BURKİNA FASO’DA THOMAS SANKARA DÖNEMİ (1983 - 1987): POSTKOLONYAL TEORİ ÇERÇEVESİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 80 - 95, 30.07.2021

Hatice Zehra Büyüktavşan

Öz

II. Dünya Savaşı’nın sonrasında uluslararası alanda güç dengeleri değişmiş ve geçmişte koloni olan birçok Asya, Afrika ve Amerika ülkesi birer birer bağımsızlıklarını kazanmaya başlamıştır. Bu süreç sonunda kolonyalizmin sona ermesi ile birlikte Postkolonyal Teori ortaya çıkmış ve kolonyalizmin, kolonize edilmiş ülkelerde bıraktığı mirası sorgulama çabasına girmiştir. Fransa’dan 1960’ta bağımsızlığını kazanan Burkina Faso, eski adı ile Yukarı Volta da bu ülkelerden birisidir. 1983-1987 yılları arasında iktidarda olan Thomas Sankara sömürülmüş, alt tabaka olarak sınıflandırılmış Burkina Faso’da sınırlı kurumsal kapasite ve elindeki az kaynak ile kendi araçlarını kullanarak Postkolonyal bir tutumla ülkedeki sömürgeci Fransa’nın izlerini silmeye ve bağımsız bir ulusal kimlik ve kültür inşa etmeye çalışmıştır. Bu süreç boyunca Sankara ülkede ekonomi, kültür, sağlık, eğitim, alt yapı, ordu vb. alanlar başta olmak üzere birçok alanda ülkenin kalkınması ve kendi kendine yeten bağımsız bir ulus olması adına sayısız reform yapmıştır. Bu çalışma kapsamında başta Burkina Faso hakkında genel bilgilere değinilmiş ve akabinde çalışmanın teorik çerçevesi ve Thomas Sankara ile ilgili kısa bir bilgi verilmiştir. Sonrasında Postkolonyal Teori perspektifinde 1983 darbesi, Thomas Sankara iktidarı (1983-1987) ve 1987 darbesine giden yol genel hatları ile ele alınmıştır. Hazırlanan bu çalışma ışığında ayrıca, Postkolonyal düşünce de kullanılarak Sankara’nın sömürgeci Fransa döneminden ayrışma çabaları araştırılmaya çalışılmıştır. Yürütülen bu çalışma sonucunda, kolonicinin kolonize üzerinde etkisini yitirmesinin ardından kolonizenin ülkesini her alanda geliştirme ve özgürleştirme girişimlerine rağmen bu sürecin sonunda bu gayretin yetersiz kalması durumu farklı açılardan ele alınarak literatüre katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afrika Çalışmaları, Burkina Faso, Thomas Sankara, Blaise Compaoré, Postkolonyal Teori, Fransa, Koloni, Kolonize

BURKINA FASO UNDER THOMAS SANKARA (1983 - 1987): AN ASSESSMENT WITHIN THE FRAME OF POSTCOLONIAL THEORY

Öz

After the Second World War, the balance of power in the international arena changed and many Asian, African and American countries that were colonies in the past began to gain their independence one by one. At the end of this process, with the end of colonialism, Postcolonial Theory emerged and tried to question the legacy left by colonialism in colonized countries. Burkina Faso, formerly known as Upper Volta, which gained its independence from France in 1960, is one of these countries. Thomas Sankara, who was in power between 1983-1987, tried to erase, with a Postcolonial attitude, the traces of colonial France and build an independent national identity and culture in Burkina Faso, which had been exploited and classified as lower rank, using his own tools with limited institutional capacity and few resources. Throughout this process, Sankara made numerous reforms in the country, especially in areas such as economy, culture, health, education, infrastructure and military, in order for the country to develop and become a self-sufficient independent nation. Within the scope of this study, general information about Burkina Faso was mentioned and then brief information about the theoretical framework of the study and Thomas Sankara was given. Afterwards, in the perspective of Postcolonial Theory, the 1983 coup, the Thomas Sankara power (1983-1987) and the way to the 1987 coup were discussed in general terms. In the light of this study, it has also been tried to investigate Sankara's efforts to separate from the colonial France period by using Postcolonial thought. With this study, it is aimed to contribute to the literature by considering the situation of the inadequacy of the effort at the end of the process, despite the attempts to develop and liberate the colonized country in every field after the colonist lost his influence on it.

Anahtar Kelimeler

African Studies, Burkina Faso, Thomas Sankara, Blaise Compaoré, Postcolonial Theory, France, Colony, Colonized

Kaynakça

• Ashcroft, B. ve diğerleri. (1998). Post-Colonial Studies the Key Concepts in Second Edition. London and New York: Routledge Press.
• Balcı, A. ve Kardaş, Ş. (Ed.). (2014). Uluslararası İlişkilere Giriş. İstanbul: Küre Yayınları.
• Bayram, M. (2019). Burkina Faso Siyasetinde İdeoloji ve Pragmatizm. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74(3), 739-757. DOI: 10.33630/ausbf.536170
• Bhabha, H. K. (1994). The Location of Culture. New York: Routledge Press.
• Bhabba, H. K. (1996). Unpacking My Library…Again. (ss. 199-211). Iain Chambers ve Lidia 1996, Curti (der.). The PostColonial Question: Common Skies Divided Horizons. Routledge Press.
• Boumama, S. (2016). Afrika Devriminin Figürleri Kenyatta’dan Sankara’ya. Ş. Ünsaldı (Çev.). Ankara: Nota Bene Yayınları.
• Dastarlı, E. (2020). Kimlik, Madun, Öteki… Postkolonyal Teoriler Bağlamında Çağdaş Sanatı Tartışmak. DergiPark. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(8), 85-104. DOI: 0000-0002-4033-9055
• Degbotse, K. (2016). An Analysis of Thomas Sankara a Former President of Burkina Faso as a Leader. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/316660395
• Emeç, A. (2020, 20 Kasım 2020). Thomas Sankara: Afrika’nın “Che”si, “Onurlu İnsanların Ülkesi”nin Kurucusu. Stratejik Ortak. https://www.stratejikortak.com/2020/04/thomas-sankara-afrikanin-chesi-onurlu-insanlarin-ulkesinin-kurucusu.html
• Frantz, F. (1994). Yeryüzünün Lanetlileri. Ş. Süer (Çev.). İstanbul: Versus Kitap.
• Gözen, R. (Ed.) (2014). Uluslararası İlişkiler Teorileri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Harsch, E. (2017). Burkina Faso: A History of Power, Protest, and Revolution. London: Zed Books Ltd.
• Harsch, E. (2013). The Legacies of Thomas Sankara: A Revolutionary Experience in Retrospect. Review of African Political Economy, 40(137), 358-374. DOI:10.1080/03056244.2013.816947
• Harsch, E. (2014). Thomas Sankara an African Revolutionary. USA: Ohio University Press. http://libgen.rs/book/index.php?md5=3A441DC05507A22BE893717CCAA00FA9
• İbrahim, G. (2018, 20 Kasım 2020). Sömürgeciliğe Direnen Devrimci: Burkina Faso’nun lideri Thomas Sankara. Ortadoğu ve Afrika Araştırmacıları Derneği (ORDAF). https://ordaf.org/somurgecilige-direnen-devrimci-burkina-fasonun-lideri-thomas-sankara/
• Kara, Ş. (2020). Postkolonyalizm ve Afrikalı Amerikalılar Kimlik Sorunsalı. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. ResearchGate. DOI: 0000-0002-6048-3644 https://www.researchgate.net/publication/339567756
• Keleş, M. (2016). Burkina Faso’nun Sosyo - Politik Kültürel Yapısı. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Leshoele, M. (2019). Pan-Africanism and African Renaissance in Contemporary Africa: Lessons from Burkina Faso’s Thomas Sankara. Yayınlanmış Doktora Tezi. Güney Afrika Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Murrey, A. (2019). The Palgrave Handbook os African Political Economy. S. O. Oloruntoba & T. Falola (Ed.). A Political Thought "Rich with a Thousand Nuances": Thomas Sankara and a Political Economy of Happiness. Palgrave Publisher. ResearchGate. DOI: 10.1007/978-3-030-38922-2_10 https://www.researchgate.net/publication/331207182
• Ouedraogo, L. (2017). Mediated Sankarism: Re-Inventing a Historical Figure to Reimagine a Future. Africana Studies Student Research Conference. 2. https://scholarworks.bgsu.edu/africana_studies_conf/2017/002/2
• Öztürk, H. (2019). Postkolonyal Teori Çerçevesinde Mısır’ın Demokratikleşme Sorunu. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi. Orta Doğu ve İslam İlimleri Araştırmaları Enstitüsü.
• Salh, M. A. (2020). The Warrior of Corruption and Colonialism: The Thomas Sankara Model 1949-1987. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/346007799
• Said, E. W. (1995). Şarkiyatçılık Batı’nın Şark Anlayışları. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sawo, A. (2018). Burkina Faso’da Askeri Darbeler ve Rejimler: 1980-2015. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sawo, A. (2017). The Chronology of Military Coup D’états and Regimes in Burkina Faso: 1980-2015. The Turkish Yearbook of International Relations, 48, 1-18. DOI: 10.1501/Intrel_0000000310
• Şafak, Z. (2014). Edward Said’in Şarkiyatçılık Eseri Çerçevesinde Postkolonyalizm’e Bir Bakış. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 355-367.
• Tepeciklioğlu, E. E. (2019). Postkolonyal Kuram Uluslararası İlişkileri Dekolonize Etmek. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 4(2), 80-97.
• Young, R. J. C. (2001). Postcoloniolanism in Historical Introduction. UK: Blackwell Publişhing.
• Williamson, B. J. (2013). From Upper Volta to Burkina Faso: a Study of the Politics of Reaction and Reform in a Post-Colonial African Nation-State, 1960-1987. Graduate Theses and Dissertations. University of South Florida. http://scholarcommons.usf.edu/etd/4612