Kayseri El Örgü Çorapları Üzerine Etnografik Bir Araştırma

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 4, 10 - 29, 16.10.2017

Banu H. Gürcüm Aslıhan Çifçi

Öz

Kültür
toplumun sosyal yapısına yön veren ve o topluma kişilik kazandıran ortak
davranışlardır. Zaman içinde değişme, gelişme ve yenileşme özellikleri
taşıdığından dolayı kültür, canlı ve dinamik bir yapıya sahiptir. Toplumun
yaşama düzeyine bağlı olarak doğup geliştiği için sanat gibi hayatın içindedir.
Zengin konu, üslubu ve tekniği olan örücülük sanatının bir dalı da el örücülüğüdür.
Yün, tiftik, ipek, pamuk vb. materyallerle oluşturulan ipliğin kullanılarak şiş
aracılığıyla, yoğun emek verilerek ve birbirinden güzel süslemeleriyle el örgü
çoraplar meydana getirilmektedir. Bu araştırmada Kayseri İli Özvatan İlçesinde
bulunan geleneksel çorapların renk, desen ve bezeme özelliklerinin incelenmesi
amaçlanmıştır. Bu nedenle birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış köklü tarihi geçmişi
olan bir şehir olan Kayseri İli Özvatan ilçesinde etnografik desende bu nitel
araştırma yürütülmüş ve araştırma sonucunda ortaya konan desenlerin tekstil
tasarımı için önemi tartışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

kültür, çorap, örme, motif

Kaynakça

• AKPINARLI, Feriha. (1997). ‘Geleneksel El Örgüsü Çoraplardan Çağdaş Yaklaşımlar’, Türkiye’de El Sanatları Geleneği ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, No: 1861.
• AKPINARLI, Feriha. (2001), ‘Geleneksel El Sanatları ile İlgili Projeler Kapsamında Dokumacılık, Örücülük Sanatının Yerel Kalkınma ve Turizmdeki Önemi’. Motif Halk Oyunları Eğitim Derneği Gençlik Külübü Dergisi, Sayı: 25, 2001, s. 30-31.
• AKPINARLI, H. Feriha ve ORTAÇ, H. Serpil., (2008), ‘Sivas El Örgüsü Çorapların Motif ve Kompozisyon Özellikleri’. Cumhuriyet Döneminde Sivas Sempozyumu Bildirileri, 27-30 Ekim 2008.
• AKPINARLI, Feriha. (1995). ‘El Örgüsü Çorapların Teknik, Desen, Renk ve Kullanım Özellikleri’. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• AKPINARLI, Feriha ve ÖZKAHVECİ, Gülşen., (2006), ‘Samsun İli El Örücülüğünün Teknik, Motif ve Kompozisyon Özellikleri’. Karadeniz Bölgesi 1. El Sanatları Sempozyumu, 3-5 Kasım 2006, Ordu.
• AKŞİT, Ahmet., (1998), ‘Selçuklular Devrinde Kayseri Şehrinin Fiziki Yapısı’. II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, 16-17 Nisan 1998, Kayseri. Erciyes Üniversitesi Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi Yayınları No: 3. Kayseri.
• ARIK, Remzi Oğuz. (1947). Ankara Halkevinde Türk Örgü İşleri Sergisi. Ankara: Ulus Basımevi
• ATAY, Ayten. (1987). Örücülük. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• AYTEKİN, Haluk. (2014). ‘20. YY Başlarında Kayseri Ekonomisinde Ulaştırma Sorunu ve Şaban Hami Bey’in Çözüm Önerileri’. 3. Kayseri Ekonomisi Sempozyumu, 24-25 Nisan 2014, Kayseri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kayseri Ticaret Odası, Detay Anatolia Akademik Yayıncılık Ltd. Şti., Ankara.
• BAŞ, Ali., (1996), ‘Kayseri Ticaret Yapıları Üzerine Bir Araştırma’. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları No: 15, Kayseri.
• BALKANAL, Zeynep (2016). ‘Ankara İlı Polatlı Yöresı El Örgüsü Çoraplar’ Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / Cilt:9, Sayı:17 / 2016 (Ocak – Haziran), s.149-166.
• CEVİZCİ, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul, 2002.
• Cumhuriyetin 75. Yılında Kayseri, (1998), Kayseri Valiliği, Plaka Matbaacılık, Ankara.
• DEMİR, Fahriye. (2012). ‘Kayseri İli Geleneksel Giyim Kuşam Kültürü Üzerine Bir İnceleme’. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• DİYARBEKİRLİ, Nejat. (1972). Hun Sanatı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, Milli Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları.
• DOĞAN, Asuman. (2009). ‘İç Anadolu Bölgesi Kayseri İli Güpgüpoğlu Konağı Etnografya Müzesi’nde Bulunan El Sanatları Örnekleri Üzerine Bir Araştırma’. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ENGİN, İsmail. (ty) http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1242/14157.pdf Erişim Tarihi: 06.03.2017
• GÜLER, Mediha, AKPINARLI, H. Feriha, ORTAÇ, H. Serpil, BÜYÜKYAZICI, Meral, ERKAPLAN, Emel, KURT, Gülten. (2010), ‘Hemşin Çamlıhemşin El Örgüsü Çoraplar’ Gazi Univ. Bap.Projeleri.1. Baskı , Ankara.
• HÜNEREL SARIKAYA, Zeliha ve Er, Binnaz. (2012) Halk Kültürünün Tanıtılmasında El Sanatlarının Yeri ve Önemi. Yaşam Bilimleri Dergisi 1(1): 179-190
• Kayseri Büyükşehir Belediyesi. (2013), ‘ Kayseri’. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları No: 83.
• KESKİN, Mustafa ve HÜLAGÜ, M. Metin., (2007), ‘Geçmişteki İzleriyle Kayseri’ Erciyes Üniversitesi Yayınları No: 154. Kayseri.
• ONUK, Taciser ve AKPINARLI, Feriha., (2003), ‘Kastamonu Örücülük Sanatında Teknik Motif ve Kullanım Özellikleri’. İkinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, 18-20 Eylül 2003.
• ORTAÇ, H. Serpil ve ÇATALKAYA, Gülten. (2016), ‘Özgün Baskı Resim Tekniği ile Geleneksel Baskı Yöntemleri (Ağaç Baskı)’. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Akademik Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, Sayı: 2, 2016, s. 27-31.
• ORTAÇ, Hülya Serpil., (2008), ‘Ankara İli El Örgüsü Çoraplar ve Patikler’. Gazi Üniversitesi I. Ulusal El Sanatları Sempozyum Bildirileri, 24-26 Nisan 2008, Ankara.
• ÖZBEL, Kenan., (1980), ‘El Sanatları I Anadolu Çorapları’. Kılavuz Kitaplar: IX, C.H.P. Halkevleri Bürosu.
• PHILLIPS, Mary Walker. (1986). Step by Step “Macramé” A Complete Indrotuction to The Craft of Creative Knotting. New York: Western Publishing Inc.
• SENNETT, Richard (2009). Zanaatkar. (Çev. Melih Pakdemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SÜRÜR, Ayten., (1985), ‘Geleneksel Türk Tekstil Sanatlarında Desenleme ve Kompozisyon Yöntemleri’. Sanat Üzerine. Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları: 3. Ankara.
• TASMACI, Mehmet. (1984). ‘Halk Sanatı Örme Desenlerinin Modern Örme Makinelerinde Uygulanması’, III.Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
• URL1-https://www.google.com.tr/search?q=kayseri+ili+fiziki+haritas%C4%B1&rlz=1C2AVNC_enTR591TR591&biw=1366&bih=662&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjk5u2kgLnSAhVGAsAKHYfeDuEQ_AUIBigB#imgrc=3QWuNRDg4m2AvM:
• URL2-https://www.google.com.tr/search?q=kayseri+erciyes+da%C4%9F%C4%B1&rlz=1C2AVNC_enTR591TR591&biw=1366&bih=662&source=lnms&tbm=isch&sa=X&sqi=2&ved=0ahUKEwiOmcS89bjSAhUDwxQKHV_kBWIQ_AUIBigB#imgrc=_