Dijital Medya Okuryazarlığı: Sorunlar, Uygulamalar ve Beklentiler

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 28, 55 - 66, 01.07.2017

Ali Özcan

https://doi.org/10.5824/1309-1581.2017.3.004.x

Öz

Birkaç yıl öncesine kadar kitap/gazete/dergi okumak, televizyon/film izlemek, müzik dinlemek, video oyun oynamak için çeşitli araçlara gereksinim söz konusu iken günümüzde iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelere bağlı olarak tüm bu etkinliklere aynı anda tek bir cihaz sayesinde katılmak mümkündür. Bu yenilikler ve erişim kolaylığı medyayla bütünleşik bir yaşam tarzını mümkün kılmış, ‘sanal âlem’ toplumun kendisinin var olduğu gerçek bir mekâna dönüştürmüştür. Geleneksel medyada birer izleyici/okuyucu/dinleyici konumunda pasif roller alan birey, dijital medya ortamlarında katılımcı/üretici olarak pozisyonunu geliştirmiştir. Gelinen noktada, medyanın/aracın kendisi, tüketici/birey ve iletişim biçiminde yaşanan değişimlerin toplamı olarak dijital medya ortamları konusunda farkındalık düzeyi yüksek, eleştirel ve etkin bir şekilde kararlar alan sorumlu bireylerin yetişmesi büyük önem taşımaktadır. Bunun için geleneksel anlamda gazete, radyo ve televizyon gibi uygulanan medya okuryazarlığının dijital medya ortamlarına internet, sosyal medya, mobil medya uyarlanması gereklidir. Gelişen ve çeşitlenen dijital medya ortamlarında bireylerin etkin rol alması, araçlara ilişkin bilincin oluşması, içeriklerin doğru anlamlandırılması ve eleştirel bakış açısıyla yorumlanması en önemli konulardır. Basılı metinlerin okuryazarlığı topluma katılmak için bir ön koşul iken, günümüz yeni iletişim ortamlarında okuryazarlık yoğun enformasyon bombardımanına karşı eksiksiz ve doğru bilgilenmenin temel koşutu olmuştur. Bu çalışmada geleneksel medyadan dijital/yeni medyaya ‘okuryazarlık’ olgusunun dönüşümünün gerekliliği dijital medya okuryazarlığı uygulamaları üzerinden tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Medya Okuryazarlığı, Yeni İletişim Teknolojileri, Dijital Medya Okuryazarlığı

Digital Media Literacy: Problems, Practices and Expectations

Öz

While having various tools was a necessity in order to read book /newspaper/magazine, to watch television/movie, to listen to music, and to play video games until a few years ago, it is now possible to join all these events simultaneously through just one device depending on developments in communication technologies. These innovations and accessibility make media integrated life style possible, and turn ‘the virtual world’ into real space in which society itself comes into being. Individual, who plays passive parts as viewer/reader/listener in traditional media, however improves his/her position as participant/producer in the new media. At this point, it is crucial to grow responsible people who has heightened awareness, who are critical and who are able to take decisions actively about issues on the new media, as total of changes in medium/instrument itself, consumer/individual and communication style. For this reason, the media literacy that has applied in tradition media such as newspaper, radio and television should be integrated into the new media milieu such as internet, social network and mobile media. In developing and diversifying new media milieu taking active role of individuals, creating awareness regarding tools, making sense of contents and interpreting them in critical perspective are the most significant matters. While printed texts’ literacy is prerequisite for fitting into society, literacy in the present-day new communication media has been basic condition of complete and accurate enlightenment against the intensive information bomb. In this study, the necessity of transformation of the phenomenon ‘literacy’ from traditional to the new media is discussed through the new media literacy applications.

Anahtar Kelimeler

media literacy, new communication technology, digital media literacy

Kaynakça

• Akgül, M. (2015). İnternet, Yeni Medya ve Özgürlükler. Yeni Medya Çalışmaları (s. XIV). İstanbul: Alternatif Bilişim Derneği.
• Arslan, Y. M. (2015). Kadınların Yeni Medya Okuryazarlığına İlişkin Bir Araştırma. Yeni Medya Çalışmaları (s. 42-53). İstanbul: Alternatif Bilişim Derneği.
• Aslıhan Ardıç Çobaner, B. G. (2016). Yeni Medya Okuryazarlığını Anlamak: Sosyo-Kültürel Bir Çerçeve.
• Türkiye'de İnternet Konferansı. Ankara: İnternet Teknolojileri Derneği. Nisan 20, 2017 tarihinde http://inet-tr.org.tr/inetconf21/bildiri/20.pdf adresinden alındı
• Balaban-Salı, J. (2012). Yeni Medya Okuryazarlığı. D. Yengin içinde, Yeni Medya ve... (s. 291-310). İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• Barut, E., & Koç, M. (2016). Yeni Medya Okuryazarlığı. A. İşman, H. F. Odabaşı, & B. Akkoyunlu içinde, Eğitim Teknolojileri Okumaları 2016 (s. 595-613). Ankara: TOJET.
• cocukvemedyahareketi.org. (2013). Çocuk ve Medya Hareketi Büyük El Kitabı. Nisan 19, 2017 tarihinde http://www.cocukvemedyahareketi.org: http://www.cocukvemedyahareketi.org/Files/pdf/cocuk-ve-medyahareketi/Cocuk_ve_Medya_Hareketi_Buyuk_El_Kitabi_Yetiskinler_icin.pdf adresinden alındı
• Çakmak, E. (2010). İngiltere ve Türkiye'deki İlköğretim Medya Okuryazarlığı Eğitimi Program ve Uygulamalarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi . Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Eğitim Bilimleri Bölümü / Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı / Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Dijk, J. V. (2016). Ağ Toplumu (3. Baskı). (Ö. Sakin, Çev.) İstanbul: Kafka-Epsilon Yayıncılık.
• Durak, H., & Seferoğlu, S. S. (2016). Türkiye'de Sosyal Medya Okuryazarlığı ve Sosyal Ağ Kullanım Örüntüleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 526-535.
• Frau-Meigs, D. (2006). Medya Eğitimi. Paris: UNESCO.
• Fuchs, C. (2015). Dijital Emek ve Karl Marx. (T. E. Kalaycı, & S. Oğuz, Çev.) Ankara: Notabene Yayınları.
• Fuchs, C. (2016). Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş. (İ. Kalaycı, & D. Saraçoğlu, Çev.) Ankara: NotaBene Yayınları.
• Hasdemir, T. A. (2012). Gelenekselden Yeni Medya Okuryazarlığına: Türkiye Örneğinde Bir Değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 23-40.
• Hasdemir, T. A. (2013). MOY'dan Bit'e: Eğitim Serüveninin Neresindeyiz? Yeni Medya Çalışmaları (s. 414-429). Kocaeli: Alternatif Bilişim Derneği.
• Hobbs, R. (2004). Medya Okuryazarlığı Hareketinde Yedi Büyük Tartışma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), s. 122-140.
• Hobbs, R. (2010). Dijital Çağda Medya Okuryazarlığını Yeniden Tanımlamak. (F. Yıldız, Dü.) Akademia, 87-95.
• https://wearesocial.com/blog/2017/01/digital-in-2017-global-overview
• İnceoğlu, Y. (2006). Medyayı Doğru Okumak. Medya Okuryazarlığı (s. 4-8). İstanbul: Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• İpsos. (2013). Gençlik ve Sosyal Medya Araştırma Raporu. Ankara: Gençlik ve Spor Bakanlığı.
• Kellner, D. (1995). Media Culture. New York : Routledge.
• Kellner, D. (2004). Tabandan Küreselleşme: Radikal Demokratik Bir Teknopolitikaya Doğru. M. Özbek içinde, Kamusal Alan (s. 715-735). İstanbul: Hill Yayınları.
• Kellner, D. (2014). Yeni Medya ve Yeni Okuryazarlık: Yeni Binyılda Eğitimin Yeniden Yapılandırılması.
• M. Çakır içinde, Yeni Medyaya Eleştirel Yaklaşımlar (M. A. Barış, Çev., s. 411-442). İstanbul: Doğu Kitabevi.
• MEB. (2013). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretim Programı. medyaokuryazarlıgı.gov.tr: http://www.medyaokuryazarligi.gov.tr/lib_yayin/73A0B121- 181C-4F80-A6B9-B37E255ED03A.pdf adresinden alındı
• Özçetin, B. (2015). Yeni Medya Okuryazarlığı ve Katılımcı Yurttaşlık: Sorunlar, Paradigmalar ve Uygulamalar. Yeni Medya Çalışmaları (s. 2). İstanbul: Alternatif Bilişim Derneği.
• Pembecioğlu, N. (2013). Gelecek Kurguları ve Medya Algıları. 1. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi (s. 397-429). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• PÉREZ-Tornero, J. M., Celot, P.,&Varis, T. (2010).Study on the current trends and approaches to media literacy in Europe. Brussels: European Commission. http://ec.europa.eu/culture/library/studies/literacy-trends-report_en.pdf
• Solmaz, T. (2016). Yeni İletişim Teknolojileri Bağlamında Medya Okuryazarlığı . Erzurum: Atatürk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Radyo Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı / Radyo Sinema ve Televizyon Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Türkoğlu, T. (2013). Dijital Tefekkür. İstanbul: Beyaz Yayınları.
• Uğur, A. (2013). CeheNNet Vaadi Yeni Medya. Yeni Medya Çalışmaları (s. X). Kocaeli: Alternatif Bilişim Derneği.
• www.cocukvemedyahareketi.org. (2013). I. Türkiye Çocuk ve Medya Stratejisi ve Uygulama Planı 2014-2018. Nisan 20, 2017 tarihinde Çocuk ve Medya Hareketi: http://www.cocukvemedyahareketi.org/Files/pdf/kongre_yayinlari/Strateji_Kitabi_kongre_s onrasi_1.pdf adresinden alındı