AFRİKA ÜLKELERİ HUKUKU DÜZENLEMELERİNDE İRADE MUHTARİYETİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 162 - 172, 30.01.2021

Betül Dürgen

Öz

Çağdaş hukuk düzenlerinde geniş yankı uyandıran irade muhtariyeti ilkesi, kimi zaman maddi hukuk hükümlerinde sözleşme
özgürlüğü olarak kendini belli ederken kimi zaman da milletlerarası özel hukuk alanında taraflara hukuk seçimi imkânı ile
gündeme gelmektedir. Bazı ülkelerin sınırlandırdığı ölçüde serbest ekonomik düzenlerine dahi etki eden irade muhtariyeti
ilkesi, hukukların yeknesaklaştırıldığı kadarıyla uygulanabilir hale gelmektedir. Çalışmamıza konu olan Afrika kıtası
ülkelerinde, hukukun yeknesaklaştırılması gereği bölgede anlaşılmış olup gerekli adımların atıldığı OHADA kanunları ile
açığa çıkarılmıştır. Bunun dışında yer yer milletlerarası özel hukukta genel olarak kabul görmüş bağlama noktaları dışına
çıkan ülke bazında uygulamaların söz konusu olduğu da görülmektedir. Çalışmamızın amacı irade muhtariyeti prensibinin
milletlerarası özel hukuka yansıması olan hukuk seçiminin Afrika’da uygulanabilir olup olmadığını tespit etmektir. Bu tespiti
yapmak Afrika ülkelerindeki çeşitli uygulamaların çağdaş düzenlemeler ile karşılaştırılmasını gerektirmiştir

Anahtar Kelimeler

milletlerarası özel hukuk, OHADA, irade muhtariyeti, hukuk seçimi, uygulanacak hukuk.

PARTY AUTONOMY IN REGULATION OF THE LAW OF AFRICAN COUNTRIES

Öz

The principle of party autonomy, which has a wide repercussions in contemporary legal systems, sometimes manifests itself
as the freedom of contract in substantive law provisions, and sometimes comes to order with the opportunity of choice of law
in the field of international private law. The principle of party autonomy, which affects even the free economic order to the
extent limited by some countries, becomes applicable to the extent that the laws are uniform. In the African countries, which
are the subjects of our study, the need to uniformalize the law has been understood in the region and the OHADA laws
revealed that the necessary steps were taken. Apart from this, it is also seen that there are country-based practices that
sometimes go beyond the generally accepted binding points in private international law. The aim of our study is to determine
whether the choice of law, which is a reflection of the principle of will autonomy to private international law, is applicable in
Africa. Making this determination required comparing various practices in African countries with contemporary regulations.

Anahtar Kelimeler

private international law, OHADA, party autonomy, choosing law, applicable law

Kaynakça

• Abegg A. (2020). DieAusdifferenzierung der VertragsfreiheitimWirtschaftsrecht Erişim tarihi: 03.07.2020, http://doc.rero.ch/record/4793/files/1_Abegg_-_Vertragsfreiheit_KritV.pdf.
• Akipek, Ş., ve Küçükgüngör, E. (2002). Sözleşmeler Rehberi. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Altaş, H. (2000). Kira Parası Artışlarının Sınırlandırılması. AÜHFD, C. 49, S. 1-4, 97-116.
• Antalya, G. (2018). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (cilt 1). 2. baskı. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Aral, V. (1983). Hukukta İrade Özgürlüğü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 48, Sayı 1-4, 249 – 282.
• Ateş, D. (2007). Borçlar Hukuku Sözleşmelerinde Genel Ahlaka Aykırılık. Ankara: Turhan Kitabevi, (Borçlar).
• Ateş, D. (2007). İrade Özerkliği Kapsamında MK. m. 23/II Hükmü ve Karar Özgürlüğü. Ankara Barosu Dergisi, 66, S. 2, 135-148. (İrade).
• Ateş, D. (2007). Sözleşme Özgürlüğü Yönünden Dürüstlük Kuralları. TBB Dergisi, Sayı 72, 75-93. (Dürüstlük).
• Ateş, D. (2008). BK. m. 65 Kuralı: Özel Olarak Genel Ahlaka Aykırı Amaçlarla Verilenlerin İade Edilememesi. Prof. Dr. Turgut Akıntürk’e Armağan. İstanbul: Beta Yayıncılık, 583-605.
• Baran Çelik, N. (2011). Milletlerarası Unsurlu Ölüme Bağlı Tasarruflara Uygulanacak Hukukun Tayini. Doktora Tezi.
• Başpınar, V. (1998). Borç Sözleşmelerinin Kısmi Butlanı. Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları. Eren, F. (2020). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 25. bs., Yetkin Yayınları.
• Erman, H. (2011). Borçlar Hukukunda Akit Serbestîsi ve Genel Olarak Sınırlamaları. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 38 S. 1-4, 601-620.
• Fagbemi, S. A. (2015). The Doctrine Of Party Autonomy In International Commercial Arbitration: Myth Or Reality?. Afe Babalola University: J. Of Sust. Dev. Law ve Policy Vol. 6: 1: 222-246.
• Gül, İ. (2016). Freedom of Contract, Party Autonomy and Its Limit Under CISG. Hacettepe HFD, 6 (1), 77–102.
• Güngör, G. (2000). Milletlerarası Özel Hukukta Tüketicinin Korunması. Yetkin Yayıncılık.
• Hatemi, H. (1976). Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları: Özellikle BK. 65 Kuralı. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• İnceoğlu, M. M. (2000). Sözleşme Yapma Zorunluluğu ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 5. Maddesinin Bu Açıdan Değerlendirilmesi. Prof. Dr. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, 391-429.
• Kaşak, F. E. (2019). Sözleşme Özgürlüğünün Sınırı Olarak Kanunun Emredici Hükümlerine Aykırılık. Oniki Levha Yayıncılık.
• Monsenepwo, J. (2019). Contribution of The Hague Principles On Choice Of Law İn International Commercial Contracts To The Codification Of Party Autonomy Under Ohada Law. Journal Of Private International Law, 15:1, 2019, 162-185, Doı: 10.1080/17441048.2019.1593092 (Erişim Tarihi: 27.10.2019).
• Namlı, M. (2016). Afrika’da Ekonomi Hukuku’nun Uyumlaştırılmasına İlişkin Sözleşme’ye (Ohada Sözleşmesi) Genel Bakış. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 33 / 1, 91-123.
• Oğuzman, M. K., ve Öz, M. T. (2020). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1, 18. bs., Vedat Kitapçılık.
• Ömeroğlu, E. (2017). Aynî Haklara Uygulanacak Hukukun ve Yetkili Yargı Merciinin Tayininde İrade Serbestîsi Prensibi. Adalet Yayınevi.
• Öztürk, N. (1998). Evlilik Mallarına Uygulanacak Hukuk. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Öztürk, N. (2015). Miras Statüsünün Belirlenmesinde İrade Muhtariyetinin Rolü. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt.5, 177-208.
• Reichle, S., ve Schister, R. (2018). Sitten widrigkeit des Sex dienstleistungsvertrags?. ExAnte, , 2(2), 19-29, (çevrimiçi) https://ex-ante.ch/index.php/exante/article/view/57 (1 Mart 2020).
• Sirmen, L. (1972). Modern Hukukta Sözleşme Kavramı ve Türk Hukuku. Prof. Dr. Hüseyin Cahit Oğuzoğlu’na Armağan, 441-472.
• Toker A. G. (2005). Uluslararası Taşınır Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin (Viyana Sözleşmesi) Uygulama Alanı. Seçkin Yayınevi.
• Uniform Acts, 15 Kasım 2020 tarihinde, www.ohada.org.