RELATIONS BETWEEN THE OTTOMAN EMPIRE AND THE COMOROS

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 71 - 86, 30.10.2023

Aydın Özkan , Tuğrul Oğuzhan Yılmaz

Öz

Comoros, one of the smallest countries in Africa, is located in the Indian Ocean. Consisting of the Grande Comore, Anjouan, Mwaliand, Mayotte islands, the first three of the Comoros Islands form an independent state, while the other is an overseas colony of France. Almost all of the people in this island state in East Africa are Muslims. One of the states that the Comoros, which has been closely interested by European states for many years due to its geopolitical position, has established relations throughout history is the OttomanEmpire. The Comoros, which witnessed the struggle for influence between the British and the French in the 19th century, tried to establish mutual relations through Muslim scholars and notables who applied to the Ottoman Empire. Accordingly, Comoros, which specifically asked for help from the Ottoman Empire, will try to establish a main stay against foreign occupation for the community. On theotherhand, theSublime Porte wouldtakevariousmeasurestoprotectthe Comoros Muslims against the Western colonialists. In this study, the multifaceted relations between the Ottoman Empire and the Comoros Islands will be examined and evaluated through archival documents and specific sources.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, East Africa, Indian Ocean, Comoros Islands.

Kaynakça

• BOA. A.MKT.UM. No. 794/9 (Date: H.03.03.1281).
• BOA. HR.MKT. No. 524/65 (Date: H.01.04.1282).
• BOA. HR.MKT. No. 590/85 (Date: H.09.06.1284).
• BOA. HR.MKT. No. 592/71 (Date: H.23.06.1284).
• BOA. HR.SFR.3. No. 318/103 (Date: 04.08.1886 AD).
• BOA. HR.SYS. No. 547/61 (Date: 12.10.1862 AD).
• BOA. HR.TO. No. 516/83 (Date: 13.08.1876 AD).
• BOA. HR.TO. No. 618/18 (Date: 18.08.1876 AD).
• BOA. HR.TO. No. 32/98 (Date: M.02.1886).
• BOA. HR.TO. No. 111/66 (Date: 16.08.1886 AD).
• BOA. HR.TO. No. 62/14 (Date: 18.08.1886 AD).
• BOA. HR.TO. No. 62/16 (Date: 25.08.1886 AD).
• BOA. HR.TO. No. 90/131 (Date: 12.08.1886 AD).
• BOA. İ.MMS. No. 29/1254 (Date: H.13.08.1281).
• Ataöv, T. (1975) Afrika Ulusal Kurtuluş Mücadeleleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Avanzâde M. S. (1909). Komor Adaları ve Ahali-i Mahalliyesi Maarif (Vol. 4, Number.96, p. 274-275) İstanbul: Ahmed Naci Kasbar Matbaası.
• Baktır, M. ve Eraslan, C. (1994). Ebûbekir Efendi. TDV İslâm Ansiklopedisi(Vol. 10) İstanbul: TDV Yayınları.
• Bostan, İ. (2007). Pîrî Reis. In TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 34, s. 283-285). İstanbul: TDV Yayınları.
• Çifçi, E. (2010, 28 Aralık). Komor Adaları’nda İslâm. Dünya Bülteni, https://www.dunyabulteni.net/zaman-mekn/komor-adalarinda-islam-h141097.html
• Demirel, Y. (2022), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı’da Yerel Tarih Çalışmaları ve Yerel Tarih Yazarı Olarak Muallimler. In XVIII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri (Vol: VII, p. 645-683). Ankara : Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Doğan, İ. (2006). Münif Mehmed Paşa, in TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 32, p. 9-12). İstanbul: TDV Yayınları.
• Eraslan, C. (1992). II. Abdülhamid ve İslâm Birliği. İstanbul,: Ötüken Neşriyat.
• Gençoğlu, H. (2018)Güney Afrika’da Zaman ve Mekân: Ümit Burnu’nun Umudu Osmanlılar, İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
• Gençoğlu, H. (2019). Güney Afrika Milli Arşivlerinin Osmanlı Tarih Yazıcılığı Açısından Önemi, Belleten, 83(298), 933-956.
• Karpat, H. K. (2017). İslâm’ın Siyasallaşması (6.Baskı). (Ş. Yalçın, Çev.). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kavas, A. (2002). Komor Adaları. In TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol: 26, p. 153-157). Ankara: TDV Yayınları.
• Kavas, A. (2006).Belgeler Işığında Osmanlı-Afrika Müslümanları Dayanışması. İstanbul: T.C. Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kavas, A. (2007). Ottoman Empire’s Relations with Southern Africa. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 48(2), 11-20.
• Kavas, A. (2009). Filistin’den Doğu Afrika’ya Yayılan Yeşrutiye Tarikatı ve Kurucusu Şeyh Ali Nureddin’in Rodos’a Sürgün Edilmesi Meselesi. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19, 15-36.
• Kavas, A. (2013). Yeşrutî, in TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 43, p. 499-500). İstanbul: TDV Yayınları.
• Kavas, A. (2017). Hint Okyanusu’nda Bir Ada: Mayot (Mayotte).Diyanet Aylık Dergi, 319, 48-51.
• Kavas, A. (2019). Geçmişten Günümüze Afrika. İstanbul: Alelmas Yayıncılık.
• Kavas, A. (2021). İslam Dünyası (2. Baskı). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kaya Ağdaş, N. (2021). Payitahtta Bir Şâzeli: Şeyh Zâfir ve Ertuğrul Tekkesi. İstanbul: Sufi Kitap.
• Korkmaz, M. (2019). İstanbul’dan Basra’ya Gönderilen İlk Osmanlı Harp Gemileri: Bursa ve İzmir Korvetlerinin Seyir Günlüğü (24 Eylül 1865-3 Aralık 1866).Tarih Dergisi, 69, 87-112.
• Kuneralp, S. (1970). Bir Osmanlı Diplomatı: Kostaki Musurus Paşa (1807-1891).Belleten, 34(135), 421-435.
• Martin, G.B. (1998).Sömürgeciliğe Karşı Afrika’da Sufi Direniş (F. Tatlıoğlu, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Muhammed B.H.Ş.S. (2009). Mefâhir-i Sâmiye fi zikri Târih-i Salâtın Cüzürü’l-kamer. Dımaşk, Dâru’l-Âlemiyye.
• Münif (1281). Komor Adaları. In Mecmûa-i Fünûn (Vol. 3, Number. 27, p. 104-118).İstanbul,:Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye.
• Özdemir, C. A. (2017).II. Abdülhamid’in Afrika Siyaseti, (Unpublished Master Thesis). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Özen Esiner, M. (2006). Piri Reis ve Müntehab-ı Kitab-ı Bahriye. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 7(2), 119-130.
• Özey, R. (2016). Doğu Afrika Panoraması: Siyaset-Toplum-Ekonomi. İ. Ermağan (Ed.). In Dünya Siyasetinde Afrika (Vol. 3, p. 1-52). Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özköse, K. (2021). Sevâkin Adasından Komor Adalarına Doğu Afrika Müslümanlarının Varoluş Mücadelesi. Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi, 5(2), 167-187.
• Sekâf, H.Z.M. (1994).İsti’mar Cüzürü’l-Kamer (1843-1915), (Unpublished Master Thesis), Ümmü Derman İslâmiye Üniversitesi, Omdurman.
• Sırma Süreyya, İ. (2013). II. Abdülhamid’in İslâm Birliği Siyaseti (11.Baskı). İstanbul: Beyan Yayınları.
• Şakir, M. (1988). Cezâirü’l-kâmer. Beyrut: Mektebet-ü İslâm.
• Şevran, M. (2019). 16. Yüzyıl Akdeniz Coğrafi Bilgi Sistemi: Kitab-ı Bahriye(Unpublished Master Thesis).Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
• Tevfik H. İ. (1139). Afrika’da Âlem-i İslâm Külliyatından: Komor Adaları. Dersaadet:Matbaa-i Askeriye.
• Uçman, A. (2003). Mecmûa-i Fünûn. In TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 28, p. 270-271). Ankara: TDV Yayınları.
• Vikør, S. K. (2000). SufiBrotherhoods in Africa. N. Levtzion& R. L. Pouwels (Ed.).The History of Islam in Africa (p. 441-476). Athens: Ohio UniversityPress.
• Yaşar, Y. (2020).Filistin’de Bir Şâzelî Kolu: Fâtıma el-Yeşrutî’nin Metinlerinde Yeşrutî Kültürünün İnşâsı (Unpublished Master Thesis). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilinler Enstitüsü, İstanbul.