Evaluation of the psychological effects of the February 6 Kahramanmaraş earthquake with the SCL-90-R Symptom Screening Test

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 74 - 82, 30.06.2025

Melik Yazıcı , Fırat Barutçu , Ruken Sarı Toyğar , Hatice Gülner

https://doi.org/10.61845/agrimedical.1602368

Öz

Aim: Earthquakes, which can result in loss of life and property when they occur at a certain intensity, have been shown to cause psychological difficulties in individuals. The present study aim to evaluate the psychological status of people who experienced the February 6 Kahramanmaraş Earthquake, which caused severe damage.
Material and Method: Various demographic data and some earthquake-related variables were obtained with an information form. Psychological symptoms related to some variables such as gender and living in a tent after the earthquake were evaluated with the SCL-90-R symptom screening scale. The data were statistically analyzed and values with p<0.05 were considered significant.
Results: The study included 353 individuals who experienced the earthquake. Psychological symptoms in individuals who experienced the earthquake were found to be significantly higher than the cut-off score of the scale used. Gender variable was found to significantly affect symptom levels, and symptom levels were higher in women. It was determined that the situations that developed after the earthquake such as staying in a tent, financial loss, having a relative in the rubble and having a damaged house had significant effects on psychological symptoms (p<0.05).
Conclusion: A multitude of studies have demonstrated that cataclysmic natural disasters, such as earthquakes, engender a plethora of psychological consequences. Consequently, it is imperative to implement measures that avert the onset of psychological distress, including depression, anxiety, obsessive behaviors, and anger. Moreover, it is essential to undertake systematic studies in this domain and to furnish the requisite treatments.

Anahtar Kelimeler

Psychological assessment , Kahramanmaraş earthquake , Psychological symptoms , SCL-90-R

6 Şubat Kahramanmaraş depreminin psikolojik etkilerinin SCL-90-R Belirti Tarama Testi ile değerlendirilmesi

Öz

Amaç: Belirli bir şiddette meydana geldiğinde insanlarda can ve mal kaybına yol açabilen deprem, bireylerde psikolojik olarak zorlanmalara sebep olabilmektedir. Bu araştırmada ciddi bir tahribata yol açan 6 Şubat Kahramanmaraş Depremi’ni yaşayan kişilerin psikolojik olarak durumlarının değerlendirilmesi ve çeşitli demografik değişkenler açısından farklılığının araştırılması amaçlanmaktadır.
Gereç ve Yöntem: Çeşitli demografik veriler ve depreme bağlı oluşan bazı değişkenler bilgi formu ile elde edilmiştir. Cinsiyet ve deprem sonrasında çadırda yaşama gibi bazı değişkenlere bağlı olarak psikolojik belirtiler SCL-90-R belirti taraması ölçeğiyle değerlendirilmiştir. Veriler istatistiksel olarak analiz edildi ve p<0,05 olan değerler anlamlı kabul edildi.
Bulgular: Çalışmaya depremi yaşayan 353 birey dâhil edilmiştir. Afetzede bireylerde, psikolojik belirtiler, kullanılan ölçeğin kesme puanından anlamlı olarak yüksek bulunmuştur. Cinsiyet değişkeninin belirti düzeylerini anlamlı olarak etkilediği, kadınlarda belirti düzeyinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Çadırda kalma, maddi kayıp durumu, yakının enkazda kalması ve evin hasarlı olması gibi deprem sonrasında gelişen durumların psikolojik belirtiler üzerinde anlamlı etkilerinin olduğu tespit edilmiştir (p<0,05).
Sonuç: Çok sayıda çalışma, deprem gibi dehşet verici doğal afetlerin çok sayıda psikolojik sonuç doğurduğunu göstermiştir. Depresyon, anksiyete, OKB ve öfke gibi psikolojik sıkıntıların ortaya çıkmasını önleyecek tedbirlerin uygulanması zorunludur. Ayrıca, bu alanda sistematik çalışmalar yapılması ve gerekli tedavilerin sağlanması da elzemdir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik değerlendirme , Kahramanmaraş depremi , Psikolojik belirtiler , SCL-90-R

Kaynakça

• AFAD. Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Erişim tarihi: 26 Aralık 2023. https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu
• Nakajima Ş. Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydani Tip Derg. 2012;28(2):150-5.
• Canlı D, Yılmaz F. Deprem sonrasında bireylerin deprem kaygısı, ölüm kaygısı ve psikolojik sağlamlılık düzeylerinin değerlendirilmesi. Bozok Tip Derg. 2023;14(1):9-17.
• AFAD. 06 Şubat 2023 Pazarcık Elbistan Kahramanmaraş Depremleri Raporu. Erişim tarihi: 02 Nisan 2024. https://deprem.afad.gov.tr/content/143
• Roberts YH, Mitchell MJ, Witman M, Taffaro C. Mental health symptoms in youth affected by Hurricane Katrina. Prof Psychol Res Pr. 2010;41(1):10-8.
• Farooqui M, Quadri SA, Suriya SS, Khan MA, Ovais M, Sohail Z. Posttraumatic stress disorder: a serious post-earthquake complication. Trends Psychiatry Psychother. 2017;39(2):135-43.
• Naeem F, Ayub M, Masood K, Gul H, Khalid M, Farrukh A, et al. Prevalence and psychosocial risk factors of PTSD: 18 months after Kashmir earthquake in Pakistan. J Affect Disord. 2011;130(1-2):268-74.
• Long J, Huang X, Liao Y, Hu X, Hu J, Lui S, et al. Prediction of post-earthquake depressive and anxiety symptoms: a longitudinal resting-state fMRI study. Sci Rep. 2014;4:6423.
• Blanc J, Bui E, Mouchenik Y, Derivois D, Birmes P. Prevalence of post-traumatic stress disorder and depression in two groups of children one year after the January 2010 earthquake in Haiti. J Affect Disord. 2015;172:121-6.
• Cankardaş S, Sofuoğlu Z. Deprem ya da yangın deneyimlemiş kişilerde travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ve belirtilerin yordayıcıları. Turk Psikiyatri Derg. 2019;30(3):151-6.
• Sönmez MB. Depremin psikolojik etkileri, psikolojik destek ve korkuyla baş etme. TOTBID Derg. 2022;21(3):337-43.
• Norenzayan A, Lee A. It was meant to happen: explaining cultural variations in fate attributions. J Pers Soc Psychol. 2010;98(5):702-20.
• Shi X, Yu NX, Zhou Y, Geng F, Fan F. Depressive symptoms and associated psychosocial factors among adolescent survivors 30 months after 2008 Wenchuan earthquake: a follow-up study. Front Psychol. 2016;7:467.
• Wang Y, Xu J, Lu Y. Associations among trauma exposure, post-traumatic stress disorder, and depression symptoms in adolescent survivors of the 2013 Lushan earthquake. J Affect Disord. 2020;264:407-13.
• Sungur MZ, Herbert C, editörler. Deprem sonrası ortaya çıkan tepkiler ve kendi kendine yardım yöntemleri. İstanbul: Rekmay Yayıncılık; 2011.
• Valladares-Garrido MJ, Zapata-Castro LE, Domínguez-Troncos H, García-Vicente A, León-Figueroa DA, Zila-Velasque JP, ve ark. Mental health disturbance after a major earthquake in Northern Peru: a preliminary, cross-sectional study. Int J Environ Res Public Health. 2022;19(14):8357.
• Özçetin A, Maraş A, Ataoğlu A, İçmeli C. Deprem sonucu gelişen travma sonrası stres bozukluğu ile kişilik bozuklukları arasında ilişki. Duzce Tip Fak Derg. 2008;10(2):8-18.
• Mantar A, Yemez B, Alkın T. Anksiyete duyarlılığı ve psikiyatrik bozukluklardaki yeri. Turk Psikiyatri Derg. 2011;22(3):187-93.
• Hinton DE, Chong R, Pollack MH, Barlow DH, McNally RJ. Ataque de nervios: relationship to anxiety sensitivity and dissociation predisposition. Depress Anxiety. 2008;25(6):489-95.
• Yıldız Mİ, Başterzi AD, Yıldırım EA, Yüksel Ş, Aker AT, Semerci B, ve ark. Preventive and therapeutic mental health care after the earthquake-expert opinion from the Psychiatric Association of Turkey. Türk Psikiyatri Derg. 2023;34(1):39-48.
• Kang H. Sample size determination and power analysis using the G*Power software. J Educ Eval Health Prof. 2021;18:17.
• Derogatis LR, Lipman RS, Covi L. SCL-90: an outpatient psychiatric rating scale–preliminary report. Psychopharmacol Bull. 1973;9(1):13-28.
• Derogatis LR, Savitz KL. The SCL-90-R, Brief Symptom Inventory, and matching clinical rating scales. In: Maruish ME, editör. The use of psychological testing for treatment planning and outcomes assessment. 2. baskı. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates; 1999. s. 679-724.
• Koğar H. Belirti tarama listesi (SCL-90)’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması: Mokken ölçekleme analizleri. Turk Psikol Danisma Rehberlik Derg. 2019;9(54):689-705.
• Carrozzino D, Vassend O, Bjørndal F, Pignolo C, Olsen LR, Bech P. A clinimetric analysis of the Hopkins Symptom Checklist (SCL-90-R) in general population studies (Denmark, Norway, and Italy). Nord J Psychiatry. 2016;70(5):374-9.
• Baş Yıldırım F, Gürdal O, Çankaya A, Türkyön F, Yavuz Karaosman H. D vitamini düzeyi ile ruhsal belirtiler ilişkisinin SCL-90 belirti tarama listesi analizi ile değerlendirilmesi. Suleyman Demirel Univ Saglik Bilim Derg. 2019;10(1):40-3.
• Carrozzino D, Patierno C, Pignolo C, Christensen KS. The concept of psychological distress and its assessment: a clinimetric analysis of the SCL-90-R. Int J Stress Manag. 2022;29(2):123-34.
• Dağ İ. Belirti tarama listesi (SCL-90-R)’nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Derg. 1991;2(1):5-12.
• Tabachnick BG, Fidell LS. Çok değişkenli istatistik. 6. baskı. Boston: Pearson Education; 2015.
• Askari A, Rowell K. Prevalence of psychopathology and sociodemographic characteristics among earthquake survivors in Eastern Azerbaijan, Iran. Iran J Psychiatry Behav Sci. 2015;9(2):e167.
• Beaglehole B, Mulder RT, Boden JM, Bell CJ. A systematic review of the psychological impacts of the Canterbury earthquakes on mental health. Aust N Z J Public Health. 2019;43(3):274-80.
• Karataş Z, Tüccar E. Unveiling the healing power of spirituality: exploring the impact on post-earthquake trauma among Türkiye survivors. Spirit Psychol Couns. 2024;9(2):145-68.
• Sadıkoğlu M. Posttraumatic stress disorders due to earthquake. Lefkoşa: Near East University; 2000.
• Tang B, Deng Q, Glik D, Dong J, Zhang L. A meta-analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder (PTSD) in adults and children after earthquakes. Int J Environ Res Public Health. 2017;14(12):1537.
• Kisac I. Stress symptoms of survivors of the Marmara region (Turkey) earthquakes: a follow-up study. Int J Stress Manag. 2006;13(1):118-39.
• Herman JL. Trauma and recovery. New York: Basic Books; 1992.
• Norris FH, Friedman MJ, Watson PJ, Byrne CM, Diaz E, Kaniasty K. 60,000 disaster victims speak: Part I. An empirical review of the empirical literature, 1981–2001. Psychiatry. 2002;65(3):207–39.
• Rustemli A, Karanci AN. Distress reactions and earthquake-related cognitions of parents and their adolescent children in a victimized population. J Soc Behav Pers. 1996;11(4):767-80.
• Başoğlu M, Şalcıoğlu E, Livanou M. Traumatic stress responses in earthquake survivors in Turkey. J Trauma Stress. 2002;15(4):269–76.
• Işık E. Afet ve kadın: toplumsal cinsiyete dayalı zarar görebilirlik, afet yönetimi, ruh sağlığı ve psikososyal destek hizmetleri. Akdeniz Kadin Calismalari Toplumsal Cinsiyet Derg. 2024;7(2):882-909.
• Parkinson D. Investigating the increase in domestic violence post disaster: an Australian case study. J Interpers Violence. 2019;34(11):2333-62.
• Ak EY, Uyurdağ N. Afetin toplumsal cinsiyet boyutu: Türkiye’nin Diyarbakır şehrinde depremi yaşayan kadınlarla ilgili bir örnek olay incelemesi. Akdeniz Kadin Calismalari Toplumsal Cinsiyet Derg. 2024;7(1):142-60.
• McKinnon SJ. Masculinities and disaster. Oxford: Oxford University Press; 2022.
• Green BL, Grace MC, Gleser GC. Identifying survivors at risk: long-term impairment following the Beverly Hills Supper Club fire. J Consult Clin Psychol. 1985;53(5):672-8.
• Dougall AL, Herberman HB, Delahanty DL, Inslicht SS, Baum A. Similarity of prior trauma exposure as a determinant of chronic stress responding to an airline disaster. J Consult Clin Psychol. 2000;68(2):290-5.
• Turan N, Sayil I. Dinar depreminde can-mal kaybına uğrayanlar üzerinde kıyasla mali bir psiko-sosyal çalışma. Kriz Derg. 1996;4(2):45-8.
• Yesilyaprak B, Kisac I. Marmara bölgesi depremlerinin psiko-sosyal etkilerinin incelenmesi. Ulusal Egitim Bilimleri Kongresi Özet Kitabı. 2000;9:27.
• McFarlane AC. The phenomenology of posttraumatic stress disorders following a natural disaster. J Nerv Ment Dis. 1988;176(1):22-9.
• Es FY, Okray Z. Kamu politikası bağlamında 6 Şubat depremini Hatay’da yaşayan bireylerin deprem sonrası travma, bütünleşik anksiyete ve stres düzeylerinin belirlenmesi. EUL J Soc Sci. 2024;15(2):1-20.
• Ceyhan E, Ceyhan AA. 1999 Marmara Bölgesi depremlerini yaşayan üniversite öğrencileri üzerinde depremin uzun dönemli sonuçları. Sos Bilim Derg. 2006;2:197-212.
• Şeker BD, Akman E. Van Depremi sonrası duygusal, bilişsel ve davranışsal tepkiler: polis örneklemi incelemesi. Uludag Univ Fen Edebiyat Fak Sos Bilim Derg. 2014;15(27):215-31.
• Güven K. Marmara Depremini yaşayan yetişkinlerin algıladıkları sosyal destek düzeyleri ile travma sonrası gelişim ve depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, İstanbul 2010.
• Bal F, Akgül Ö. Deprem kaygısı ölçeği geliştirme çalışması. J Acad Soc Sci. 2023;7(139):77-96.
• Saakvitne KW, Pearlman LA. Transforming the pain: a workbook on vicarious traumatization. New York: Norton Company Press; 1996.
• Tuncay T. Afetlerde sosyal hizmet. Ankara: Özbay Ofset Matbaacılık; 2004.
• Mavili Aktaş A. Kriz durumlarında sosyal hizmet müdahalesi. Kriz Derg. 2003;11(3):37-44.