“Feza Pilotu” Poem in The Light of Necip Fazıl Kısakürek's Poetic Understanding

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 79 - 88, 30.06.2023

Ahmet Evis

Öz

Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983), one of the essential poets of the Turkish literature of the Republican Period, gained fame in a short period, not only for the works he wrote but also for his identity as a litigator. He achieved originality, especially with the various works he published between 1923 and 1940, and as a voice opposed to the general conjuncture of his time, he made remarkable efforts to keep the Islamic discourse dominant. A prolific artist, Kısakürek; wrote works in many genres such as novels, plays, essays, particularly poetry, and explained his views on ideology and belief. He shaped his poetic world with an anti-orientalist attitude by glorifying the spiritual sensitivity of the East against the positivist hegemony of the West, by turning to a divine sensibility from material to meaning, from worldly pleasures to a divine sensitivity, along with the breaking stage in which he got closer to religion in his understanding of art.
In this study, the semantic world of the poem "Feza Pilotu" has been tried to be analyzed around the poetic understanding of Necip Fazıl Kısakürek. As a method, the descriptive method was preferred, and evaluations were made on the focus of the poet, text, and sociological variables. Based on the analyzes made and the findings obtained, it has been determined that there is a consistent and organic connection between Kısakürek's "Feza Pilotu" poem and his poetic understanding.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, "Feza Pilotu", Anti-orientalism, Poetic Reciprocity

Necip Fazıl Kısakürek’in Poetik Anlayışı Işığında “Feza Pilotu” Şiiri

Öz

Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının önemli şairlerinden biri olan Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983), sadece kaleme aldığı eserleriyle değil dava adamı kimliğiyle de kısa sayılabilecek bir sürede ün kazanmıştır. Özellikle 1923-1940 yılları arasında yayımladığı çeşitli eserlerle özgünlüğe ulaşmış, döneminin genel konjonktürüne muhalif bir ses olarak İslâmi söylemin hâkim kalması uğrunda kayda değer çabalarda bulunmuştur. Üretken bir sanatçı olan Kısakürek; başta şiir olmak üzere roman, tiyatro, deneme gibi birçok türde eserler kaleme alarak ideolojik ve inanç düzleminde görüşlerini açıklamıştır. Sanat anlayışında dine yakınlaştığı kırılma evresiyle beraber maddeden manaya, dünyevi zevklerden ilahi bir duyarlılığa yönelerek Batı’nın pozitivist hegemonyası karşısında Doğu’nun manevi duyarlılığını yüceltip anti-oryantalist bir tavırla poetik dünyasını şekillendirmiştir.
Bu çalışmada Necip Fazıl Kısakürek’in poetik anlayışı etrafında “Feza Pilotu” şiirinin anlam dünyası çözümlenmeye çalışılmıştır. Yöntem olarak betimleyici metot tercih edilmiş ve yazar, metin ve sosyolojik değişkenler odağında değerlendirmelere gidilmiştir. Yapılan tahliller ve elde edilen bulgulardan hareketle Kısakürek’in “Feza Pilotu” şiiri ile poetik anlayışı arasında tutarlı ve organik bir bağ olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, "Feza Pilotu", Anti-oryantalizm, Poetik Mütekabiliyet

Kaynakça

• Alikılıç, İ. (2021). Pozitivizm ve Postpozitivizm”. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İnsanat: Sanat Tasarım ve Mimarlık Araştırmaları Dergisi, 1(1): 39-62.
• Alperen, A. (1994). “Necip Fazıl Kısakürek’in Sanatı”. Bütün Yönleriyle Necip Fazıl. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Belge, M. (2018). Şairaneden Şiirsele Türkiye’de Modern Şiir. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cuma, A. (2002). Rainer Maria Rilke ve Necip Fazıl Kısakürek’in Şiirlerinde İmgesel Anlatım Biçimleri, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çetin, N. (2014). Necip Fazıl’ın Abdülhakim Arvâsî’yi Tanıması ve Tasavvufî Düşünceleri. Turkish Studies, 9(11), 171-192.
• Doğan, M. C. (1994). “Şiir İçin Tehlikeli Şair”. Bütün Yönleriyle Necip Fazıl. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Evis, A. (2022). “Hüseyin Kıran’ın Dağ Yolunda Karanlık Birikiyor Romanında Özne ve İktidarın İflası”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (26): 89-110.
• Gariper, C. ve Bayraktar, Y. (2021). “Bilincin Kendi Üstüne Kapanması: Necip Fazıl’ın “Feza Pilotu” Şiiri ve Travmatik Kırılma”. 11th ECLSS Conferences on Language and Social Sciences Tam Metin Bildiri Kitabı. Gjakova: Kosova.
• Karadeniz, M. (2018). Necip Fazıl Kısakürek’in poetikasına Mekân Dolayımında Bakmak. 2. Uluslararası Sanat, Estetik Sempozyumu ve Sergisi Tam Metin Kitabı. Elazığ: Asos Yayınevi. s. 494-500.
• Karakoç, S. (2007). Edebiyat Yazıları-I, İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karataş, T. (1998). Doğu’nun Yedinci Oğlu Sezai Karakoç, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2011). Çile (72. Basım). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2022a). Batı Tefekkürü ve İslâm Tasavvufu. (33. Basım). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2022b). İdeolacya Örgüsü. (33. Basım). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Köse, Meryem-Meryem Küçük (2015). Oryantalizm ve ‘öteki’ algısı. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(1): 107-127.
• Miyasoğlu, M. (1994). “Necip Fazıl’ın Şiiri”. Bütün Yönleriyle Necip Fazıl. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Okay, M. O. (1989). Necip Fazıl Kısakürek, İstanbul: Şûle Yayınları.
• Okay, M. O. (2022). “Necip Fazıl Kısakürek”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C. XXV. s. 484-488. Ankara: TDV Yayınları
• Oktay, A. (1993). Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı (1923-1950). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Said, W. E. (1989). Oryantalizm: Doğu’nun Keşif Kolu. Çev.: Selahattin Ayaz, İstanbul: Pınar Yayınları.