The Effect of A Morsel and A Dervısh's Coat Approach to Economic Life

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 3, 239 - 248, 08.04.2022

Halim Gül

https://doi.org/10.33722/afes.1092670

Öz

Many definitions of Sufism have been made. Sufism is a general attitude towards the world. The Sufi thought “a morsel and a dervish’s coat” concept, keep one of the world's charm, not to represent the world's prisoners. Because there is an excessive ambition against human nature and in the world and its contents. If these emotions and thoughts are not braked, the person starts to behave as if he is going to swallow the world and to exhibit a personality with an avarice. For this reason, al Taha Surah 131 verse, as the essence of the life of the world, the people to test and benefit them to benefit from the goods and sovereignty is not recommended. In Addition, Najim Surah there is an equilibrium with the expression de “there is only work for man”. Here, the Sufis “a morsel and a dervish’s coat” should be analyzed in terms of social justice and economics. The idea of “a morsel and a dervish’s coat” has had an impact on economic life. As mentioned above, this thought is expressed by the Sufis. As some economists claim, the society formed by individuals who have this idea is economically backward and unable to progress? In order to determine this, we need to look at the economic life of the Ottomans and the Seljuks, where Sufism is the most common in social life. In addition, the purpose of bringing this idea to the person in Sufi education should be revealed. Therefore, in our study, what does it mean for “a morsel and a dervish’s coat” in Sufism? How does this sense of life cause emotions and thoughts in individuals, how does it affect social justice and economic life? etc. the issues will be explained.

Anahtar Kelimeler

Morsel, Dervish’s coat, Economics, Sufism, Sufi

Bir Lokma ve Bir Hırka Anlayışının Ekonomik Hayata Etkisi

Öz

Tasavvuf düşüncesinde “Bir lokma ve bir hırka” anlayışı dünyanın cazibesine kapılmamak, onun esiri olmamayı ifade etmektedir. Çünkü insanın fıtratında dünya ve içindekilere karşı aşırı bir hırs vardır. İnsanın bu duygu ve düşünceleri frenlenmezse sanki dünyayı yutacakmış gibi davranmaya ve tûl-i emel sahibi bir kişilik sergilemeye başlar. Bu nedenle Taha Suresi 131. ayette, dünya hayatının ziyneti olarak, insanları imtihan etmek için ve onlara fayda sağlaması maksadıyla verilen mal ve saltanata rağbet edilmemesi öğütlenmektedir. Bunun yanında Necm Suresi 39. ayette zikredilen “İnsan için ancak çalıştığı vardır.” ifadesi ile de bir denge ortaya konmaktadır. İşte sûfilerin “Bir lokma ve bir hırka” anlayışı sosyal adalet ve ekonomik açıdan tahlil edilmesi gerekir. “Bir lokma ve bir hırka” anlayışı ekonomik hayata nasıl bir etkide bulunmuştur? Yukarıda da ifade edildiği gibi bu düşünce sûfiler tarafından dile getirilmektedir. Bazı iktisatçıların iddia ettiği gibi bu düşünceye sahip olan bireylerin oluşturduğu toplum ekonomik olarak geri kalmış ve ilerleyememiş midir? Bunu tespit edebilmemiz için, tasavvuf kültürünün toplumsal hayatta en yaygın olduğu Osmanlı ve Selçuklular zamanındaki iktisadi hayata bakmamız gerekir. Ayrıca bu düşüncenin tasavvuf eğitiminde kişiye kazandırılmasının amacı ortaya konulması gerekir. Bu nedenle makalede, tasavvuf düşüncesinde “Bir lokma ve bir hırka” anlayışı ne anlama gelmektedir? Bu hayat anlayışı bireylerde ne gibi duygu ve düşünceye sebep olmakta, sosyal adalete ve iktisadi hayata nasıl etkide bulunmaktadır? vb. meseleler izah edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lokma, Hırka, Ekonomi, Tasavvuf, Sufi.

Kaynakça

• Abdus Semi El Mısri (1981), “İslam’da Ticaret Adabı”, çev.: Ramazan Şimşek, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XXV, s. 477-484.
• Adnan Gülerman- Sevda Taştekil (1993), Ahi Teşkilatının Türk Toplumunun Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerindeki Etkileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Anadol, Cemal (1999), Ahilik Kültürü ve Fütüvvetnameler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Arslanoğlu, İbrahim (1997), Yazarı Belli Olmayan Bir Fütüvvetnâme, Ankara. Konuk, Ahmed Avni (2011), Mesnevî-i Şerîf Şerhi, haz. Selçuk Eraydın vd., Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Bayram, Mikail (1995), Ahi Evren, Tasavvufî Düşüncenin Esasları, Ankara.
• Beşir Hamitoğulları (1986), “İktisadi Kalkınmamızda Ahiliğin Anlamı ve Önemi”, Ahilik ve Esnaf, Yaylacılık Matbaası, İstanbul.
• Birgitte Dorst (1994), Jung Psikolojisi ve Tasavvuf, edit.: J. Marvin Spiegelman vd., Trc. Kemal Yazıcı ve Ramazan Kutlu, İnsan Yay., İstanbul.
• Cebecioğlu, Ethem (1987), “Prof. Nicholsun’un Kronolojik Esaslı Tasavvuf Tanımları”, A. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXIX, Ankara, s. 387-406.
• Cebecioğlu, Ethem (2005), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Anka Yayınları, İstanbul.
• Durkheim, Emile1 (1949), La MaraleProfessionnelle (Meslek Ahlakı), Çev. Mehmet Karasan, M.E.B. Yayınları, Ankara.
• Enver Fuâd Ebî Uzâm (1993), Mu’cemu’l-Mustâlahâti’s-Sûfiyye, Beyrut.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1949-1950), “İslâm ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı ve Kaynakları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, XI, İstanbul, s. 205.
• Hucvirî, Ali b. Osman Cüllâbî (1996), Keşfu’l-Mahcûb-Hakîkat Bilgisi, haz. Süleyman Uludağ, 2. baskı, İstanbul.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem el-Afrikî (1955-1956), Lisânu’l-Arab, “zhd” maddesi, c.III, Dâru Beyrut, Beyrut.
• İnalcık, Halil (1999), “Ahilik, Toplum, Devlet” II. Uluslararası Ahilik Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, s. 192-193.
• Kara, Mustafa (1999), Din Hayat Sanat Açısından Tekkeler ve Zaviyeler, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Kâşânî, Abdurrezzâk (1992), Mu’cemu Istılâhâti’s-Sûfiyye, thk. Abdulâl Şahin, Kahire.
• Kızıler, Hamdi, (2015), “Osmanlı Toplumunun Sosyal Dinamiklerinden Ahilik Kurumu”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, cilt: IV, sayı: 2, s. 408-423.
• Kuşeyrî, Ebu’l Kasım Abdülkerim1(993), er-Risâletu’l-Kuşeyriye, Beyrut.
• Mevlânâ, Celâleddin-i Rûmî, Şerh-i Mesnevî, Ter. ve Şerh.: Tâhirü’l-Mevlevî, Şamil Yayınevi, İstanbul trs.
• Nasrullah Pürcevâdî (1998), Can Esintisi, çev, Hicabi Kırlangıç, İstanbul.
• Neşet Çağatay1 (997), Bir Türk Kurumu Olarak Ahîlik, 2. Baskı, Ankara.
• Ocak, Ahmet Yaşar (1996), “Fütüvvet”, DİA, XIII, İstanbul.
• Öngören, Reşat (1999), “Osmanlı’da Sûfilerin Farklı Toplum Kesimleriyle İlişki Tarzları” İslam Araştırmaları Dergisi, İstanbul, sayı 3, s. 9-22.
• Schimmel, Annemarie (2001), İslâm’ın Mistik Boyutları, çev. , Ergun Kocabıyık, İstanbul.
• Sülem,î Ebû Abdurrahman Muhammed İbn el- Hüseyin (1977), Kitâbu’l-Fütüvvet, neşr. Süleyman Ateş, Ankara. Şapolyo, Enver Behnan (1964), Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul.
• Şeker, Mehmet1(993), İbn Batuta’ya Göre Anadolu’nun Sosyal Kültürel ve İktisadi Hayatı ile Ahilik, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Tabakoğlu, Ahmet (1986), “Ahilik ve Gençlik” Ahilik ve Esnaf, Yaylacılık Matbaası, İstanbul.
• Torun, Ali (1998), Türk Edebiyatında Türkçe Fütüvvetnameler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Uludağ, Süleyman (1996), “Fütüvvet”, DİA, XIII, İstanbul.
• Uludağ, Süleyman (1999), İslam Düşüncesinin Yapısı, Dergâh Yayınları, İstanbul. Ulusoy, Ayşe (1997), “Devlet Ana Romanında Ahilik Teşkilatı”, Milli Folklor Dergisi, C:5, S:36, s. 52-53.
• Ülgenler, Sabri F. (1991), İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası, İstanbul: Der Yayınları.
• Yılmaz, Hasan Kâmil (2012), Anhatları ile Tasavvuf ve Tarikatlar, Ensar Yayınları, İstanbul.
• Zebidî, Muhammed Murtazâ (1287), Tâcu’l-Arûs, “zhd” maddesi, Matbaatu’l-Vehbiyye, Kahire