ABDÜLKÂDİR MERÂGÎ’YE ATFEDİLEN KÂRLAR’IN FORM AÇISINDAN ANALİZİ VE ACEM KÂR’IN RESTORASYONU

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 7, 152 - 176, 30.06.2019

Fatma Münevver Şenduran Serda Türkel Oter

Öz

Form ile ilgili kaynaklar araștırıldığında; Kâr formu, biçim açısından oldukça serbest olarak tanımlanmasıyla dikkati çekmektedir. Klâsik formlar içerisinde Kârdan daha küçük olan Beste ve Semâi biçimlerinin, sistematik bir ișleyiș gösterdiği dikkate alındığında, Kâr formunun bu ișleyișin dıșında olduğunu düșünmek imkânsız hale gelmektedir. Özellikle bugün kullanılan form analizi yöntemlerinin Türk Mûsıkîsi’nin sözlü eserlerini biçim yönünden incelemeye imkân vermemesinden olsa gerek akademik çalıșmalarda da Kârlar’ın ișleyiși hakkında kesin ve net bilgiler verilememiștir. Kâr formunun sistematik bir yapısı olup olmadığı sorusuyla yola çıktığımız bu çalıșmada, sözlü eserlere yönelik önerilen yeni bir analiz yöntemi ile Abdülkâdir Merâgî’ye atfedilen 11 Kâr betimsel araștırma yöntemi kullanılarak genel tarama modeli ile incelenmiș; mısra sayıları, meyan ve terennümlerin kullanımlarına bağlı olarak bu formun belli biçimlere sahip olduğu belirlenmiștir. Bu biçimler içerisinde Acem Kâr, gerek bestelendiği dönemin nazarî anlayıșının dıșında farklı bir perdede karar etmesiyle, gerekse form açısından düzensiz bir yapı göstermesi nedeniyle dikkati çekmiștir. İncelemeler neticesinde, Abdülkâdir Merâgî’nin Kârlar’ından edindiğimiz bilgiler doğrultusunda Acem Kâr’ın form açısından analiz edildiği bu incelemede, eserin meșk silsilesi sırasında biçim açısından bir takım deformasyonlara uğradığı ve eksiklerinin olduğu tespit edilmiștir. Buna bağlı olarak, eser güfte yapısına ve mısraların besteleniș biçimine göre düzenlenmiș, eksikleri tamamlanmıș ve restore edilerek yeniden yazılmıștır.

Anahtar Kelimeler

Türk Mûsıkîsi Formları, Mısra, Terennüm, Kâr Formu, Abdulkâdir Merâgî, Acem Kâr

Kaynakça

• KAYNAKÇAAtalayer, F.(1994). Temel Sanat Öğeleri, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.Ayangil, R.(2004). XVII. Yüzyılda Türk Mûsikîsi, Yeni Türkiye Dergisi, Türk Mûsikîsi Özel SayısıÇevikoğlu, T.(2017). Bir Hayâlin Peşinde, Edebiyat Ortamı Yayınları, Ankara.Ezgi, Dr. S (1935). Amelî Türk Mûsikîsi, ,Bankalar Basımevi, İstanbul.Gölpınarlı, A.(2013). Hâfız Divanı, İstanbul.Güngör İ.H. (1972). Temel Tasar, Afa Matbaacılık, İstanbul.Sezikli, Ubeydullah.(2007). Abdülkâdir Merâgî ve Câmiu’l-Elhân, T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Anabilim Dalı İslam Tarihi ve Sanatları bilim Dalı Yayınlanmış Doktora Tezi, İstanbul.Oter, S.(2018). Klâsik Türk Mûsikîsi’nde Sözlü Eserlere Yönelik Olarak Yeni Bir Form Analizi Yöntem Önerisi, Turan-Sam Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, Sayı.39.ss.292-298Özalp, M. (1992). Türk Mûsikîsi Beste Formları, TRT Genel Sekreterlik Basım ve Yayın Müdürlüğü Yayınları, Ankara.Özkan, İ,H. (2006). Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleleri, İstanbulÖztuna, Y.(1988). Abdülkaadir Merâgi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.Şenduran, F. M. (2019).Türk Mûsikîsi’nde Kâr Formunun Yapısal Unsurları Ve Değişimlerinin İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yayınlanmamış doktora tezi, AnkaraTura, Y.(2001). Kitâbu İlmi’l-Mûsikî Alâvechi’l Hurûfât, Mûsikîyi Harflerle Tespit ve İcrâ İlminin Kitabı. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.Türk Dil Kurumu, (2011). Büyük Türkçe Sözlük, Farabi Sürüm No:1,0, Ankara.Yekta, R.(2000).Esâtîz-i Elhân, Pan Yayıncılık, İstanbul.Yavaşça, A.(2002).Türk Mûsikîsi'nde Kompozisyon ve Beste Biçimleri, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, İstanbul.Erişim: https://g.co/kgs/4WcbGk, (14.05.2019).