Ana Dili Arapça Olmayan Üst Başlangıç Seviyesindeki Öğrencilere Yönelik Arapça Dil Bilgisi Öğretimi Uygulamasının Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Sayı: 2, 1 - 26, 30.06.2024

Mohammad Bonja

Öz

Arapça dil bilgisi yabancılara Arapça öğretiminde temel derslerden biri olup İslami İlimler Fakültelerinde ilk seneden itibaren kendisi için uzun bir zaman diliminin tahsis edildiği bir derstir. Dil bilgisi dersinin öğrenimindeki temel amaç, Arapça cümleleri okuma ve dinleme bakımından doğru bir şekilde anlamak ve yazı ile konuşmada doğru bir şekilde kullanmaktır. Ancak başlangıç seviyesindeki öğrencilerin fakültede akademik dersleri almadan önce yeterli düzeyde Arapça dil becerisi kazandığı hazırlık sınıfının bulunmadığı fakültelerdeki pratik durum, dil bilgisi öğretimini bir eğitim aracı olmaktan çıkarıp, kuralların ezberlenmesini bir amaç haline getirmiştir. Bu ise öğrencilerin Arapça öğreniminde beklenen sonuçları vermemektedir. İşte bu çalışma, ana dili Arapça olmayan öğrencilerin Arapça dilbilgisi eğitimini geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu araştırma, özellikle 2022-2023 yılının başından itibaren Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi’nin Arapça hazırlık sınıfı olmayan ikinci sınıf öğrencileri üzerinde uygulanmıştır. Bu uygulama, önceden belirlenmiş altı noktadan oluşmakta olup öğrenciler için net bir plan ve dört haftalık bir program içermektedir. Bu program şunlardan oluşmaktadır: 300-400 kelimeyi ezberlemek; soru edatlarına odaklanma, atıf, cerr ve olumsuzluk edatları gibi kullanımı yaygın olan edatları erkenden önemseme; zamirler, görsel-işitsel sunum ve son olarak dil bilgisi kurallarının uygulamalı olarak öğrenilmesine özen gösterilmesi. Plan belirlenen süre içinde uygulandıktan sonra, öğrencilerde olumlu etkiler gözlemlenmiş ve dil zenginliği kazanmada, dil bilgisi örneklerini daha iyi anlamada ilerleme kaydettikleri görülmüştür. Uygulamaya ilişkin yargının bilimsel açıdan doğru olması ve hedeflenen seviyedeki ilerlemenin ölçülmesi için uygulamadan önce iki sınav ve sonrasında iki sınav yapılmış ve uygulamaya katılan öğrencilere görüşlerini isteyen bir elektronik bağlantı gönderilerek görüşleri alınmıştır. Sonuçlar uygulamanın başarısını rakamlarla ortaya koyunca uygulamanın sonucu bu makale aracılığıyla ilgililere tanıtılmak istenmiştir

Anahtar Kelimeler

Arapça Dil Bilgisi, Dil Öğretiminin Geliştirilmesi, Gramerin Kolaylaştırılması, Sentez Yöntemi, İşlevsel Dil Bilim

Teşekkür

İLGİNİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM

Evaluation of an applied experiment in teaching Arabic grammar to upper beginner non-native Arabic speaker students

Öz

Arabic grammar is considered one of the basic lessons in teaching Arabic language to non-native speakers, and many hours are allocated to it since the first year in colleges of Islamic sciences. The primary goal of learning grammar is to understand the Arabic sentence correctly by reading and listening, and to use it correctly in writing and conversation. But the practical reality in colleges that do not have a preparatory year for Arabic language and in which the beginner learner acquires some Arabic linguistic proficiency before receiving academic studies in college; has changed teaching grammar from an educational means that helps in learning the language to making memorizing grammar a goal in itself. This does not achieve the expected results that serve the learner in practicing the Arabic language. This is an applied study concerned with developing the grammar of the Arabic language for non-Arabic speakers. A special (combination method) has been tried since the beginning of the 2022-2023 academic year with second-year students at the Faculty of Islamic Sciences at Kırşehir Ahi Evren University, which does not have a preparatory year for the Arabic language. This experiment consists of six specific points that were explained to the students at the beginning, within a clear plan and timetable in about 4 weeks. The plan consists of: memorizing 300-400 words, paying attention to interrogative tools, early attention to common tools such as conjunctions, prepositions, and negations, early attention to pronouns, audio-visual presentation, and finally the practical method of dealing with grammar. After
implementing the plan in the allocated period, the positive impact of the experience on the students was noted, and their improvement in acquiring vocabulary and understanding grammatical examples appeared better. In order for the scientific judgment on the experiment to be correct, the experiment was measured in two ways: taking two exams before the experiment and two exams after it, to measure
the extent of progress of their target level. In addition to polling the opinions of the students on whom the experiment was conducted, by sending them a questionnaire with an electronic link. When the results showed in numbers the success of the experiment, it was good to present it in this article to circulate it to those interested.

Anahtar Kelimeler

Arabic Grammar, İmproving Language Teaching, Facilitating Grammar, Synthesis Method, Functional Linguistics

تَقْيِيْمُ تَجْرِبَةٍ تَطْبِيْقِيَّةٍ فِيْ تَعْلِيْمِ القَوَاعِدِ العَرَبِيَّةِ لِطُّلَّابِ الـمُسْتَوَى الـمُبْتَدِئِ الأَعْلَى النَّاطِقِيْنَ بِغَيْرِها

Öz

تُعَدُّ مادة القواعدِ العربية من الـمُقرَّرات الدِّراسية الأساسيَّة في تعليم اللغة العربية للناطقين بغيرها، وتُخصَّص لها ساعات كثيرة مُنْذُ السنة الأولى في كُلِّيَّات العلوم الإسلامية. والهدف الأساسيُّ من تعلُّم مادة القواعد فَهْمُ الجملة العربية فهماً صحيحاً قراءة وسماعاً، واستخدامها استخداماً صحيحاً في الكتابة والمحادثة. ولكنَّ الواقِع العَملِيَّ في الكُلِّيَّات التي تخلو مِن سنة تحضيريَّة ينالُ فيها الـمُتعلِّمُ الـمُبْتدِئ حظًّا مِن الكِفاية اللغويَّة العربية قَبْلَ أَن يتلقَّى العلوم الدراسيَّة في الكُليَّة حَوَّل تدريسَ القواعدِ من كَونِها وسيلة تعليميَّة ليُصْبح حِفْظُ القواعد غايةً بِحَدِّ ذاتها، وهذا لا يُحَقِّقُ النَّتائجَ الـمُتَوَقَّعة التي تخدِمُ الـمُتَعَلِّمَ في مُمارسةِ اللغة العربية. وهذه دراسة تطبيقية تُعنَى بتطوير قواعد اللغة العربية للناطقين بغيرها. وقد جُرِّبت (طريقةً توليفيَّةً) خاصَّة منذ بداية العام الدراسي 2022-2023 مع طلاب السنة الثانية في كلية العلوم الإسلامية بجامعة قِرْشِهير آخي إوران التي تخلو من سنة تحضيرية للغة العربيَّة. تتألَّف هذه التجربة من ست نقاط محدَّدة بُيِّنتْ للطلاب مُسْبَقاً، ضِمْن خُطَّة واضِحة وجدول زمني في إطار 4 أسابيع. تتألف الخطة من: حفظ 300-400 كلمة، والاهتمام بأدوات الاستفهام، والاهتمام المبكِّر بأدوات يكثر شيوعُها كأدوات العطف والجر والنفي، والاهتمام المبكِّر بالضمائر، والعرض السمعي البصري، وأخيراً الطريقة التطبيقية في تناول القواعد. بعد تطبيق الخطة في الـمُدَّة المرصودة لُوحِظَ أثرُ التجربة الإيجابي في الطلاب وظهر تحسُّنهم في اكتساب الثروة اللغوية، وفهم الأمثلة النحوية بشكل أفضل. ولكي يكون الحكم العلمي على التجربة سليماً جرى قياس التجربة من طريقين: إجراء امتحانين قبل التجربة وامتحانين بعدها لقياس مدى تقدُّم مستواهم المستهدف، وكذلك جرى استطلاع رأي الطُّلاب الذين أُجريت التجربة عليهم، عن طريق إرسال استبيان برابط إلكتروني إليهم. وحين أظهرت النتائجُ بالأرقام نجاحَ التجربة كان من المناسب عرضها عبر هذه المقالة لتعميمها على المهتمين.

Anahtar Kelimeler

القواعد العربية, تطوير تعليم اللغات, تسهيل القواعد, الطريقة التوليفية, علم اللغة الوظيفي

Teşekkür

أشكركم على حسن اهتمامكم

Kaynakça

• Abd, Adil Fazil. el-’urûdul-mer’iyye ve eseruha fi't-ta’allumiz-zâtî - ta’alumul-luğâti nemüzecen. Pandemi Sürecinde Yabacı Dil Öğretimi Uluslararası Kongresi. İstanbul: Bartın Üniversitesi – Edebiyat Fakültesi 19-20 Haziran 2020.
• Arabi, Salâh Abdulmecîd. Te’allumü’l-luğati’l-hayâti ve ta’lîmuhâ beyne en-nazariyyeti ve’t-tatbîk. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1. Baskı, 1981.
• Cahiz, Amr b. Bahr. Resâilü’l-Cahiz, Tahkik Abdusselam Harun. Kahire, Mektebetü’l-Hanci, 1. Baskı, 1964. Ennâkâ, Mahmut Kâmil. Ta’lîmu’l-Lugati’l-Arabiyye li’n-nâtikîne bi-luğatin uhrâ. Mekke: Ümnmü’l-Kurâ Üniversitesi, 1 Baskı, 1985.
• Fevzân, Abdurrahmân b. İbrahim. İzaât li-mu’allimî’l-Luğati’l-Arabiyye li-gayrin-nâtikîne bihâ. Konya: Tekin Yayınevi, 1. Baskı, 2015.
• Fevzân, Abdurrahmân b. İbrahim, vd. el-Arabiyyetü beyne yedeyk. Konya: Tekin Yayınevi, 2019.
• Hamed, Cemal Muhammed. Fa’âliyye tedrisi’n-nahvi vazifiyyen li’n-nâtikîne bigayri’l-Arabiyye. Uluslararası Ana Dili Arapça Olmayanlar İçin: Günümüzde ve Gelecekte Arapça Sempozyumu. Giresun: Giresun Üniversitesi, Bildirler Kitabı 1-2 Ağustos 2019.
• Harma, Nayif - Hajjaj, Ali. el-Luğatü’l-Ecnebiyye (Tâ’lîmuhâ ve Te’allumuhâ). Kuveyt: A’lâmü’l-Mâ’rife, (126), 1988.
• Ruhban, Ahmet Nevvâf vd. Delîlün tatbîkiyyün li-mu’allimî’l-Lugati’l-Arabiyye li’n-nâtikîne bi-gayrihâ. İstanbul: Akdem, 2. Baskı, 2017.
• Tuâyme, Rüşdi Ahmet. el-Merci’ fi Ta’limi’l-Luğati’l-Arabiyye li’n-nâtikîne bi-luğatin uhrâ. Mekke: Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, 1. Baskı, ts.
• Usaylî, Abdulazîz b. İbrahim. el-Esâsiyatû ta’lîmi-l-Luğati’l-Arabiyye li’n-nâtikîne bi-luğatin uhrâ. Mekke: Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, 1 Baskı. 1996.
• Zamil, Galim b. Abdulaziz. Cuhudu düvelil-halîci fi ta’lîmil- Arabiyye li’n-nâtikîn bi gayriha. Uluslararası Ana Dili Arapça Olmayanlar İçin: Günümüzde ve Gelecekte Arapça Sempozyumu. Giresun: Giresun Üniversitesi, Bildirler Kitabı 1-2 Ağustos 2019.