. (2019). Esnaf ve Sanatkârların Ahilik Değerlerine Sahip Olma Durumlarının Bazı Değişkenler Açısından Belirlenmesi: Kırşehir Örneği. Business And Economics Research Journal, 10(4), 945-958.
• Özdemir, M. (2020). The Outlook Of Akhism To The Economic Life And Its Comparison With Capitalist System. International Journal Of Science And Society, 2(4).
• Özdincer, F. (2019). Küresel İktisadi Sorunlar Karşısında Ahilik İktisadı. Yüksek Lisans Tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversiesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Özgürel, A. (2018). Unutulmayan Portreler. Ketebe Yayınları.
• Öztürk, N. (2002). Ahilik Teşkilatı ve Günümüz Ekonomisi, Çalışma Hayatı ve İş Ahlakı Açısından Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(7), 1-12.
• Smith, A. (2006). Milletlerin Zenginliği. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tatlılıoğlu, K. (2012). Ahilik Teşkilatında Anadolu Türk Kadınının Girişimciliğine Sosyal-Psikolojik Bir Yaklaşım. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(4), 69-92.
• Toker, Ö. (2010). Bütüncül Bir Model Olarak Ahiliğin Girişimcilik Boyutunun Zihniyet Temelleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ülgener, S. F. (2006). Zihniyet ve Din İslam, Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Ahlakı. İstanbul: Derin Yayınları.
• Ülgener, S. F. (2006). Zihniyet, Aydınlar ve İzm'ler. İstanbul: Derin Yayınları.
• Ülgener, S. F. (2016). Makaleler. İstanbul: Derin Yayınları.
• Ünsür, A. (2017). Ahilik Sisteminde Ahlak Temelli Çalışma İlişkileri ve Günümüz Bakış Açısından Değerlendirilmesi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(13).
• Yavuz, M., Güneş, S., ve Yavuzcan, H. (2015). Industrial Design Ethics On The Basis Of Akhism Principles. Global Journal On Humanites & Social Sciences, (3).
• Yücel, Y. B., Alar, G., ve Yücel, İ. (2019). Kapitalist Sisteme Karşı Çözüm Durağı: Ahilik Teşkilatı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(12), 194-203.
• Yüksek, İ. (2019). Ahilik Felsefesinden Günümüz Meslek Ahlakı Tartışmalarına Bir Bakış. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 500-537.
• Yüksel, A. N. ve Göksel, A. (2020). Bölgesel Kümelenme Örneği Olarak Ahilik Teşkilatı. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 794-812.
• Yüksel, B. (2016). Sosyal Politika Sorunlarına Çözüm Aracı Olarak Ahilik. International Journal Of Social Sciences And Education Research, 2(2), 488-500.
• Yüksel, İ. (2019). Ahilik Felsefesinden Günümüz Meslek Ahlakı Tartışmalarına Bir Bakış. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 500-537.
• Zorlu, K., Merdan, E., ve Ege, Ö. (2012). Ahilik Kültürünün Günümüz İşletmelerinde Bilinirliği Üzerine Bir Araştırma: Gümüşhane Örneği. Journal Of World Of Turks, 4(3).