Eski Türklerde Şamanizm ve Günümüze Yansımaları

Yıl 2024, Sayı: 1, 19 - 29, 31.05.2024

Melisa Çamurcuoğlu Tosun

Öz

Eski Türklerin manevi dünyası, günümüzde bile hala büyük bir merak ve ilgi konusudur. Bu ilginin odağında ise şamanizm yer alır. Şamanizm, sadece bir inanç sistemi olmanın ötesinde, eski Türk toplumlarının dünya görüşünü, yaşam biçimlerini ve evrenle olan ilişkilerini şekillendiren derin bir yapıyı temsil etmektedir. Bu çalışmada, eski Türklerde şamanizmin kökenlerine, işlevlerine ve günümüzde nasıl karşımıza çıktığını incelenmektedir. Günümüzde Türk toplumlarında şamanizmin etkileri hala varlığını sürdürmektedir. Bazı bölgelerde, geleneksel şamanizm uygulamaları hala canlılığını korumakta ve kamlar, topluluklar için önemli rol oynamaktadır. Ayrıca modern Türk toplumlarında şamanizm izleri, folklorik geleneklerde, mitolojide ve hatta dini pratiklerde bile görülebilir. Eski Türk şamanizmi, bugünkü Türk topluluklarının kültürel ve dini mirasının önemli bir parçası olarak varlığını sürdürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şamanizm, Şaman(kam), Eski Türkler, Kam Davulu, Gök Tengri, Yeryüzü, İslamiyet

Shamanism in Ancient Turks and Its Reflections on Today

Öz

Even today, there is still great curiosity and interest in the spiritual world of the ancient Turks. The focus of this interest is shamanism. Shamanism, beyond just a belief system, represents a deep structure that shapes the lifestyles and characteristics of the universe in the world meetings of ancient Turkish societies. This success looks at the origins of shamanism in the ancient Turks, its continuity and how it emerges today. Today, the effects of shamanism still exist in Turkish societies. Some systems and traditional Shamanism practices are still alive and kams play an important role in communities. In addition, traces of Shamanism in modern Turkish societies can be seen in folkloric traditions, mythology and even religious practices. Ancient Turkish shamanism continues to exist today as an important part of the cultural and religious heritage of Turkish communities.

Anahtar Kelimeler

Shamanism, Shaman (kam), Ancient Turks, Kam Drum, Gök Tengri, Earth, Islam

Kaynakça

• Arslan, Ahmet Ali. “Amerika Yerli Kızılderili ve Orta Asya-Sibirya Türk Kültürlerinin ortak Omurgası: Şamanizm”. Yeni Türkiye: Türk Dünyası Özel Sayısı IX. sy. 54. (Temmuz-Ekim 2013): 2850-2863.
• Aydın, Erhan. Orhon Yazıtları. İstanbul: Bilge Yayınları, 2022.
• Bapaeva, Janyl Myrza. Tuva Şamanizmi. 1. bs. Konya: Kömen Yayınları, 2013.
• Bayat, Fuzuli. Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. 7. bs. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2021.
• Çoruhlu, Yaşar. Türk Mitolojisinin Ana Hatları. 8. bs. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2017.
• Davletov, Timur B. Şaman Doğa’nın Şifası Uyanınca. 1. bs. İstanbul: Asi Kitap, 2017.
• Demir Ali Faik, ve Nebahat Akgün Çomak. Şaman ve Türk Dünyası. 2. bs. İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2015.
• Eliade, Mircea. Şamanizm. Çeviren İsmet Birkan. 3. bs. Ankara: İmge Kitabevi, 2014.
• Erman, Arif. Tanrı Dini Şamanizm. 1. bs. Ankara: Gece Kitaplığı, 2016.
• Ersürel, Ülkü. “Türk Kültüründe Şamanizm’in İzleri”. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2009.
• Gömeç, Saadettin Yağmur. Şamanizm ve Eski Türk Dini. 3. bs. Ankara: Berikan Yayınları, 2016.
• Günay Ünver, ve Harun Güngör. Başlangıçtan Günümüze Türklerin Dini Tarihi. Ankara: Ocak Yayınları, 1997.
• İnan, Abdülkadir. Eski Türk Dini Tarihi. 1. bs. Ankara: Altınordu Yayınları, 2017.
• İnan, Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm: Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Altınordu Yayınları, 2020.
• Ocak, Ahmet Yaşar. Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri, Enderun Kitapevi, İstanbul 2005.
• Potatov, L.P. Altay Şamanizmi. Çeviren Metin Ergun, 1. bs. Konya: Kömen Yayınları, 2012.
• Şener, Cemal. Şamanizm: Türklerin Müslümanlık’tan Önceki Dini. 1. bs. İstanbul: AD Yayıncılık, 1997.
• Turan, Osman. Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi. 22. bs. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2013.
• Uğurlu, Nurer. Günümüz Şaman Türkleri. 1. bs. İstanbul: Örgün Yayınevi, 2015.
• Yörükan, Yusuf Ziya. Müslümanlıktan Evvel Türk Dinleri Şamanizm. 6. bs. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2016.