Cezayir Uluslaşma Sürecinin Sessiz Yığınları: “Kadınlar”

Yıl 2023, , 81 - 100, 31.07.2023

Saadet Çelik

https://doi.org/10.58851/africania.1316347

Öz

1830’da Fransa tarafından sömürgeleştirilen Cezayir 132 yıllık sömürü geçmişine sahiptir. Fransız sömürü politikalarından en çok etkilenenler kadınlar olmuştur. Fransa için Cezayir’de kadınının asimile edilmesi, sömürüye direnen toplumun daha kolay sömürülmesi olarak görülmekteydi. Sömürü güçlerinin bu politikasının farkında olan her sınıftan Cezayirli kadın, yaşamını, özgürlüğünü tehlikeye atarak bağımsızlık savaşına katılmış ve sömürgeci güçlere karşı güçlü bir tepki vererek dini ve milli değerlerini savunmuştur. Kadınların bu güçlü direnişi Fransa’nın Cezayir’deki etkisini sarsmış ve sömürgesi altındaki yerler zamanla bağımsızlaşmıştır.
Cezayir’de kadının; ulusun biyolojik, kültürel varlığının taşıyıcısı olarak konumlandırıldığı toplumsal cinsiyet rolleri dışında sömürge güçlerine karşı vermiş olduğu bağımsızlık mücadelesi uluslaşma sürecine ciddi katkılar sunmuştur. Cezayir’deki uluslaşma sürecinde erkeğin olduğu kadar kadının da etkili olduğu ve hatta bazı noktalarda kadının daha çok etkili olduğu görülmektedir. Bu açıdan kadının politik, toplumsal, kültürel mücadelenin tarihi dışına itildiği vurgusu dikkate alınarak; Cezayirli kadınların ulus devlet inşasında, ulus kimliğinin oluşumunda ve korunmasındaki etkin rolü tarihsel süreçlerden ve olaylardan hareketle ortaya konulacaktır. Bu çalışmayla, toplumsal cinsiyet, ulusal kimlik arasındaki ilişkiden ve kimlikler arası hiyerarşiden yola çıkarak ulus kimliğinin oluşum sürecinde kadının rolünün görünür kılınması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sömürgecilik, Ulusal Kimlik, Ulusal Bağımsızlık, Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Cezayir.

Kaynakça

• Akifoğlu, V. (2019), Fransa'nın Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika Politikası (18. Yüzyılın İkinci Yarısı), Doktora Tezi: Ankara Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akın, K. (2004), Cezayir'de Fransız Vahşeti ve Ötesi: Avrupa'nın Öbür Yüzü (İstanbul: Derin Yayınları).
• Amrane, D. (1991), Les Femmes Algériennes Dans La Guerre ( Paris: PLON).
• Armaoğlu, F. (1983), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi:1914-1980 ( Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları).
• Ataöv, T. (2018), Emperyalizmin Afrika Sömürüsü (İstanbul: İleri Yayınları).
• Ataöv, Türkkaya, (1975), Afrika Ulusal Kurtuluş Mücadeleleri (Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları).
• Ataöv, Türkkaya, (1977), Afrika Ulusal Kurtuluş Mücadeleleri (Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları).
• Berktay, Fatmagül, (2000), Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın Hıristiyanlık’ta ve İslamiyet’te Kadının Statüsüne Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım (İstanbul: Metis Yayınları).
• Birsel, Haktan, (2013), "Emperyal Fransa'nın Osmanlı- Fransa Stratejik Düzleminde Bir Kültür ve Kimlik Asimilasyon Örneği, (Aziz Charles de Faucauld'un Mektubu)", SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi , s. 43-56.
• Bora, Aksu, (2008), "Ortadoğu’da Kadın Hareketleri: Farklı Yollar, Farklı Stratejiler", İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 39.
• Boumama, Said, (2016), Afrika Devriminin Figürleri Kenyatta'dan Sankara'ya (Ankara: Notabene Yayınları).
• Chatterjee, P. (2002), Ulus ve Parçaları (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Crone, C. (Winter/Spring 2019), "The Changing Identity of a Living Secular Icon: Al Mayadeen’s Iconization of Jamila Bouhired", Arab Media& Society .
• Daban, C. (2017), Dekolonizasyon Süreci ve Sonrası Afrika (İstanbul: Açılım Kitap).
• Drif, Zohra, (2007), Inside the Battle of Algiers (Create Space Independent Publishing Platform).
• Çeviker, Avni, (1958), Hür Cezayir (Ankara: Kültür Matbaası).
• Eyrice, Elem,(2008), Cezayir’in Fransız Sömürgeciliğine Karşı Yürüttüğü Bağımsızlık Mücadelesi, Yüksek Lisans Tezi: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü .
• Fanon, F. (Temmuz 2016), Cezayir Bağımsızlık Savaşının Anotomisi (İstanbul: Pınar Yayınları).
• Fanon, F. (2017), Fanon Kitabı (Ankara: Dipnot).
• Fedai, Aysel, (2008), Fransa Hâkimiyetinde Cezayir (1914-1954), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ferro, M. (2011), Sömürgecilik Tarihi Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine 13. Yüzyıl – 20. Yüzyıl (Ankara: İmge Kitabevi).
• Husn, M. A. (2003), "Woman of Distinction Djamila Buohired the Symbol of National Liberation", Alshindagah , s. Issue: 55. https://www.alshindagah.com/novdec03/womanofdistinction.htm
• Kasımoğlu, Alper, (2015), "Milliyetçiliğe Dair Çözümlemelerde Toplumsal Cinsiyet Olgusu", Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:10, yıl:5.
• Lee, A., & Coogan, K. (1987), "Killers On The Right", Mother Jones Magazine , s.40-48.
• Luraghi, R. (2000), Sömürgecilik Tarihi (İstanbul:E Yayınları).
• Mazrui, A. A. (1993), General History Of Africa VIII: Africa Since 1935 (Paris:UNESCO Publishing).
• Mortimer, M. (2018). Women Write: Texts on the Algerian War. (Charlottesville: University of Virginia Press).
• Mortimer, M. (2022), "Looking back on a nation’s struggle: women’s reflections on the Algerian War of liberation" Modern&Contemporary France , 440-470 .
• Nam, M. (2013), "İşgalden İstiklale Cezayir", Tarih Dergisi , s. 155-187.
• Reid, D. (207). "The Worlds of Frantz Fanon's Ll' Alge'Rie Se De' Voile2", Franch Studies , 460-475.
• Rholetter, W. (2011), "Encyclopedia of Women in Today's World" (SAGE).
• Said, E. (2013), Şarkiyatçılık (İstanbul: Metis Yayınları) (Çev.: B. Ülner).
• Sander, Oral, (1989), Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918’e (İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları).
• Smith, B. (2013), "Algeria 2013", House of Commons Library, s. 1-14.
• Temelat, Neslihan, (2012), Cezayir: "İkinci Baharını Yaşamayan Ülke", Yasama Dergisi, s.63-98.
• Tomlinson, J. (1991), Cultural Imperialism : A Critical Introduction (New York: Continuum Press)
• Yaşlak, Sevda, (2014), Abdulhamid B. Haddüka ve Ğaden Yevm Cedid Adlı Romanı, Yüksek Lisans Tezi: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, Ayşe Tomat, (2017), "Savaş ve Kadın: Assia Djebar'ın Gözüyle Cezayir Bağımsızlık Savaşı", Uluslararası Savaş ve Kültür Sempozyumu, s. 375-381.
• Zekri, W. (2018), "A Book Review of Inside the Battle of Algiers, by Zohra Drif: A Thematic Analysis on Women’s Agency", International Journal of Humanities and Social Sciences, s. Vol :12, No:8, s.1137-1141.
• Zekri, W. (2020), Developing a Learning Identity: A Narrative Study of Algerian Women EFL Students, Doktora Tezi: University of Northampton/