Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP)

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 38 - 64, 05.05.2022

Sedanur Karakoç

Öz

Resmi olarak 6 Haziran 1983 yılında kurulan Sosyal Demokrasi Partisi 12 Eylül Darbesi sonrası siyasi faaliyetlerin serbest bırakılması ile özellikle CHP tabanına sahip çıkmak adına kurulmuştur. Parti, MGK’nın vetoları nedeniyle, kurucularını tamamlamakta zorlanmış ve bu nedenle ilk seçimleri olacak 6 Kasım seçimlerine katılamamıştır. Bu vetolar nedeniyle kurucu Erdal İnönü parti genel başkanı olamamış, onun yerine partinin ilk genel başkanı Cezmi Kartay olmuştur. İlk katıldığı seçim 25 Mart 1984 yılında yapılan yerel seçimler olan parti bu seçimde aldığı %23.4 oy oranı ile ikinci parti olmuştur. Batılı anlamda bir sosyal demokrasiyi benimseyen parti; toplumun tüm kesimleri için adalet, eşitlik ve özgürlüğü savunmuştur. Türk siyasi hayatında ne yazık ki uzun süre yer alamamış olan SODEP, sosyal demokrat politikaları benimsemesinin yanı sıra o dönem için kapalı olan CHP'nin devletçilik, laiklik gibi pek çok ilke ve politikasına sahip çıkan bir siyasi parti olmuştur. Bu çalışmada Türkiye tarihinde resmi olarak ilk kez sosyal demokrasinin bir parti ismi ile siyaset sahnesine çıkması ele alınarak, nasıl bir siyasi konjonktürde kuruluşunun gerçekleştiğine, yaşadığı zorluklara, ekonomik ve sosyal politikalarına ve en son HP ile birleşmesi sonucunda siyaset sahnesinden eski adı ile çekilerek SHP adı ile var oluşuna yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Siyasi Parti, Sosyal Demokrasi, Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP)

Social Democracy Party (SODEP)

Öz

The Social Democracy Party, which was officially founded on June 6, 1983, was established to protect the CHP base with the release of political activities after the September 12 coup The party had difficulty in completing its founders due to the vetoes of the MGK and therefore could not participate in the 6 November elections, which would be its first election. Because of these vetoes, the founder Erdal İnönü could not become the party leader, instead Cezmi Kartay became the first chairman of the party. The party, whose first election was the local elections held on March 25, 1984, became the second party with 23.4% of the votes in this election. The party that adopts a social democracy in the western sense; advocated justice, equality and freedom for all segments of society. Unfortunately, SODEP, which has not been able to take part in Turkish political life for a long time, has become a political party that embraces many principles and policies of the CHP, which was closed for that period, such as statism and secularism, as well as adopting social democratic policies. In this study, the first official time in Turkey's history, the emergence of social democracy on the political scene under the name of a party will be discussed, how it was established in a political conjuncture, the difficulties it experienced, its economic and social policies, and as a result of its recent merger with HP, it was withdrawn from the political scene with its old name and renamed as SHP. existence will be given.

Anahtar Kelimeler

Political Party, Social Democracy, Social Democracy Party (SODEP)

Kaynakça

• Akalın, G . (1973). Ekonomi politik açısından sosyal demokrat hareketin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/36822 Erişim Tarihi: 12.06.2021
• Akat, A. S. (1991). Sosyal Demokrasi Gündemi, Armoni Yayınları, İstanbul. https://akat.bilgi.edu.tr/pdf/sdgundemi-2.pdf Erişim Tarihi: 12.06.2021 Alkurt, İ. (2018) Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) https://ilkcanalkurt.wixsite.com/ilkcanalkurt/post/2018/07/08/sosyaldemokrat-halk%C3%A7%C4%B1-parti-shp Erişim Tarihi: 12.06.2021
• Eren, S. S. (2019). Demokrasinin İki Farklı Yorumu: Liberal ve Sosyal Demokrasinin Kuramsal Temelleri Vol. 6. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/635868 Erişim Tarihi: 12.06.2021
• Göktürk, G. (2016). “Siyasal Partilerin Doğuşu: Tarihsel ve Toplumsal Kökenleri”, s.270. https://akat.bilgi.edu.tr/pdf/sdgundemi-2.pdf Erişim Tarihi: 23.06.2021 Kömürcü D. (2010). Türkiye'de Sosyal Demokrasi Arayışı - SODEP ve SHP Deneyimleri. Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Kömürcü, D. (2009). Geçmişle Gelecek Arasında Bir Alternatif Arayışı SHP. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:2 http://dergi.neu.edu.tr/public/journals/7/yazardizini/komurcu-d-2009-ekim.pdf Erişim Tarihi: 23.06.2021 Kömürcü, D. (2010) “Türkiye Merkez Solunda Farklı Bir Deneyim: SODEP”, Tarabya Çalışmalar 20. Yıl Armağan Kitap (der. A.V. Turhan vd.), İstanbul: Marmara Üniversitesi Nihad Sayar Eğitim Vakfı Yayınları, s. 247-270. Özbudun, E. (1977). Siyasi Partiler, İkinci Baskı, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No: 409.
• SODEP Ekonomik Sorunlar Komisyonu, (1985). Karaca Matbaası, Ankara.
• SODEP Yerel Yönetim Programı, (1984). Sanem Matbaacılık, Ankara.
• Teziç, E. (1998). Anayasa Hukuku, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul. s. 305.
• Tunaya, T. Z. (1982). Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, Ekin Yayınları, İstanbul, s. 354.
• Tuncer, E. (2011). Türkiye’de Sosyal Demokrasinin Gelişimi. s. 7. http://www.tesav.org.tr/wp-content/uploads/2018/02/30.-ortaninsolundandemokratiksolavesosyaldemokrasiye.pdf Erişim Tarihi: 23.06.2021 Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası, m. 68/2.
• Yıldırım, Y (2021). Sosyal Demokrasinin Yükselişi ve Düşüşü: Neoliberal Dönemde Sosyal Demokrasi Mümkün Mü? Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi , 9 (1) , s. 175-198. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1319624 Erişim Tarihi: 23.06.2021
• Hamdemir, B., & Çelik, A. (2018). Türkiye'de Parti Sistemleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 67(4), 697-733. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/651015