Değerler Krizi: Dönüşen Maneviyat ve Çevre Bilinci

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 1, 44 - 52, 31.12.2015

Fatma Çakmak

Öz

İslam‟da çevreyi korumaya yönelik ilahi telkin, insanın Müslüman birey olarak kendisini inşa etmesinde öngörülen ahlaki telkinden bağımsız değildir. İslami düşüncede her şey insana verilmiş bir emanettir, çevre de dünya düzeni içerisinde ilahi olanın bir tecellisi olduğu için kutsal bir emaneti korur gibi korunmalıdır. Kur‟an‟da kozmolojik mükemmellik dile getirilirken bu düşüncenin hemen her yerde Müslümanca ilkeleri pekiştiren bir “ibret alma, ibret gösterme” yaklaşımı üzerine temellenmiş olması önemlidir. İslam‟ın eşyaya bakışı ve sanat konusundaki yaklaşımı da aynı bakış açısından beslenmektedir. Bu yaklaşım da düzeni korumaya ve insan fıtratının biricikliğinden ayrı düşmeyen bir çevre/düzen tasavvuru geliştirmeye yöneliktir. Bu yüzden İslami perspektif üzerine geliştirilecek olan bir çevre ahlakı İslam‟ın, hayatın merkezinde yer almak üzere geliştirdiği bütüncül bir yaşam tasavvuru üzerinden ele alınmalıdır. Modern yaşamla birlikte bu tasavvurun aşınması ve toplumun değerler alanının derinden sarsılması dinamik bir çevre ahlakının geliştirilmesinin önünde büyük bir engeldir. Bu çalışmada paradoksal görünümler ekseninde bu konunun ana bağlamları üzerinde durulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İslam, modernlik, dönüşüm, çevre

Kaynakça

• Bayraktar, Mehmet (1992). İslam ve Ekoloji, Ankara: DİB.
• Bourdieu, Pierre (2013). Seçilmiş Metinler, çev. Levent Ünsaldı, İstanbul: Heretik.
• Giddens, Anthony (2004). Modernliğin Sonuçları, çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Ayrıntı.
• Giddens, Anthony (2008). Sosyoloji, çev. Cemal Güzel, İstanbul: Kırmızı.
• Kula, Naci (2000). “Kuran Işığında İnsan-Çevre İlişkisinin Ruh Sağlığı Açısından Önemi, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9:9, s. 361–376.
• Macit, Yunus (2005).“Sünnet Verileri Işığında Çevre Eğitiminin Esasları”, Hadis Tetkikleri Dergisi, 3:2, s. 111–128.
• Nasr, Seyyid Hüseyin (2002). Tabiat Düzeni ve Din, çev. Sara Büyükduru, İstanbul: İnsan.
• Özdemir, Şevket (1988). Türkiye’de Toplumsal Değişme ve Çevre Sorunlarına Duyarlılık, Ankara: Palme.
• Paker, Oya (2003). “Gündelik Bilginin İnşası Bağlamında Sosyal Temsiller: Modernlik, Gelenek ve Din” Kültür ve Modernite, Türkiye Kültür Araştırmaları, Derleyenler: Gönül Putan, Emine O. İncirlioğlu, Bahattin Akşit, İstanbul: Tetragon, s.220–239.
• Swartz, David (2011). Kültür ve İktidar: Pierre Bourdieu’nün Sosyolojisi, çev. Elçin Gen, İstanbul: İletişim.
• Taplamacıoğlu, Mehmet (1983). Din Sosyolojisi, A. Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları:156, Ankara: Ankara Üniversitesi.