KATILIM BANKACILIĞININ TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ İÇİNDEKİ PAYININ SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 21 - 43, 31.10.2019

Huriye Betül Öngen

Öz

Bu çalışmada, özellikle İslam’ın
yaygın olduğu veya Müslüman ülkelerle yoğun ticari faaliyetlerin yürütüldüğü
ülkelerde giderek büyüyen Katılım Bankacılığının; Türk Bankacılık sektörü
içindeki payının, temel göstergelere göre belirlenerek ortaya konulması
amaçlanmıştır. Bu doğrultuda katılım bankalarının 2014-2017 yılları arasında
bankacılık sektörü içindeki durumu; aktif ve özkaynak büyüklüğü, toplanan ve
kullandırılan fonlar, karlılık, personel ve şube sayısı gibi temel göstergeler
üzerinden karşılaştırmalı bir şekilde değerlendirilmiştir.

Katılım bankalarının, bankacılık
sektörü içinde yaklaşık %5 paya sahip olduğu, sektörün %95’ine ise; faiz esaslı
bankacılık faaliyetlerini yürüten ve çoğunluğu mevduat bankacılığı yapan
bankaların egemen olduğu belirlenmiştir. Buna karşın katılım bankalarının
seçilmiş temel göstergelerinin, yıllar itibari ile pozitif yönlü bir değişim
gösterdiği ve katılım bankalarının bankacılık sektörü büyüme oranlarının
üstünde bir büyüme performansı gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Ancak, katılım
bankalarının her geçen yıl aktif, özkaynak, fon toplama ve kullandırımı
açısından gelişim sergileseler de, bu performansı özkaynak karlılığı açısından
gösteremedikleri ve bankacılık sektörü özkaynak karlılığı artışından düşük
artış sergiledikleri belirlenmiştir. Bu çalışmadan ulaşılan bulgular
doğrultusunda, katılım bankacılığının; bankacılık sektörü içinde önemli bir
aktör oldukları ve paylarının giderek artacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Katılım Bankacılığı, Temel Göstergeler, Bankacılık Sektörü

Kaynakça

• Aladağ, A. S. (2010) “Türkiye’de Bireysel Bankacılığın Katılım Bankalarındaki Gelişimi ve Bir Katılım Bankası Uygulaması”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.Atay, S. (2003) “Banka Muhasebesi”, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayını.Aydın, N. (2006) “Bankacılık Uygulamaları”, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.Bankalar Kanunu (1999) “4389 Sayılı Bankalar Kanunu. 23 Haziran 1999 Tarihli 23734 Sayılı Resmi Gazete”, http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/ 23734. pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23734.pdf, (25.11.2018). Bankacılık Kanunu (2005) “5411 Sayılı Bankacılık Kanunu. 01 Kasım 2005 Tarihli 25983 Sayılı Resmi Gazete”, https://www.bddk.org.tr/websitesi/turkce/ Mevzuat/Bankacilik_Kanunu/15405411_sayili_ bankacilik_kanunu.pdf, (25.11.2018).BDDK (2018) “Aylık Bankacılık Sektörü Verileri (Temel Gösterim)”, http://www.bddk.org.tr/BultenAylik/, (26.12.2018).Başaran, M. (2003) “Özel Finans Kurumlarına Hesap İşleri Düzeni”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.Baykara, H.V. (2012) “Katılım Bankalarında Etkinlik ve Verimlilik Analizi”, Doktora Tezi, Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Tokat.Çobankaya, F.T. (2014) “Katılım Bankalarının Türkiye’deki Farkındalık Düzeyinin Tespiti: Batı Akdeniz Bölgesinde Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.Dağ, S. (2011) “Türkiye’deki Mevduat ve Katılım Bankalarının Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Karşılattırılması, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.Deloitte (2014) “Türkiye Katılım Bankacılığı-Büyüme Yolundaki Önemli Adımlar”, https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/financial-services/kat%C4%B1l%C4 %B1m_bankaciligi2014.pdf, (18.11.2018).Doğan İ. (2013) “Katılım Bankaları Performans Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Doğan, B.B., Kaya, M. ve Narçiçek, N. (2017) “Dünya Bankacılık Sektöründe İslami Bankacılık Sisteminin Gelişimi, Çalışma Prensipleri ve Türkiye’de İslam Bankacılığı Üzerine Bir Analiz”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(48), 175-190.Ernst&Young (2016) “Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016”, http://islamiktisadi.net/index. php/2016/10/10/dunya-katilim-bankaciligi-rekabet-raporu-2016-ey/, (24.11.2018).Iqbal, M.M. (2003) “A Broader Definition of Riba”, Pakistan Institute of Development Economics Working Paper, https://www.researchgate.net/publication/301214049_A_Broader_Definition_of_Riba, (27.11.2018). Parasız, İ. (2014) “Modern Bankacılık Teori ve Uygulama”, İstanbul: Ezgi Kitabevi.Pehlivan, P. (2016) “Türkiyede Katılım Bankacılığı ve Bankacılık Sektöründeki Önemi”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(31), 296-324.Sümer, G. ve Onan, F. (2015) “Dünyada Faizsiz Bankacılığın Doğuşu, Türkiye’deki Katılım Bankacılığının Gelişme Süreci Ve Konvansiyonel Bankacılıktan Farkları”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 296-308.Şit, A. (2012) “Katılım Bankalarının Gelişmesinde İşletmelerin Rolü: Adana, Batman, Gaziantep, Hatay, Mardin, Mersin, Osmaniye ve Şanlıurfa Bölgelerinde Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) (18.07.2016) “Asya Katılım Bankası A.Ş. Hakkında Duyuru”, http://www.tmsf.org.tr/2016.tr?bid=225, (28.11.2018).Türkiye Katılım Bankaları Birliği-TKBB (2014) “Katılım Bankaları 2013”, http://www.tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/KATILIM_2013_TR_final.pdf, (24.12.2018).Türkiye Katılım Bankaları Birliği-TKBB (2015a) “Katılım Bankaları 2014”, http://www.tkbb.org.tr/documents/KATILIM_2014_TR_final.pdf, (20.11.2018).Türkiye Katılım Bankaları Birliği-TKBB (2016a) “Banka Genel Bilgileri”, http://www.tkbb.org.tr/banka-genel-bilgileri, (27.11.2018)Türkiye Katılım Bankaları Birliği-TKBB (2016b) “Katılım Bankaları 2015”, http://www.tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/KATILIM_2015_TR_ final.pdf, (27.11.2018).Türkiye Katılım Bankaları Birliği-TKBB (2017) “Katılım Bankaları 2016”, http://www.tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/Almanak_2016.pdf, (27.12.2018).Türkiye Katılım Bankaları Birliği-TKBB (2018) “Katılım Bankaları 2017”, http://www.tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/TKBB_2017_TR-Final.pdf, (25.12.2018). Türkiye Katılım Bankaları Birliği-TKBB, http://www.tkbb.org.tr/kar-paylari, (26.12.2018). Türkiye Katılım Bankaları Birliği-TKBB (04.01.2019) “Hesap Sahiplerine Dağıtılan Kar Payı Oranları”, http://www.tkbb.org.tr/kar-paylari, (04.01.2019).Türkmenoğlu, R.E. (2007) “Katılım Bankacılığı ve Türkiye’deki Finansal Yapı”, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.Usul, R. (2000) “Türkiye’de Özel Finans Kurumları-Teori ve Uygulama-İçinde Sempozyum Konuşması, 15-18”, Editör: Önal, R., İstanbul: Albaraka Türk Yayınları. Yüce, A. (2003) “Islamic Financial Houses in Turkey”, Journal of Academy of Business and Economics, 1(1), 153-157.