AFRİKA BİRLİĞİ’NİN BARIŞ VE GÜVENLİK YAKLAŞIMI: TEORİK BAKIŞTAN GERÇEKLİĞE DOĞRU BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 109 - 127, 30.07.2022

Mondjombo Saıdı Sındanı

Öz

Bu makale, Afrika Birliği’nin, kıtada barış ve güvenliğin sağlanması kapsamında güvenlik boyutunun incelenmesine dayanmaktadır. Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı gibi Afrika Birliği de faaliyet ve kapsam açısından diğer uluslararası örgütler ile arasında farklılıklar bulunsa da halihazırda kıtasal güvenlik denilince akla gelen önemli uluslararası örgütlerden biridir.
Özellikle Soğuk Savaş sonrasında Afrika kıtasında ortaya çıkan çatışmalar, diğer uluslararası örgütler gibi Afrika Birliği’nin de önemini arttırmıştır. Ayrıca, Afrika Birliği’nin son yıllarda barış ve güvenlik yapılanmalarını genişlettiği ve derinleştirdiği görülmektedir. Yalnızca askeri barış ve güvenliğe odaklı geleneksel bakış açılarını değil, yeni güvenlik anlayışının gereklerini yerine getirebilmek amacıyla çok ciddi adımlar atmıştır.
Afrika’nın uluslararası alanda ikinci plana atılması ile beslenen ve Afrikalıların sözde çaresizlikleriyle pekiştirilen Afrikalı-karamsarlığı, kıtadaki çatışmaların mevcut sürekliliğine mazeret olarak gösterilebilir. Afrika Birliği, barış ve güvenliğine ilişkin sorunlarını çözme yolunun tek sorumlu olduğunu kabul etmiştir. Zira kıta barış ve güvenlik ortamının sağlanması, kalkınmanın sürdürülebilmesine yönelik sağlayabilecek tek yol olduğu ifade edilmektedir. Bu nedenle Afrika devletleri, Haziran 1993 tarihli Kahire’de düzenlenen olağan zirve kapsamındaki faaliyetleri yürüten Afrika Birliği Örgütü'nün “Çatışmaların Önlenmesi, Yönetimi ve Çözümüne Dair Mekanizma” adlı kıtasal bir barış ve güvenlik mekanizmayı oluşturmaya karar vermişler. 2004 yılında bu mekanizmanın yerini Afrika Birliği Barış ve Güvenlik Konseyi almıştır.
Bu makalede öncelikle Afrika Birliği’nin kıtasal barış ve güvenliğin korunmasındaki rolü, tarihsel süreçte nasıl bir seyir takip ettiği ve günümüzdeki örgütün idealinden gerçekliğe kavuşup kavuşmadığı anlayabilmek amacıyla, örgütün barış ve güvenlik mimarisinin tarihsel, hukuksal ve yapısal çerçevesi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Afrika, Afrika Birliği, Barış, Güvenlik

Kaynakça

• Ameur, N. (2011). “La Libye entre les intérêts de l'Occident et la résistance de Kadhafi”. Outre-Terre, 3(29): 299-308. Badmus, A. (2015). The African Union’s Role in Peacekeeping. Building on Lessons Learned from Security Operations. UK: Palgrave MacMillan. Golaszinski, U. (2004). Africa’s Evolving Security Architecture. Berlin/Maputo: Friedrich Ebert Foundation. Kingebiel, S. (2005). “Africa's New Peace and Security Architecture”. African Security Review. 14 (2): 37-44.