Orta Çağ'da Anadolu'nun Parlayan Merkezlerinden Biri: Bayburt

Yıl 2024, Sayı: 1, 1 - 11, 31.05.2024

Mutlu Adak

Öz

Bu çalışmada Anadolu’nun Orta Çağ’da dikkat çeken kentlerinden biri olan Bayburt ele alınmıştır. Orta Çağ’da dönemin kaynaklarında ve seyyahların anlatılarında yer alan Bayburt kentinin ve çevresinin özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Kentin ve çevresinin Orta Çağ’daki coğrafî, tarihî, siyasî, kültürel ve ekonomik durumu hakkında bilgi verilmiş ve Bayburt’un öne çıkan özellikleri vurgulanmıştır. Özellikle Türk fethinden sonra Bayburt’un ve çevresinin gelişme gösterdiği kaynaklara yansıdığı belirtilmiştir. Çalışmada ulaşılan sonuç Bayburt’un XI.-XV. yüzyıllar arasında Anadolu’da tarım, hayvancılık, maden, ulaşım, transit ticaret, kültür ve güvenlik açısından önemli kentler arasında olduğudur. Bu coğrafî konum ve özellikleri ile kent Anadolu’da Orta Çağ’ın gelişimiyle dikkat çeken merkezlerinden biri olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Orta Çağ, Orta Çağ, Anadolu, Bayburt, Bayburt’un Tarihî Coğrafyası

Etik Beyan

Çalışmada herhangi bir etik ihlal söz konusu değildir.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Proje Numarası

-

Bayburt: One of the Shining Centers of Anatolia in the Middle Ages

Öz

This study focuses on Bayburt, one of the remarkable cities of Anatolia in the Middle Ages. In the Middle Ages, information was given about the characteristics of the city of Bayburt and its surroundings in the sources of the period and in the narratives of travellers. Information about the geographical, historical, political, cultural and economic situation of the city and its surroundings in the Middle Ages and the prominent features of Bayburt are emphasised. Especially after the Turkish conquest, it is stated that the development of Bayburt and its surroundings is reflected in the sources. The conclusion of the study is that Bayburt was among the most important cities in Anatolia in terms of agriculture, animal husbandry, mining, transport, transit trade, culture and security between the XI-XV centuries. With this geographical location and characteristics, the city became one of the most remarkable centres of the Middle Ages in Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Middle Ages, Historical Geography of Bayburt., Anatolia, Bayburt

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Abdülazîz el-Alevî. “İbn Fazlullah el-Ömerî”. TDV İslam Ansiklopedisi. 19:483-484. İstanbul: TDAV Yayını, 1999.
• Adak, Mutlu. Ortaçağ’da Bayburt (X.-XV. Yüzyıllar Arasında Bayburt’un Tarihî Coğrafyası). Ankara: Berikan Yayınları, 2016.
• Ahmed Eflâkî. Ariflerin Menkıbeleri. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2012.
• Aliağaoğlu, Alpaslan ve Abdullah Uğur. Şehir Coğrafyası. 2. bs. Ankara: Nobel Yayınları, 2012.
• Anna Komnena. Alexiad (Malazgirt’in Sonrası). Çeviren Bilge Umar. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1996.
• Babinger, F. ve F. Köprülü. Anadolu’da İslamiyet. Çeviren Ragıp Hulusi. 2. bs. İstanbul: İnsan Yayınları, 2000.
• Barkan, Ömer Lütfi. İstila Devrinin Kolonizatör Türk Dervişleri. Hazırlayan Yahya Kemal Taştan. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2020.
• Boratav, Pertev Naili. “Dede Korkut Hikayelerindeki Tarihi Olaylar ve Kitabın Telif Tarihi”. Türkiyat Mecmuası XIII. (İstanbul 1958): 31-62.
• Cahen, Claude. Osmanlılardan Önce Anadolu. Çeviren Erol Üyepazarcı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
• Cahen, Claude. Türklerin Anadolu’ya İlk Girişi (XI. Yüzyılın İkinci Yarısı). Çeviren Yaşar Yücel ve Bahaeddin Yediyıldız. 2. bs. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 2021.
• Can, Yılmaz. İslam Şehirlerinin Fiziki Yapısı. Ankara: TDV Yayını, 1995.
• Çöteli, Methiye Gül. “Bayburt Kent Dokusunun Gelişimi”. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2005.
• Demir, Necati (Hazırlayan). Dânişmend Gazi Destanı. 2. bs., İstanbul: Ötüken Yayınları, 2018.
• Ebu Bekr-i Tihranî. Kitab-ı Diyarbekriyye. Çeviren Mürsel Öztürk. Ankara: Türk tarih Kurumu, 2014.
• Eğilmez, Savaş. Kuruluşundan Osmanlı Fethine Kadar Erzurum. İstanbul: Erzurum Büyük Şehir Belediyesi Yay., 2012.
• Erbay Hasan (Editör). Dede Korkut Kitabı Hanım Hey. C.I. Ankara: TOBB Yayını, 2014.
• Fallmerayer, Jakob Philipp. Trabzon İmparatorluğunun Tarihi. Çeviren Ahmet Cevat Eren. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 2011.
• Göde, Kemal. “Eratnalılar Hakimiyetinde Bayburt”. İçinde Türk Tarihinde Kültüründe Bayburt Sempozyumu (23-25 Mayıs 1988). 347-352. Ankara: Bayburt Hizmet Vakfı Yayını, 1994.
• Gökyay, Orhan Şaik. Dede Korkut Hikayeleri. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1976.
• Gümüş, Nebi. “Celaleddin Harezmşah’ın Gürcistan Seferleri”. EKEV Akademi Dergisi 10, sy. 29. (Güz 2006): 155-178.
• Hahanov, A. Panaret’in Trabzon Tarihi. Çeviren Enver Uzun. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2004.
• Hanilçe, Murat. Coğrafi Keşifler. İstanbul: Selenge Yay., 2022.
• Jr., Speros Vryonis. “Küçük Asya’da Göçebeleşme ve İslamlaşma”. İçinde Osmanlı Öncesi Anadolu’da Pastoral Yaşam. Derleyen ve Çeviren İlhan Aslan. 11-62. İstanbul: Post Yayınları, 2021.
• Jr., Speros Vryonis. Küçük Asya’da Orta Çağ Helenizminin Çöküşü ve 11. Yüzyıldan Başlayarak 15. Yüzyıla Kadar İslamlaşma, Çeviren İdem Erman. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2020.
• Keçiş, Murat. Trabzon Rum İmparatorluğu ve Türkler (1204-1404). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2013.
• Kesik, Muharrem. “Danişmendli Beyliği-Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu İlişkileri (1071-1178)”. Osmanlı Araştırmaları Dergisi XXXIV, (2009): 119-144.
• Kesik, Muharrem. Dânişmendliler (1085-1178). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2017.
• Konukçu, Enver. Selçuklulardan Cumhuriyete Erzurum. Ankara: YÖK Matbaası, 1992.
• Küçük, Cevdet. “Erzurum”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11:321-329. İstanbul: TDAV Yayını, 1995.
• Le Strange, Guy. Doğu Hilafetinin Memleketleri (İslam Fetihlerinden Timur Zamanına Kadar). Yayına Hazırlayan Adnan Eskikurt ve Cengiz Tomar. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2015.
• Marco Polo. Dünyanın Hikâye Edilişi: Harikalar Kitabı I. Çeviren Işık Ergüden. İstanbul: İthaki Yay., 2003.
• Markham, Clements R. Narrative of Embassy of Ruy González Clavijo to the Court of Timour at Samarcand a.d 1403-1406. Londra: Hakluyt Society, 1859.
• Mesudî. Murûc ez-Zeheb (Altın Bozkırlar). Çeviren D. Ahsen Batur. 2. bs. İstanbul: Selenge Yayınları, 2011.
• Miller, William. Son Trabzon İmparatorluğu (1204-1461). Çeviren Nurettin Süleymangil. İstanbul: Heyamola Yayınları, 2007.
• Niketas Khoniates. Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri). Çeviren Fikret Işıltan. Ankara: Türk tarih Kurumu Yayını, 1995.
• Öğün Bezer, Gülay. “Anadolu’nun Fethi ve Drakon Çayı Anlaşması’nın Bu Süreçteki Yeri”. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi 4, sy. 12. (2014): 21-34.
• Özcan, Altay Tayfun. Türkiye’nin Doğuşu (Anadolu’da Türk Egemenliğinin İlk Evresi ve Türkiye Adının Ortaya Çıkışı). İstanbul: Ötüken Yayınları, 2023.
• Özdal, Ahmet N. “Türk Hâkimiyetinin Anadolu’ya Kazandırdığı Ekonomik İvme (XII-XIV. Yüzyıllar)”. İçinde Orta Çağ’da Ticaret. Editör Tolgahan Karaimamoğlu. 67-114. İstanbul: Selenge Yayınevi, 2022.
• Polat, Erdal. “Kral Yolu’nun Anadolu Güzergâhı”. Erdem 85. (2023): 91-118.
• Ricoldus de Monte Crucis. Doğu Seyahatnamesi (Bir Dominikan Keşişin Anadolu ve Ortadoğu Yolculuğu 1289-1291). Çeviren A. Deniz Altunbaş. 3. bs. İstanbul: Kronik Yayınları, 2018.
• Ruy Gonzales Clavijo. Timur’un Hayatı ve Kadiz’den Semerkant’a Seyahatler. Çeviren Zeynep Ertan. İstanbul: Pozitif Yayınları, 2008.
• Simon de Saint Quentin. Bir Keşiş’in Anılarında Tatarlar ve Anadolu (1245-1248). Antalya: Doğu Akdeniz Kültür ve Tarih Araştırmaları Vakfı Yayını, 2006.
• Subaşı, Ömer. Gürcü-Moğol İlişkisi (Güney Kafkasya 1220-1346). İstanbul: Kitabevi Yayını, 2015.
• Sutay, Gonca. Anadolu’da Moğol İstilasının Başlangıcı ve Kadim Şehir Erzurum. Ankara: İKSAD Yayınevi, 2020.
• Sümer, Faruk. Doğu Anadolu’da Türk Beylikleri. 2. bs. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1998.
• Sümer, Faruk. Oğuzlar. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını, 1999.
• Şahin, Tahir Erdoğan. “İpek Yolu: Tarihsel Geçmişi, Kültürü ve Türk Dünyası İçin Önemi”. Tarih Araştırmaları Dergisi 39, sy. 67. (2020): 71-97.
• Şihabeddin b. Fazlullah el-Ömerî. Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım. Çeviren D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2014.
• Tellioğlu, İbrahim. Fethedilenlerin Gözüyle Anadolu’nun Fethi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2020.
• Tellioğlu, İbrahim. Komnenosların Karadeniz Hakimiyeti Trabzon Rum Devleti (1204-1461). Trabzon: Serander Yay., 2009.
• Tellioğlu, İbrahim. Orta Çağ’da Türkler Ermeniler Gürcüler. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayını, 2019.
• Tellioğlu, İbrahim. Osmanlı Hakimiyetine Kadar Doğu Karadeniz’de Türkler. 2. bs. Trabzon: Serander Yayınları, 2007.
• Tellioğlu, İbrahim. Trabzon Rum Devleti (Komnenosların Karadeniz Hakimiyeti 1204-1461). Trabzon: Serander Yayınları, 2009.
• Tellioğlu, İbrahim. XI.-XIII. Yüzyıllarda Türk-Gürcü İlişkileri. Trabzon: Serander Yayınları, 2009.
• Toksoy, Ahmet. “Celaled-din Harezmşah’ın Gürcistan’daki Faaliyetleri”. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi 9, sy. 1. (2007): 137-150.
• Turan, Osman. Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi. 7. bs. İstanbul: Ötüken Yayınevi, 2004.
• Turan, Osman. İstanbul’un Fethinden Önce Yazılmış Tarihi Takvimler. 3. bs. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2007.
• Üçüncü, Kemal. Dede Korkut ve Bayburt. Ankara: Bayproje Yayını, 2015.
• Ünal, Rahmi Hüseyin. “Bayburt Ulu Camii’nin Tanıtımı ve Mimari Özellikleri”. İçinde Türk Tarihinde Kültüründe Bayburt Sempozyumu (23-25 Mayıs 1988). 405-408. Ankara: Bayburt Hizmet Vakfı Yayını, 1994.
• Yücel, Yaşar. Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar II. 2. bs. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 1991.