ANADOLU'DA EL HALICILIĞININ COĞRAFİ DAĞILIMI (GEOGRAPHICAL DISTRIBUTION OF HAND-MADE CARPET IN ANATOLIA)

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 20 - 29, 31.01.2016

Feriha Akpınarlı Pınar Arslan

Öz

ÖZET

Kültürel mozaiğin bir parçası olan Anadolu’da yaşam biçimi haline gelen el halıcılığı yöreden yörede devam etmiş ve yayılmıştır. Günümüzde halen farklı yörelerde el dokusu halı üretimi yapılmaktadır. Bu bağlamda yöre halkının devam ettirdiği el sanatı özünde farklı kültürel özellikleri barındırmaktadır.

Bu çalışmada kültürel mirasımızın bir göstergesi olan Anadolu’da yapılan el halıcılığına dair teknik, renk, kompozisyon ve desen özellikleri belirlenmiştir. Belirlenen özellikler coğrafi bir dağılım yapılarak yöresel el halıcılığı ile ilgili ortak ve farklı özelliklerin ortaya konulması, birbiriyle olan etkileşimin ortaya konulması amaçlanmıştır.

Araştırma kapsamında İç Anadolu, Akdeniz, Ege, Marmara, Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri olmak üzere 6 farklı bölgede ve 32 yörede dokunmuş olan 710 adet el dokusu halı örneğine ilişkin coğrafi dağılım yapılarak halı sayısı, il-ilçe, ürün çeşidi, yapım tarihi, düğüm türü, atkı, çözgü, ilme ipliklerinin özellikleri, en-boy, saçak boyu, hav yüksekliği ölçüleri ve kalite ile kullanılan bezeme türleri, kullanılan renkler, halıların onarım görüp görmediğine ilişkin kriterler incelenmiştir.

Anahtar kelimeler: Anadolu, El Halısı, Coğrafi Dağılım

 

ABSTRACT

Being a piece of cultural mosaic and a lifestyle in Anatolia, hand-made carpet has spread from region to region and stayed alive. Nowadays people from different regions still continue to product hand-made carpet. So this hand craft, maintained by the locals, contains different cultural features in itself.

In this study we specified the Anatolian hand-made carpet in terms of the features of technique, color, composition and design, which are the indicators of our cultural heritage. By applying a geographical distributions according to determined specialties, it is aimed to reveal the common and different features of local hand-made carpet and the interactions among the regions.

In this research we studied on 710 hand-made carpets from 32 different provinces and 6 different regions including Central Anatolia, Mediterranean, Aegean, Marmara and the Black Sea and Southeast Anatolia regions. After specifying the geographical distribution according to the number of carpets in city/province distribution, we analyzed the carpets in terms of product range, year of weaving, knot-type, weft, warp, features of pile yarn, width-length, web length, pile height, dimensions and the quality of used decorations, colors, and the criteria of being under repaired or not.

Key words: Anatolia, Hand-Made Carpet, Geographical Distribution.

 

Kaynakça

• AKPINARLI, H. F. (2008). “Akşehir El Örgü Çoraplarında Motif ve Kompozisyon Özelliklerinin İncelenmesi”, I. Uluslararası Selçukludan Günümüze Akşehir Kongresi ve Sanat Etkinlikleri. Konya.
• ASLANAPA, O. (2005). Türk Halı Sanatının Bin Yılı. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• DENİZ, B. (2000). Türk Dünyasında Halı Ve Düz Dokuma Yaygılar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• OKUMURA, S. vd. (2007). Anadolu dokuma mirası I. Uluslararası Doğu Halıları Konferansı 11. Ankara.
• ÖZEL, A. (1989). Halıcılık. Ankara: Adak Matbaacılık.
• STEİN, A. (1907). Ancient Khotan. Oxford: Clarendon Press.
• SÜRÜR, A. (1987, Haziran). Türkiye halı tipleri atlası çalışmasına örnek Doğu Anadolu yöresinden bir kesit, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi'nde sunulmuş bildiri, Ankara.
• TÜRKMEN, N. (2001). Orta Asya Türkmen Halıları İle Tarihi Anadolu-Türk Halılarının Ortak Özellikleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• YETKİN, Ş. (1991). Türk Halı Sanatı. Ankara: Tisamat Basım Sanayii.