ETİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI İMALAT SEKTÖRÜNÜN FİRMA YOĞUNLAŞMA BAKIŞ AÇISI İLE ANALİZİ

Yıl 2021, , 1 - 10, 30.12.2021

Kübra Önder , Çoşkun Pınar

https://doi.org/10.53839/aifd.983725

Öz

Et işleme ve saklama sektörü, hayvancılığa dayalı önemli bir sanayi kolu olup, hayvansal hammaddeleri çeşitli işlemlere tabi tutmakta ve hayvansal ürünleri tüketime hazır ürüne dönüştürmektedir. Bu sayede sektör, hayvansal ürünlerin daha uzun soluklu saklanmasına ve tüketilmesine imkan sunmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, hayvancılık sektöründe oldukça önemli yere sahip olan etin işlenmesi ve saklanması, kümes hayvanların etlerinin işlenmesi ve saklanması ile et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünlerin imalatı sektörlerinde faaliyet gösteren firmaların yoğunlaşma düzeyini, rekabet durumunu ve ilgili sektörün piyasa yapısını analiz etmektir. Analizde; sektörde faaliyet gösteren firmaların 2012-2019 dönemlerine ait net satış rakamlarından yararlanılmış ve firmaların yoğunlaşma düzeyinin hesaplanmasında k firma, Herfindahl-Hirchman, Entropi ve Kapsamlı yoğunlaşma indeksleri kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda; (i) firma yoğunlaşma düzeyinin düşük, (ii) piyasadaki rekabet düzeyinin yüksek ve (iii) piyasanın tam rekabete yakın veya monopolcü rekabet yapısına sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Firma Yoğunlaşma, Pazar Yapısı, Etin İşlenmesi ve Saklanması İmalat Sektörü

ANALYSIS OF THE MEAT PROCESSING AND STORAGE MANUFACTURING SECTOR THROUGH A FIRM CONCENTRATION PERSPECTIVE

Öz

Meat processing and storage sector is an important branch of industry which is based on animal husbandry and in which animal raw materials are subjected to various processes and animal products are transformed into ready-to-eat products. In this way, the sector allows the longer-term storage and consumption of animal products. Therefore, the aim of the current study is to analyze the concentration level, competitiveness and market structure of the companies operating in the sectors of meat processing and storage, processing and storage of poultry meat, and the production of products produced from meat and poultry meat, which have a very important place in the livestock sector. In the analysis, the net sales figures of the companies operating in the sector for the period of 2012-2019 were used and k firms, Herfindahl-Hirchman, Entropy and Comprehensive concentration indexes were used to calculate the concentration level of the companies. As a result of the analysis, it was concluded that (i) the level of firm concentration is low, (ii) the level of competition in the market is high, and (iii) the market has a strong monopolistic competition structure close to perfect competition.

Anahtar Kelimeler

Firm Concentration, Market Structure, Meat Processing and Storage Manufacturing Sector

Kaynakça

• Akardeniz, E., ve Kıraç, F. (2015). “Rekabet ve Yoğunlaşma Düzeyinin Ölçülmesi: Gaziantep Teknik Tekstiller Piyasası”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10): 451-472.
• Aktaş, E., ve Yurdakul, O. (2001). "Türkı̇ye’de Un Sanayı̇ Sektörünün Analı̇zı̇". Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(8): 261-274. Bölgesel Çevre Merkezi [REC]. (2016, Temmuz). https://rec.org.tr/wp-content/uploads/2016/11/et_urunleri_rehberi.pdf, (05.05.2021)
• Device, P., Jones, R., Lee, N., ve Tyson, W. (1974). "An Introduction to Industrial Economics". London: George Allen&Unwin Ltd.
• Ediz , Y. ve Önder, K. (2019). "İçecek İmalatı Sektörünün Piyasa Yapısı ve Yoğunlaşma Oranı: Türkiye'nin İlk 1000 Sanayi Kuruluşu Üzerine Bir Uygulama", Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 60: 25-40.
• Erlat, G. (1991). İhracat ve Endüstriyel Yoğunlaşma Arasındaki İlişkinin İmalat Sanayiinden Seçilmiş Bazı Sektörler Açısından İncelenmesi, https://docplayer.biz.tr/29794447-Ihracat-ve-endustriyel-yogunlasma-arasindaki-iliskinin-imalat-sanayiinden-secilmis-bazi-sektorler-acisindan-incelenmesi.html, (05.05.2021)
• FAO. (2021a). Crops and livestock products. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL, (10.05.2021)
• FAO. (2021b). Livestock Primary. Production. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QL, (10.05.2021)
• Goodarzi , A., ve Shafiee, A. (2012). "Market Structure in Iran's Banking Sector: An Application of Multilevel Models", Iranian Journal of Economic Research, 17(50): 43-64.
• Halis, M. ve Bilgin, N. (2015). "Endüstriyel Rekabet Gücü ve Kümelenme Potansiyeli İlişkisi: Bişkek Kırmızı Et Sektöründe Bir Araştırma". Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 5(3), 66-84.
• Hexter, J. ve Snow, J. (1970). "An Entropy Measure of Relative Aggregate Concentration", Southern Economic Journal, 239-243.
• Horvarth, J. (1970). "Suggestion For A Comprehensive Measure of Concentration", Southern Economic Journal, 36: 446-452.
• Ildırar, M., ve Kıral, E. (2018). "Piyasa Yapısı Ve Yoğunlaşma: Türk Otomotiv Sektörü Üzerine Bir Analiz", Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1): 93-117.
• Kalkan, E. (2004). Yatay Birleşmelerin İncelenmesinde İktisadi Tekniklerin Kullanılması, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FUzmanl%25c4%25b1k%2BTezi%2Ftez64.pdf, (15.04.2021).
• Kaynak, S. (2016). "Türk İlaç Sektörünün Rekabet Yapısı ve Yoğunlaşma Analizi", Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2): 49-66.
• Kaynak, S. ve Arı, Y. O. (2011). "Türk Otomotiv Sektöründe Yoğunlaşma: Binek ve Hafif Ticari Araçlar Üzerine Bir Uygulama", Ekonomik Yaklaşım, 22(80), 39-58.
• Kiracı, K., Yaşar, M., Kayhan, S. ve Ustaömer, T. (2017). "Türkiye İç Hat Hava Taşımacılığı Üzerine Herfindahl-Hirshman Endeksi ve CRm Yoğunlaşma Oranı Analizi ile Piyasa Yoğunlaşmasının Tespit Edilmesi", Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3): 687-704.
• Koch, J. (1980). "Industrial Organization and Prices", Subsequent Edition, Pearson College Div.
• Matsumoto, A., Merlone, U. ve Szidarovszky, F. (2012). "Some Notes on Applying the Herfindahl-Hirschman Index", Applyed Economics Letters, 19(2): 181-184.
• OECD. (2021a). Meat Cunsumption. https://data.oecd.org/agroutput/meat-consumption.htm, (17.06.2021).
• OECD. (2021b). OECD-FAO Agricultural Outlook. Human Consumption Per Capita, https://stats.oecd.org/# (17.06.2021).
• OECD. (2021c). Meat Imports and Exports. https://stats.oecd.org/#, (17.06.2021).
• Ovalı, B.B. (2002). "Türkiyede Et ve Et Ürünleri Sanayinin Durumu ve Sorunları", Gıda ve Yem Bilimi-Tekmolojisi, 1: 36-42.
• Önder, K. (2018). "Kırmızı Et ve Et Ürünleri Sanayinin Pazar Gücü: Oligopson Yapısı", A. Acaravcı içinde, Muhasebe, Finans ve İktisat Araştırma Örnekleri (Cilt 1, s. 569-584). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Pickering, J. (1974). "Industrial Structure and Market Conduct", Martin Robertson ve Co. Ltd. .
• Polat, Ç. (2007). "Yoğunlaşma ve Piyasa Yapısı İlişkisi Çerçevesinde Türk Çimento Sektörünün Yapısal Analizi", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2): 97-116.
• Serel, A. ve Akşehirli, N. (2020). "Türk Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma", Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 48, 175-204.
• Serhat Kalkınma Ajansı. (2015). TRA2 Bölgesi Kırmızı Et Sektörü Stratejik Analiz. (M. Akkaya, Dü.) https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/6a5fa87da6b99b0bd52bfefe40df0bc7.pdf , (17.06.2021).
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2012). İllere Göre Kesimhane İşyeri Sayısı Kurulu Kapasite (Baş/Gün). https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/DB_Gida_Isletmeleri/2012_yili_gida_sanayi_envanteri/1-5_Onay_Kesimhane_Illere_Gore_Isyeri_Sayi.pdf, (17.06.2021).
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2021). Tarım Ürünleri Piyasaları. Dana Eti, https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Piyasalar%C4%B1/2020-Temmuz%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Raporu/Dana%20Eti,%20Temmuz-2020,%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Piyasa%20Raporu.pdf (17.06.2021).
• Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü [TEPGE]. (2021). "Tarım Ürünleri Piyasaları", Tavuk Eti (Ocak 2021). Ankara.
• Trademap. (2021). Meat And Edible Offal Of Fowls Of The Species Gallus Domesticus, https://www.trademap.org/Country_SelProduct_TS.aspx?nvpm, (17.06.2021).
• TÜİK. (2021a). Kırmızı Et Üretimi, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=79&locale=tr. (17.04.2021).
• TÜİK. (2021b). Kümes Hayvancılığı. Kümes Hayvancılığı Üretimi, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=79&locale=tr, (17.04.2021).
• TÜİK. (2021c). Sanayi. Ekonomik faaliyetlere göre girişim sayısı. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=sanayi-114&dil=1 adresinden alınmıştır
• TÜİK. (2021d). Sanayi. Ekonomik Faaliyetlere Göre Ciro, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=sanayi-114&dil=1, (17.04.2021).
• TÜİK. (2021e). Sanayi. Ekonomik Faaliyetlere Göre Çalışanlar Sayısı (NACE Rev. 2), https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=sanayi-114&dil=1, (17.04.2021).
• TÜİK. (2021f). Haber Bülteni 2010. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1036#, (17.04.2021).
• Utton, M. (1970). "Industrial Concentration", Middlesex, England: Penguin Books.
• Ünlüsoy, K., İnce, E. ve Güler, F. (2010). "Türkiye Kırmızı Et Sektörü ve Rekabet Politikası", Ankara: Rekabet Kurumu.
• Yıldız, F. (2012). "Türkiye’de Mobil Telekomünikasyon ve Genişbant İnternet Hizmetleri Sektöründe Pazar Yoğunlaşmasının Analizi", Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(6): 47-72.