Türkçe Ders Kitaplarının Grafik Okuryazarlığını Karşılama Düzeyleri

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 155 - 181, 08.10.2021

Yavuz Selim Bayburtlu

Öz

Ders kitaplarında öğrencilere sunulan bilgi ve kavramlar salt metinler yerine çeşitli resim, tablo ve grafiklerle birlikte verilmektedir Öğrencilerin ders kitaplarına olan ilgilerini arttırmak ve öğrencilerin birden fazla duyusuna hitap ederek bilgi ve kavramları kalıcı öğrenmelerine yardımcı olmak amacıyla artık ders kitapları resim, tablo ve grafiklerle zenginleştirilmektedir. Bilgi ve kavramların tablo ve grafiklerle sunulması grafik okuryazarlığı isimli bir okuryazarlık türünün oluşmasına sebep olmuştur. Türkçe dersi öğretim programında grafik okuryazarlığı ile ilgili kazanımlara yer verildiğinden bu araştırmada Türkçe ders kitaplarında yer alan etkinliklerin grafik okuryazarlık becerisini karşılama düzeyleri tespit edilmiştir. Araştırmada 2019-2020 eğitim öğretim yılında kullanılan Türkçe ders kitapları incelenmiştir. İncelenen Türkçe ders kitaplarında tespit edilebilen grafik okuryazarlık becerisi ili ilgili etkinliklerin genel olarak yetersiz olduğu ve temaların çoğunda grafik okuryazarlığı ile ilgili etkinliklerin hiç yer almadığı ve temalarda dengesiz bir dağılım olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Grafik Okuryazarlığı, Okuryazarlık, Türkçe Ders Kitapları, Grafik

Level of the Graphic Literacy of Turkish Course Books

Öz

The knowledge and concepts presented to students in textbooks are given with a variety of paintings, tables and graphics instead of texts, and textbooks are now enriched with pictures, paintings and graphics to increase their interest in textbooks and to help students learn information and concepts permanently by addressing multiple senses. Presenting information and concepts with tables and graphics has led to the formation of a type of literacy called graphic literacy. Since the turkish course curriculum includes gains related to graphic literacy, the levels of meeting the graphic literacy skills of the activities in turkish textbooks have been determined in this study. In the study, turkish textbooks used in the 2019 2020 academic year were examined the graphic literacy skills that can be determined in the turkish textbooks examined were generally inadequate, some themes were never included in the activities related to graphic literacy skills and generally unbalanced distribution was concluded.

Anahtar Kelimeler

Graphic Literacy, Literacy, Turkish Textbooks, Graphic

Kaynakça

• Akgün, İ. H. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler 7. sınıf öğrencilerinin grafik okuma ve hazırlama becerisini kazanma düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Akkül, A., Demirer, N., Gürcan, E., Karadaş, D., Karahan, İ., Uysal, A. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 7. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Akyol, H. (2011). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Ceylan,S., Duru, K., Erkek, G., Pastutmaz, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Çam, B. (2006). İlköğretim Öğrencilerinin Görsel Okuma Düzeyleri ile Okuduğunu Anlama, Eleştirel Okuma ve Türkçe Dersi Akademik Başarıları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çapraz Baran, Ş. & Diren, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5 ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayınları.
• Demirel, T. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6. sınıf ders kitabı. Ankara: Ekoyay Yayınları.
• Erkal, H. & Erkal, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. sınıf. Ankara: Özgün Yayıncılık.
• Eselioğlu, H., Set, S., Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Göksel, O. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde harita ve grafik kullanımının eğitimi destekleme düzeyi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Gültekin, C. & Nakiboğlu, C. (2015). Ortaöğretim kimya ders kitaplarının grafikler ve grafiklerle ilgili aktiviteler açısından incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43, 211-222.
• Kaynar, Y. & Halat, E. (2012, Haziran). Sekizinci sınıf öğrencilerinin sıklık tablosu okuma ve yorumlama becerilerinin incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Kır,T., Kırman, E., Yağız, S. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. Ankara: MEB Yayınları.
• Kranda, S. ve Akpınar, M. (2020). Grafik okuma ve çizmede yaşanılan zorluklara ilişkin öğrenci görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 35(2), 415-427 [2020]
• Maden, S. & Altunbay, M. (2016). Türkçe eğitiminde görsel sunu ve görsel okuma aracı olarak grafik ve tabloların kullanımı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 1971-1983.
• MEB. (2019). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı (1-8. Sınıflar). Ankara: MEB.
• LGS 2020 Soru kitapçığı. Erişim Tarihi: 23 Haziran 2020. https://cdn.eba.gov.tr/icerik/2020/06/2020_sozel_bolum_a.pdf
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook (2nd ed.). USA: SAGE Publications.
• Önal, İ. (2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye Deneyimi. Bilgi Dünyası, 2010, vol. 11, n. 1, pp. 101-121.
• Sülün, Y. & Kozcu, N. (2005). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin lise giriş sınavlarındaki çevre ve popülasyon konusuyla ilgili grafik sorularını algılama ve yorumlamalarındaki yanılgıları. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 25-31.
• Talaslıoğlu, S. S., & Şahin, F. (2018). Ortaokul 7. Sınıf öğrencilerinin grafik okuryazarlığı etkinlikleri ile karar verme becerileri ve kavram öğrenmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 15(1), 62-76.
• Taşdemir, A., Demirbaş, M. ve Bozdoğan, A. E. (2005). Fen bilgisi öğretiminde işbirlikli öğrenme yönteminin öğrencilerin grafik yorumlama becerilerini geliştirmeye yönelik etkisi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 81-91.
• Temiz, B. K. & Tan, M. (2009). Lise 1. sınıf öğrencilerinin grafik yorumlama becerileri. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. 28, 31-43.
• Yazıcı, K. (2006). Sosyal bilgilerde kullanılan görsel araçlar: Haritalar-küreler, resimler, tablolar ve grafikler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 651-662.