YAYIN ETİĞİ

AFRICANIA, Yayın Etiği Komisyonu (COPE) kılavuz ilkeleri ve Bilimsel Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (COPE, DOAJ, OASPA, WAME ortak bildirisi) dahil olmak üzere çeşitli kuruluşlar tarafından ortaya konan kılavuz ilkelere ve temel uygulamalara uymayı amaçlamaktadır. Bu kılavuz ve tavsiyeler, bilimsel yayıncılıkta şeffaflık, dürüstlük ve en iyi uygulamaları teşvik etmek üzere tasarlanmıştır.

Dergi, bu standartlara bağlı kalarak, yayınladığı araştırmaların yüksek kalitede olmasını ve bilim camiasının etik standartlarını karşılamasını sağlamayı amaçlamaktadır.

ETİK İLKELER VE YAYIN POLİTİKASI

Etik Kurul Onayı ve Bilgilendirilmiş Onam

İnsan denekleri içeren tüm araştırmalar yürütülmeden önce bir etik kurul (örn. IRB) tarafından incelenmeli ve onaylanmalıdır. Etik kurulun adı, onay numarası ve tarihi makalenin Yöntemler bölümünde yer almalıdır. Yazarlardan onayın bir kopyasını sunmaları da istenebilir.

Çalışma etik onaydan muafsa, yazarlar etik kuruldan muafiyeti açıklayan bir beyan sunmalıdır. Bir makale etik onayı olmadan gönderilirse, dergi etik kaygıları değerlendirmek için COPE'un yönergelerini izleyecektir. Etik onayı olmayan makaleler, konunun önemli olduğu düşünülürse reddedilebilir.

Bilgilendirilmiş hasta onamı ayrıntıları, araştırma süreciyle ilgili bilgilerle birlikte Yöntemler bölümüne dahil edilmelidir.

İnsan denekleri içeren çalışmalar için, yazarlar tüm katılımcılardan yazılı bilgilendirilmiş onam alındığını teyit etmeli ve onam formu araştırmacılar tarafından saklanmalıdır. On sekiz yaşın altındaki çocukları içeren araştırmalar için ebeveyn veya vasiden onay alınmalıdır. Anketlerde veya görüşmelerde, katılımcıların veri kullanımı için rızası da teyit edilmelidir. İsimlendirme için açık rıza verilmediği sürece kişisel bilgiler kimliksizleştirilmelidir.

Yazarlar, özellikle fotoğraflarda, katılımcıların anonimliğini ve gizliliğini korumaktan sorumludur. Her türlü görüntü için imzalı ibranameler alınmalı, yayın için onay sağlanmalı ve her türlü koşul belirtilmelidir. Bu onay Yöntemler bölümünde belirtilmelidir.

İNTİHAL VE ETİK İHLALLER

Tüm başvurular, hakem değerlendirme ve/veya üretim süreçlerinde benzerlik tespiti yazılımı kullanılarak birden fazla taramadan geçirilir. Önceki çalışmalara atıfta bulunurken, tüm materyalin doğru bir şekilde referans gösterildiğinden emin olunmalıdır. Herhangi bir kaynaktan (dergi makaleleri, kitaplar, tezler, elektronik medya, vb.) metin, tablo veya resim kopyalamak ve bunları kendininmiş gibi sunmak, referans verilmiş olsa bile intihal olarak kabul edilir. Kaynağı 'Kaynaklar' bölümünde listelemek, yazarları intihal sorumluluğundan muaf tutmaz.

Yazarların aşağıda belirtilen intihal durumlarından ya da etik ihlallerden kaçınmaları şiddetle tavsiye edilir:

• Atıf Manipülasyonu: Kendine atıf yapma, aynı derginin aşırı atıfla kullanılması veya atıf yığma gibi yöntemlerle atıf sayılarının şişirilmesi, akademik tanınmayı çarpıtan bir uygulamadır.
• Kendinden İntihal (Metin Geri Dönüşümü): Bir yazarın önceki çalışmasından bölümleri veya cümleleri uygun şekilde atıf yapmadan yeniden kullanmayı içerir ve bir tür intihal teşkil eder.
• Salami Dilimleme: Tek bir çalışmadan aynı veri setini, hipotezleri ve yöntemleri kullanarak birden fazla makale yayınlaması anlamına gelen, etik olmayan bir uygulamadır.
• Veri Üretme: Gerçek araştırma veya deneylerle desteklenmeyen sahte verilerin oluşturulması, araştırma dürüstlüğünün ciddi bir ihlali olarak kabul edilir.
• Veri Manipülasyonu/Sahteciliği: Bulguları yanlış yönlendirmek veya yanlış temsil etmek için görüntülerin değiştirilmesi ya da aykırı değerlerin kaldırılması gibi verilerin değiştirilmesini içerir.

İntihal, atıf manipülasyonu veya veri çarpıtma gibi etik ihlallerine ilişkin şüphe durumlarında, Editörler Kurulu, şüphelerin adil, şeffaf ve tutarlı bir şekilde ele alınmasını sağlamak için COPE (Yayın Etiği Komisyonu) yönergelerini takip edecektir.

AÇIK ERİŞİM POLİTİKASI

AFRICANIA'da yayımlanan tüm makalelere, herhangi bir ücret ödemeden ve kayıt zorunluluğu olmadan çevrimiçi olarak kalıcı bir şekilde erişilebilir. Yazarlar, çalışmalarının telif haklarını korurken, derginin Telif Hakkı ve Etik politikasına uygun olarak üçüncü tarafların içeriği paylaşmasına, çoğaltmasına ve dağıtmasına izin verir.

Yayımlanan tüm içerik, orijinal kaynağa uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla ticari olmayan kullanım, dağıtım ve değişikliklere izin veren Creative Commons Atıf-Ticari Olmayan 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) kapsamında lisanslanmaktadır.

Tüm dergi https://dergipark.org.tr/tr/pub/africania/archive adresinden ücretsiz olarak erişilebilir.

TELİF HAKKI POLİTİKASI

Yazar(lar);

1. Dergiye gönderilen çalışmaların, belirtilen yazar ya da yazarlar tarafından hazırlanmış özgün bir çalışma olduğunu ve çalışmada intihal yapılmamış olduğunu,
2. Tüm yazarların çalışmalarına bireysel olarak katılmış olduklarını ve bu çalışma ile ilgili her türlü sorumluluğu aldıklarını,
3. Makalede adı geçen bütün yazarların gönderilen makalenin son hâlini görüp onayladıklarını, 
4. Dergiye gönderilen makalenin daha önce herhangi bir platformda yayımlanmamış ya da hiçbir platforma yayımlanmak üzere gönderilmemiş olduğunu,
   
5. Makale metninin, kullanılan şekil, görsel ve dokümanların diğer şahıslara ait olan telif haklarını ihlal etmediğini kabul ve taahhüt ederler.

Yazarlar, CC BY-NC lisansı kapsamında çalışmalarını dergiye göndererek aşağıdaki şartları kabul etmiş sayılırlar.

1. Yayımlanan makalenin telif hakları yazarın kendisine aittir.
   
2. Yazarlar, dergiye makaleyi gönderirken, derginin makaleyi yayımlaması ve kendisini orijinal yayıncı olarak tanımlaması için yetki vermiş olur.
   
3. Yazarlar, dipnot ve kaynakçalarında yazarları ile birlikte alıntı ayrıntılarını tanımladığında, herhangi bir üçüncü kişiye makaleyi özgürce kullanma hakkı verir.
   
4. Bu lisansta yer alan hiçbir madde, bir yazarın çalışmalarının bütünlüğünü ve sahipliğini koruma hakkını bozmaz ya da kısıtlamaz.
   
5. Makale ile ilgili tüm ticari haklar, yazarların kendilerine aittir.

Africania Dergisi’nde yayımlanan çalışmaların telif hakları yazarlarına aittir. Söz konusu çalışmalar Creative Commons Atıf-GayrıTicari 4.0 Uluslararası (CC BY-NC 4.0) olarak lisanslıdır. Creative Commons Atıf-GayrıTicari 4.0 Uluslararası (CC BY-NC 4.0) lisansı, eserin ticari amaçlar dışında her şekilde paylaşılmasına, kopyalanmasına, çoğaltılmasına ve orijinal esere uygun biçimde atıfta bulunmak kaydıyla yeniden düzenlemesine, dönüştürülmesine ve uyarlanmasına izin verir.

AFRICANIA dergisi her gönferinin bir "Telif Hakkı ve Yazarlık Sözleşmesi Formu" ile sunulmasını gerektirir.

REKLAM POLİTİKASI

AFRICANIA, Yayın Kurulu ve yönetimi tarafından onaylanması koşuluyla web sitesinde dijital reklamları kabul eder. Tüm reklamlar bu şekilde açıkça etiketlenmelidir. Reklam verenlerin editoryal kararlar veya reklam politikaları üzerinde hiçbir etkisi yoktur.

Reklam talepleriniz için lütfen Editörlük Ofisi (inueditorial@inonu.edu.tr) ile iletişime geçiniz.

HAKEM DEĞERLENDİRME SÜRECİ

AFRICANIA, akademik bütünlüğün en yüksek standartlarda korunmasını sağlamak amacıyla titiz ve şeffaf bir çift anonimleştirilmiş hakem değerlendirme sürecini yürütmektedir. Makaleler, hem yazarların hem de hakemlerin birbirlerine anonim olarak kalacakları bu sürece tabi tutulmaktadır. Her makale, ilgili alanda uzman en az iki bağımsız dış hakem tarafından değerlendirilir. Yazarlar, potansiyel hakemleri önerebilir, ancak nihai seçim editör tarafından yapılır ve editör, yazarın önerilerine uymak zorunda değildir. Değerlendirme süreci boyunca gizlilik esastır ve hakemler makaleyi yalnızca editörün izniyle paylaşabilirler. Hakemler, makalenin kalitesini artırmak amacıyla zamanında, tarafsız, kanıta dayalı ve yapıcı geri bildirim sağlarlar. Araştırma ihlali şüphesi olan durumlar, sürecin bütünlüğünü korumak için gizli bir şekilde editöre bildirilmelidir. Dergi, değerlendirme süreci, seçim kriterleri ve itiraz prosedürü hakkında bilgi paylaşarak ve kabul oranları ve yayım süreleri gibi önemli verileri yayımlayarak şeffaflık sağlar. Bir makalenin kabul edilmesi, düzeltilmesi veya reddedilmesi konusundaki nihai karar, Alan Editörlerinin önerilerini dikkate alarak Baş Editör tarafından verilir. Hakemler, bir değerlendirme davetini kabul etmeden önce herhangi bir olası çıkar çatışmalarını açıklamalıdır. Editörlerle hakemler arasındaki tüm iletişimler gizlidir.

Editörler kurulunun üyeleri tarafından gönderilen makaleler, tarafsızlığı sağlamak amacıyla dış editörler tarafından ele alınır ve bu dış editörler de çıkar çatışmalarını açıklamak zorundadır. Hakem değerlendirme süreci standart prosedürlerden saparsa, şeffaflık ve hesap verebilirliği sağlamak için makalede hangi tür inceleme yapıldığı belirtilir.

REVİZYON DETAYLARI

Minör revizyon veya majör revizyon gerektiren makaleler, Baş Editör tarafından hakemlerin ve editörlerin yorumlarını içeren bir karar mektubu ile yanıtlanır ve yeniden gönderim için bir son tarih alır. Yazarlar, gözden geçirilmiş bir makale ve her bir yorumu ayrı ayrı ele alan ayrıntılı bir “Hakemlere Yanıt” belgesi sunmalıdır. Yanıt, yapılan revizyonları açıklamalı ve makaledeki ilgili satır numaralarını belirtmelidir. Makalenin değişiklikleri vurgulayan açıklamalı bir versiyonu da sunulmalıdır. Gözden geçirilmiş makaleler, karar mektubunda belirtilen tarihe kadar teslim edilmelidir. Son teslim tarihine uyulmaması, revizyonun reddedilmesine neden olabilir. Ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, yazarlar orijinal son tarih sona ermeden önce uzatma talebinde bulunmalıdır.

YAZARLIK KRİTERLERİ

Araştırma bulgularını bildiren başvuruların yazarları, Uluslararası Tıp Dergisi Editörleri Komitesi (ICMJE) tarafından belirlenen dört kriterin tamamını karşılamalıdır:

1. Çalışmanın konseptine veya tasarımına, ya da verilerin elde edilmesi, analizi veya yorumlanmasına önemli katkılar sağlama;
   
2. Çalışmanın taslağını hazırlamak veya önemli entelektüel içerik için eleştirel bir şekilde gözden geçirmek;
   
3. Yayımlanacak son versiyonun onaylanması;
   
4. Çalışmanın tüm yönlerinden sorumlu olmayı kabul etmek, herhangi bir bölümün doğruluğu veya bütünlüğü ile ilgili soruların uygun şekilde araştırılmasını ve çözülmesini sağlamak.

Yazarlar, makalelerini göndermeden önce kimlerin yazarlık için uygun olduğunu ve yazarların hangi sırayla listeleneceğini belirlemelidir. AFRICANIA editörleri yazarlık anlaşmazlıklarını çözmez. İlk gönderimden sonra yazar sayısında veya sıralamasında yapılacak her türlü değişiklik Baş Editöre yazılı olarak açıklanmalıdır. Editörler, herhangi bir yazarlık usulsüzlüğünü, birinci veya sorumlu yazarın kurumundaki veya işverenindeki araştırma görevlisine veya uygun akademik etik yetkililerine yönlendirme hakkını saklı tutar.

Yazarlar, başvuru sırasında bireysel katkılar hakkında bilgi vermek için CRediT (Katkıda Bulunan Rolleri Taksonomisi) kullanabilirler.

Çıkar Çatışması Beyanı

Herhangi bir finansal veya finansal olmayan çıkar çatışması, editoryal derneklerle, ticari düzenleme şirketleriyle, tıbbi iletişim şirketleriyle veya başvuruyu ilgilendiren diğer kuruluşlarla ilişkiler dâhil olmak üzere, makalenin sonunda, Kaynaklar bölümünden hemen önce açıklanmalıdır.

Finansal Destek Beyanı

Tüm finansman kaynakları makalenin sonunda belirtilmelidir. Yazarlar, varsa, çalışma sponsor(lar)ının çalışma tasarımı, veri toplama, analiz, yorumlama, rapor yazımı ve makalenin yayına sunulması kararındaki rolünü belirtmelidir. Eğer finansman kaynağı bu alanlarla ilgili bir katkıda bulunmamışsa, yazarlar bunu net bir şekilde ifade etmelidir.

ÜRETKEN YAPAY ZEKA VE YAPAY ZEKA (YZ) KULLANIM POLİTİKASI

İnönü Üniversitesi Afrika Araştırmaları Dergisi - AFRICANIA, COPE, ICMJE ve WAME gibi uluslararası yayıncılık standartları tarafından önerilen en iyi uygulamalar doğrultusunda, makale hazırlığında yapay zeka araçlarının kullanımında şeffaflık ve hesap verebilirliği desteklemektedir. Yazarlar, yapay zeka teknolojilerini kullanırken aşağıdaki ilkelere uymalıdır:

1. Makale Hazırlığında Yapay Zeka Kullanımı
Yazarlar, makalelerinin hazırlanmasında üretken yapay zeka araçlarını (ör. ChatGPT, Gemini, Claude) kullanmaları durumunda bunu açıkça belirtmelidir. Bu açıklama, yapay zeka aracının adı, sürümü ve amacıyla birlikte ilgili bölümlerde (örneğin, dil desteği için Teşekkür kısmı; veri işleme için Yöntemler kısmı) yapılmalıdır. Yazarlar, çalışmalarının bütünlüğü, doğruluğu ve özgünlüğünden tamamen sorumludur. Yapay zeka araçları yazar olarak gösterilemez.

2. Yazarlık ve Sorumluluk
COPE yönergelerine göre yazarlık, insan kaynaklı sorumluluk ve karar verme süreçlerini gerektirir. Bu nedenle, yapay zeka araçları yazarlık kriterlerini karşılayamaz ve hiçbir koşulda yazar ya da ortak yazar olarak listelenemez.

3. Görsellerde ve Şekillerde Yapay Zeka Kullanımı
Elsevier gibi yayınevleri tarafından benimsenen standartlardan ilhamla, yapay zeka ile oluşturulmuş veya yapay zeka ile değiştirilmiş görsel ve şekiller, yapay zekanın araştırma metodolojisinin açık bir parçası olmadığı sürece kabul edilmez (örneğin, yapay zeka tabanlı tanı görüntüleme). Bu tür durumlarda:

• Yöntemler bölümünde tam açıklama yapılmalıdır.
• Kullanılan aracın adı, sürümü, parametreleri ve teknik özellikleri belirtilmelidir.
• Yapay zeka tarafından üretilen tüm görseller açıkça bu şekilde etiketlenmelidir.

4. Editörler ve Hakemler Tarafından Yapay Zeka Kullanımı
Editörlerin ve hakemlerin, gizlilik, önyargı ve güvenilirlik konularındaki endişeler nedeniyle, üretken yapay zeka araçlarını makaleleri değerlendirme veya özetleme amacıyla kullanmaları önerilmemektedir. Herhangi bir şekilde kullanıldığında, bu kullanım açıkça belirtilmeli ve gizliliğe kesinlikle zarar verilmemelidir (COPE, 2023).

YAYIN SONRASI DÜZELTME TALEPLERİ VE MAKALE GERİ ÇEKME POLİTİKASI

Yayın sonrası tüm düzeltme talepleri editöryal incelemeye tabidir. Yayın Kurulu, hatanın niteliğine, makale üzerindeki etkisine ve destekleyici kanıtlara dayanarak düzeltmelerin gerekliliğini ve uygunluğunu değerlendirir. Onaylanması halinde, düzeltme dergi arşivinde yapılacaktır. Dergi, COPE yönergelerini takip etmektedir.

Makale Geri Çekme (Yayın Öncesi)

Makale Geri Çekme işlemi yalnızca hatalar, kazara yinelenen gönderimler veya etik ihlaller (örneğin, birden fazla gönderim, sahte veriler veya intihal) içerebilecek makalelerin ilk sürümleri olan basım aşamasındaki makaleler için geçerlidir. Geri çekilen makalelerin HTML ve PDF içerikleri kaldırılacak ve yerine çekilme bildiren bir açıklama ile derginin çekilme politikasına bağlantı verilecektir.

Makale Geri Çekme (Yayın Sonrası)

Geri çekmeler intihal, veri uydurma, sahte yazarlık veya ortak yazar onayı olmadan yayın gibi ciddi etik ihlaller için verilir. Geri çekme bildirimleri şu unsurları içerir:

• “Geri Çekme” başlıklı resmi bir geri çekme notu: [Makale Başlığı]” başlıklı resmi bir geri çekme notu, sonraki bir sayıda yayınlanır.
• Orijinal makalenin PDF'si üzerinde “Geri Çekildi” şeklinde bir filigran.
• Akademik bütünlüğü korurken düzeltmelerde şeffaflık sağlayan HTML sürümünün kaldırılması.

Makale Kaldırılması (Hukuki ve Güvenlik Endişeleri)

Nadir durumlarda, bir makalenin yasal sorunlar, mahkeme kararları, hakaret veya önemli sağlık riskleri nedeniyle derginin çevrimiçi veritabanından kalıcı olarak kaldırılması gerekebilir. Meta veriler (başlık ve yazarlar) korunurken, makale içeriği kaldırmayı açıklayan yasal bir bildirimle değiştirilecektir.

Makale Değiştirme

Bir makale ciddi bir sağlık riski teşkil ediyorsa, yazarlar düzeltilmiş bir versiyonla değiştirilmesini talep edebilir. Bu gibi durumlarda, düzeltilmiş makaleye bir bağlantı içeren bir geri çekme bildirimi yayınlanacak ve güncellemelerin şeffaf bir şekilde kaydedilmesi sağlanacaktır.

Kendi Kendine Arşivleme Politikası

Yazarların yayınlanmış çalışmalarını kurumsal veya kişisel web sitelerinin yanı sıra açık erişim havuzlarında kendi kendilerine arşivlemelerine izin verilir. Yazarlar makalelerini paylaşırken orijinal yayına uygun şekilde atıfta bulunmalı ve DOI numarasını eklemelidir. Ayrıca, yazarların yayınevinin resmi web sitesine bir bağlantı sağlamaları teşvik edilir, böylece bilimsel kaydın doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış olur. Yayıncının web sitesinde yayınlanan versiyon, kayıtların kesin versiyonu olarak kabul edilir.

YASAL UYARI

Yayınlanan makalelerde ifade edilen görüş ve fikirler yalnızca yazar(lar)a aittir ve editörlerin, yayın kurulunun veya yayıncının görüşlerini yansıtmaz. Editörler, yayın kurulu ve yayıncı, yayınlanan makalelerin içeriğinden sorumlu değildir ve bu makalelerde ifade edilen görüşleri onaylamaz.

Yazarlar, çalışmalarının doğruluğu ve bütünlüğü konusunda tam sorumluluk taşırlar. Dergi, araştırmaların bilim camiasına yayılması için bir platform görevi görürken, içeriğin geçerliliğini garanti etmez