ANKARA ETNOĞRAFYA MÜZESİ KOLEKSİYONUNDA BULUNAN BEYKOZ İŞİ CAM ESERLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 112 - 127, 22.06.2018

Asena Ertas

Öz

Osmanlı Dönemi cam sanatları incelendiğinde cam üretiminin Mevlevi Mehmet Dede’yle
başladığı görülür. III. Selim tarafından cam yapım tekniklerini öğrenmek üzere (1807) de
İtalya’ya gönderilen ve bir süre Venedik’te araştırma yaptıktan sonra İstanbul’da Venedik
üretimi camlara benzeyen eserler vermiş olan Mevlevi Mehmet Dede; kısa bir zaman sonra
İstanbul, Beykoz’da kurulan atölyelerde cam sanatını geliştirmiştir.
Türk zevkini çok iyi ifade eden kesme tekniği ve bitkisel motiflerin ağırlıkta olduğu mineleme
tekniğinin yanı sıra yaldızlı bezemelerle de süslenmiş, süt rengi, beyaz ya da mavi renkte bir
cam hamurundan yapılmış karakteristik cam eşyalar üretilmiştir.
Üretilen bu cam eşyalara yapıldıkları yerle bağlantılı olarak Beykoz işi camlar adı verilmiştir.
Geleneksel Türk camcılığı dendiğinde akla ilk gelen Beykoz cam sanatıdır.
Beykoz da üretilen Osmanlı kültür ve sanatının birer simgesi olan cam eserler dönemin
özelliklerini yansıtmaktadır.
Günümüzde Beykoz Cam sanatına benzer üretim yapan Paşabahçe, geleneksel cam üretim
teknikleri ile cam atölyelerinde üretimleri devam etmektedir. Cam sanatı değerini kaybetmeyen,
devamlılık gösteren el sanatlarımızdan olduğu gibi günümüzde de sürekli gelişme gösteren
sanat dalıdır.
Günümüzde birçoğunun kaybolmuş olduğu, var olanlarının da müzelerde ya da özel
koleksiyonlarda sergilendiği cam eserlerin tarihsel gelişimleri göz önünde bulundurularak
bundan sonraki bilimsel çalışmalara kaynak teşkil etmek üzere belgelendirmek, cam sanatı
ile ilgili yazılı kaynaklar oluşturmak açısından önem taşır.
Bu araştırma ile 19.yüzyıl Beykoz camcılığının nadide eserlerin tanıtılmasının gelecek kültürlere
de referans olacağı düşünülmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Beykoz işi, Cam sanatı, Gülabdan, Laledan, Ankara Etnografya Müzesi, Gülabdan, Laledan, Paşabahçe

Kaynakça

• Aslan, G. ( 2007 ). Cam Sanatının Eğitim Kurumlarındaki Yeri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara,84,94.
• Atik, Ş. (2007).Çağlar Boyu Boncuk,Boncuk:İnanç ve Güzellik. İstanbul:Rezzan Has Müzesi Yayınları,12.
• Bayramoğlu, F.(1974). Türk Cam Sanatı ve Beykoz İşleri. Ankara:İş Bankası Kültür Yayınları,22-33.
• Canav ,Ü.(1985).Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Cam Eserler Koleksiyonu. İstanbul:Çağdaş Yayıncılık ve Basın Sanayi A.Ş. Yayınları,98.
• Gürses, S.(1996). Endüstriyel Cam Şekillendirme Yöntemleri, Sanatta Yeterlilik Tezi, M.Ü.G.S.E,İstanbul,2.
• İstanbulluoğlu, A.(1997).Beykoz Camları, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık 6,18,21,22,24.
• Küçükerman, Ö.(1995).Cam Sanatı, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,14.
• Küçükerman, Ö.(1985). Cam Sanatı ve Geleneksel Türk Camcılığından Örnekler, Ankara:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,121,164,166.
• Küçükerman,Ö.(2002). 200 Yıllık Boğaziçi Camcılık Mirası İçinde ‘Beykoz’Camları, İstanbul:NTV Yayınları,123,135.
• Şenok,N.(2011). Pate De Verre Cam Şekillendirme Tekniği İle Cam Sanat Objeleri Araştırma Ve Uygulamaları.Yüksek Lisans Tezi,Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Adana,24.
• Uzuner, B.(2000).Bulunuşundan Üflemeye Uygulamalı Cam Teknikleri,İstanbul:Inkılap yayınevi,7.
• Yazar,T.,Aslan ,T.(2013).Biçimlerin Temel İlkleri Bağlamında Simge Olarak Geleneksel Türk Cam Sanatı ve Gelişimi, The Journal of Academic Social Science Studies,829.