ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE HALKEVLERİ’NDE HALK MÜZİĞİ VE BATI MÜZİĞİ BERABERLİĞİ

Yıl 2020, Sayı: 6, 1 - 20, 30.06.2020

Reyhan Yüksel

Öz

Osmanlı’da 18. yüzyıldan itibaren başlayan modernleşme hareketi özellikle toplumsal alanda etkisini hissettirmiş fakat bununla birlikte kültürel bakımdan sanatta ve müzikte de önemli değişimlere sebep olmuştur. Bu değişim olgusu, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonraki dönemde gerçekleşen inkılâplarla birlikte günümüze kadar süregelmiştir. Cumhuriyet’in çağdaşlaşma, ulusal kimlik ve evrensellik mottoları çerçevesinde oluşturulmaya çalışılan “modern” ve yüzünü Batı’ya dönmüş insan modeli, bu toplumsal değişime katkı sağlayacak kurumlar aracılığı ile şekillendirilmiştir. Oluşturulan yeni ve Batılı müzik zevki de Cumhuriyet aydını için önemli bir belirleyici özelliktir. Bu yeni inşa sürecinde çağdaş bir toplum oluşturmanın en önemli evresi halkın eğitimi olarak görülmüş ve bu gereklilik aydın ve Batılı bir insan yetiştirmek için eğitim kurumları açma ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Sanat, bilim, ziraat gibi alanlarda eğitimli ve savaştan yeni çıkmış bir toplum için nitelikli kişilerin yetiştirilmesine gayret gösterilmiştir. Halkevleri de bu hedefe katkı sağlayan kurumların başında gelmektedir. Bu çalışmada, Batı müziği alanındaki eğitimler bağlamında, Halkevleri’nin mevcut müziksel dönüşümlere katkısının niteliği üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halkevleri, Müzik, Batı Müziği, Halk Müziği

Kaynakça

• BALKILIÇ, Ö. (2015). Temiz ve Soylu Türküler Söyleyelim, Türkiye’de Milli Müzik İnşasında Halk Müziği. Haz. Tuba Akekmekçi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• BAYRAKTAR, N. (1999). Halkevleri’nin Ülke Kültürüne İnsanın Gelişimi ve Dönüşümü Açısından Katkıları. Haz. Yeraltı Ajans. Ankara: Halkevleri Yayınları.
• C.H.P. (1939). Genel Sekreterliği, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi, İstanbul.
• ÇEÇEN, A. (2018). Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkevleri. Haz. Necip Azakoğlu. 3. Baskı, İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
• ERGUR, A. (2009). Müzikli Aklın Defteri Toplum Bilimsel İzdüşümler. Haz. Fatma Tulum. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• GÜRSES, Ö. (2018). Atatürk’ün halkçılık politikasında Halkevleri’nin yeri ve önemi (1932-1938). Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Çorum.
• IŞIKTAŞ, B. (2016c). Geç Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet’e Türk Müziğinde Batılılaşma ve Toplumsal Bir Alternatif Arayışı: Mısır Müziği. Sosyoloji Dergisi, 36 (1), 273-298.
• IŞIKTAŞ, B. (2016a). Musiki İnkılabı’nı Osmanlı-Türk Modernleşmesinin Kültürel ve Siyasi Mirası Olarak Yorumlamak. Rast Müzikoloji Dergisi, 4(1), 1111-1126.
• IŞIKTAŞ, B. (2016b). Türk Modernleşmesinin Medeniyet Tasavvurunda Müziğin Sosyo-Kültürel Olarak Yorumlanması. Porte Akademik Müzik ve Dans Araştırmaları Dergisi, (13), 17-38.
• MALKOÇ, E. (2009). Devrimin Kültür Fidanlığı, Halkevleri ve Kadıköy Halkevi. İstanbul: Derlem Yayınları.
• PARLATIR, İ. (1998). Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• SAYGUN, A. A. (1940). Halkevleri’nde Musiki. Ankara: Cumhuriyet Halk Partisi Yayını, Klavuz Kitaplar: IV, İstanbul Belediyesi Atatürk Kitaplığı, No: 55366.
• ŞANLIER, A. C. (2011). Müzik Politikaları ve Modernleşme Bağlamında Cumhuriyet Döneminde Türk Sanat Müziği Alanındaki Başlıca Gelişmeler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Anasanat Dalı, Afyon.
• ŞİMŞEK, S. (2002). Bir İdeolojik Seferberlik Deneyimi - Halkevleri (1932-1951). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• TAŞ, A. (2015). Türk modernleşmesinde Halkevleri ve Van Halkevi 1932-1951. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Siyaset ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• TİTİZ, H. (2012). Cumhuriyet Döneminde Halkevleri’nin Eğitim ve Tarih Çalışmaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• TOPUZKANAMIŞ, E. (2010). Musiki İnkılabıyla Toplum İnşası: Müzik, Toplum ve Cumhuriyet. Haz. İsmail Serin. Birinci Uluslararası Felsefe Kongresi Bildiri Kitabı, Bursa: Asa Kitabevi.
• TUNALI, S. (2014). Ahmed Adnan Saygun’un Halkevleri’nde Yürütülen Müzik Eğitimi Çalışmalarına Yaklaşımları (1932-1950). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 315-338.
• TURAN, N. S. (2008). Türkiye’de Çağdaşlaşma ve Müzik. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• TURAN, N. S. (2019). Osmanlı 18. Yüzyılında Müziğin Kamusal Görünümü, Şehvar Beşiroğlu’ya Armağan. Ed. Namık Sinan Turan & Şeyma Ersoy Çak. Haz. Ersu Pekin. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• TÜRKOĞLU, A. & UÇA, S. (2011). Türkiye’de Halk Eğitimi: Tarihsel Gelişimi, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 48-62.
• YÖRE, S. (2011). Kültürleşmenin Bir Parçası Olarak Osmanlı’da Operanın Görünümü. Zeitschrift für die Welt der Türken, 3(2), 53-69.
• YÜKSELSİN, İ. Y. (2011). Etnomüzikoloji Açısından Ahmed Adnan Saygun. Bilig Dergisi, (57), 247-277.