COMPETENCİES OF RELİGİOUS OFFİCİALS: SYSTEMATİC RESEARCH

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 84 - 102, 27.10.2025

İbrahim Aras

https://doi.org/10.59597/akademikaci.1754091

Öz

When referring to religious officials, the roles of Imam Hatip and Muezzin-Kayyım are typically implied. In addition to their formal duties, they face various challenges in meeting the expectations of mosque communities with differing educational backgrounds and perspectives. This study aims to conduct a content analysis of research including the terms “Religious Official” and “Competency” in their titles, found in YÖK Thesis Center, TR Dizin, DergiPark, and ISAM databases. A total of 29 academic studies were examined. The analysis revealed that 5 of them were presented at conferences, 17 were quantitative, 7 qualitative, and 5 used mixed methods. The findings were tabulated and evaluated, and suggestions were provided in the conclusion. The methods used in the studies and their distribution were found to be appropriate. This research is expected to contribute to the existing literature and offer insights for all stakeholders interested in the topic of “Competencies of Religious Officials.”

Anahtar Kelimeler

Religious Education , Competencies of Religious Officials , Content Analysis

DİN GÖREVLİLERİNİN YETERLİKLERİ; SİSTEMATİK ARAŞTIRMA

Öz

Din görevlileri denildiğinde genellikle İmam Hatip ve Müezzin Kayyımlar akla gelmektedir. Resmî görevleri yanında, eğitim seviyeleri ve anlayışları birbirinden farklı olan cami cemaatinin beklentilerine de cevap vermeye gayret gösteren din görevlilerinin üstlendiği görevin bazı zorlukları bulunmaktadır. Bu çalışma, YÖK Tez Tarama, TR Dizin, Dergi Park ve İSAM veri tabanlarında “Din Görevli” ve “Yeterli” ifadelerini bir şekilde konu başlığında bulunduran araştırmaların içerik analizi yöntemiyle incelenmesini amaçlayan nitel bir araştırmadır. Çalışma kapsamında “Din Görevlilerinin Yeterlikleri” konusuna yoğunlaşmış 29 bilimsel araştırma; belirledikleri amaç, yöntem, çalışma grupları ve verileri analiz etmede kullandıkları teknikler bakımından analiz edilmiştir. Araştırmada bazı bulgular tablolaştırılmış, sonuç kısmında değerlendirme ve önerilerde bulunulmuştur. Çalışmalardan 5’inin kongrelerde sunulmuş bildiri niteliğinde olduğu, 17’sinin nicel, 7’sinin nitel 5’inin karma yöntemlerle hazırlandığı anlaşılmıştır. Araştırmaların kullandığı yöntem tercih dağılımları makul görülmüştür. Konuyla ilgili bilimsel tüm araştırmaların ve bu araştırmanın “Din Görevlilerinin Yeterlikleri” konusuyla ilgilenen tüm paydaşlara çeşitli katkılar sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi , Din Görevlilerinin Yeterlikleri , İçerik Analizi

Etik Beyan

Araştırma Nitel (literatür Taraması ve içerik analizi) olduğundan Etik Kurul İzni gerekmemektedir. Bu sebeple sisteme yüklenememiştir. Çalışma Bilimsel Yayın Etiği Kurallarına titizlikle riayet edilerek hazırlanmıştır. Genel benzerlik kendi taramamızda % 8 olarak tespit ettik. Dergimizin sayfasında BAŞLIK SAYFASI olarak istediğiniz Word belgesini bulamadığım için Makale Başlığı sayfasını imkan dahilinde kendim hazırlayıp doldurdum. Makaleyi yazım kurallarına göre uyarlarken ya da istenen belgeler yüklenirken bir eksiğimiz hatamız olduysa düzeltebilir, tamamlayabilirim. Saygılar sunar kolaylıklar dilerim.

Kaynakça

• Altıntaş, M. E. (2018). Bir Hatip Olarak Din Görevlilerinde Bulunması Gereken Temel Yeterlikler, Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Dergiabant], cilt: VI, sayı: 12, s. 416-429.
• Arslan, A. (2025). Türk İlahiyatlarında Kaleme Alınan Tefsir Konulu Akademik Yayınların Literatür Tarama Eksikliği Üzerine Eleştirel Bir İnceleme (Makale-Bildiri-Kitap Bölümü), Kur’an ve Sünnet Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, Mart, s.3.
• Ayvaz, D. (2018). Bursa'daki İmam-Hatipler İle Müezzin-Kayyımların Meslekî Yeterliliği ve Yaygın Din Eğitimindeki Rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Benzer, F. (2005). Din Görevlisinden Beklentiler ve Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlikleri (Amasya-Sakarya- Sivas-Trabzon). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Çanakçı, A. A. (2006). Balıkesir ve Köylerinde İmam-Hatiplerin Mesleki Yeterliliği ve Yaygın Din Eğitimindeki Rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çekin, A. (2005). Din Görevlisinden Beklentiler ve Din Görevlisinin Mesleki Yeterlilikleri (Elazığ, Erzurum, Malatya, Urfa Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Çekin, A. (2016). Kur’an Kursu Öğreticileri ile Din Görevlilerinin Sosyal Hizmete İlişkin Bilgi ve Yeterlik Algıları Üzerine Bir Araştırma, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, cilt: V, sayı: 5, s. 1435-1455.
• Demir, L. (2020). Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilik Algıları İle Yaşam Doyumu ve Duygusal Zekâ Düzeyleri Arasındaki İlişkilerinin İncelenmesi (İstanbul Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Biruni Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, M. H. (2020). Din Görevlilerinin İletişim Yeterlilikleri, Kocaeli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2020, cilt: IV, sayı: 2, s. 313-354.
• Duva, İ. (2018). Manevi Rehberlikte Din Görevlilerinin Yeterliliği ve Bu Alana Duyulan İhtiyaç. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İslamitische Universiteit Europa, Yurt Dışı Enstitü, Rotterdam.
• Ege, R. & Yazıbaşı M. A. (2021). Sosyal Hizmet Alanında Görev Yapan Din Görevlilerinin Öz Yeterlik Algıları, Dinî Araştırmalar, 2021, cilt: XXIV, sayı: 61, s. 249-280.
• Güneş, Ö. G. (2019). Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri ve Mesleki Tükenmişlikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Kocaeli/İzmit Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Güven, Ş. (2006). Din Görevlilerinin Yeterlilikleri, İslâmî Araştırmalar, cilt: XIX, sayı: 2 [İslâmî İlimlerde Terminoloji Sorunu -II-], s. 402-408.
• Güzel, M. (2019). Din Görevlilerinin Yeterlikleri (Almanya Baden-Württemberg Eyaleti Örneği). (Yayımlanmamış doktora tezi), Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Kara, B. (2019). Okul Öncesi Dönemi (4-6 Yaş Grubu) Çocukların Din Eğitiminde Görev Alan Eğitimcilerin/Din Görevlilerinin Pedagojik Yeterlilikleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Kaya, M. & Küçük N. (2015). Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri: Safranbolu’da Görev Yapan Din Görevlileri Üzerine Bir Araştırma, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı: 1, s. 1-18.
• Köroğlu, S. A. (2015). “Literatür Taraması Üzerine Notlar ve Bir Tarama Tekniği”, GİDB Dergi, sayı: 1, s.61.
• Küçük, N. (2015). Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri İle Mesleki Tutum Ve Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Karabük İli Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Latifoğlu, F. (2015). Almanya'daki Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri ve Karşılaştıkları Problemler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• McCabe C & Timmins F. (2005). “How to Conduct an Effective Literature Search”, art &science, 20/11, s.42.
• Özer, M. F. (2024). İmam Hatiplerin Örgütsel Kimlik ve Öz Yeterlik Algılarının Cami İçi Din Hizmetleri Açısından Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özyıldırım, G. (2013). “Dinin Hayata Doğru Yansıtılması Konusunda Bayan Din Görevlilerinin Sorumlulukları ve Yeterlilikleri”, Cami Merkezli Hayat: YECDER III. Ulusal Din Görevlileri Sempozyum Tebliğleri (13 Mayıs 2012-İstanbul), s. 327-335.
• Sağlam, İ. (2010). Fransa’daki Türklerin Din Görevlilerini Meslekî Yeterlik Açısından Değerlendirmeleri, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: XIX, sayı: 1, s. 275-299.
• Sağlam, İ. (2011). Cami Cemaatine Göre Fransa’daki Türk Din Görevlilerinin İletişim Yeterlikleri, Değerler Eğitimi Dergisi, cilt: IX, sayı: 21, s. 121-145.
• Sezikli, U. (2014). Cami Musikisi ve Din Görevlilerinin Yeterlilikleri, VI. Dinî Yayınlar Kongresi -İslam, Sanat ve Estetik- (29-30 Kasım-01 Aralık 2013 / İstanbul), s. 537-563.
• Toker, A. (2022). “Bir Araştırma Metodolojisi Olarak Sistematik Literatür İncelemesi: Meta-Sentez Yöntemi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22/2, s.316.
• Topuz, İ. (2015). Cami Din Görevlilerinin Yeterliliklerinin Manevi Danışmanlık Açısından Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015/2, sayı: 35, s. 27-56.
• Tosun, C. (1992). F. Almanya'da Yaşayan Türklerin Din Eğitimlerinde Caminin Yeri ve Din Görevlilerinin Yeterlilikleri. (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Turan, İ. (2013_1). “Yaygın Din Eğitimi Bağlamında Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri Üzerine Bir Araştırma”, Yaygın Din Eğitimi Sempozyumu -I (30 Mart - 01 Nisan 2012, Ankara), cilt: I, s. 173-199.
• Turan, İ. (2013_2). Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2013, cilt: XIII, sayı: 1, s. 47-73.
• Zengin, M. (2012). “Modern Dünyanın ve Türkiye’nin Gelişen Şartları Bağlamında Din Görevlilerinin Yeterlilikeri”, Cami Merkezli Din Eğitimi, Yecder II. Ulusal Din Görevlileri Sempozyumu Tebliğleri (09 Nisan 2011 - İstanbul), s. 225-245.
• Yılgın, M. (1997). Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri ve Cemaatle Olan İlişkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Yüksel, Y. (2013). “Dinin Hayata Doğru Yansıtılmasında Din Görevlilerinin Sorumlulukları ve Yeterlilikleri”, Cami Merkezli Hayat: YECDER III. Ulusal Din Görevlileri Sempozyum Tebliğleri (13 Mayıs 2012-İstanbul), s. 299-326.