Ardeşen Yöresi Horon Pratiğinde Fora Unsuru

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 8, 26 - 39, 26.12.2019

Erkan Saral

Öz

Bu çalışmada Doğu Karadeniz bölgesinde yer alan
Rize ilinin Ardeşen ilçesinde yaşayan insanların, geleneksel müzik kültürleri içerisindeki
horon pratiğinde icra edilen fora yapıları incelenmiştir. Horonun, yörelere
göre değişen çeşitleri ve oyun biçimleri vardır. Horon ezgilerinin biçimsel
şemaları içerisinde fora bölümleri de yer almaktadır. Bu bölümlerde; horon
oyuncuları dinlenmeye geçerler ve horon formunun sözlü kısımlarını icra
ederler. Bu sözlü kısımlar genellikle yedili hece vezni ile oluşturulmuş
manilerden ibarettir. Fora bölümlerinde kafiye şeması; aaba, abab ve abcb
biçimindedir. Fora bölümlerini horoncu yönetir ve tulum icracısı ile oyunculara
komut vermek sureti ile yapılandırır. Anonim nitelikli sözlerin ya da doğaçlama
kurulan atma sözlerin, horonun ezgi kalıbına ya da horon ezgisi dışında başka
bir ezgi kalıbına giydirilmesi ile fora bölümü tamamlanır. Horonlarda fora
bölümlerinde işlenen konular gündelik hayatla ilgili konular olup, çoğunlukla
sevdalık üzerinedir. Fora bölümlerindeki ritmik yapı, iki zamanlı ve beş zamanlı
olarak tespit edilmiştir. Ezgilerin donanımında bir koma si bemol sesi
bulunmakta ve Türk müziği nazariyatında Arel sistemine göre bu ezgiler, uşşak
makamına tekabül etmektedir. Eşlik çalgısı olarak ise tulum kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ardeşen, Horon, Müzik, Fora

Kaynakça

• Cihanoğlu, S. (1997). Trabzon’da Oynanan Horonlar, Birinci Baskı. Eser Ofset, Eskişehir.Demirsipahi, C. (1997). Türk Halk Oyunları, Birinci Baskı. İş Bankası Yayınları Folklor Dizisi no: 2, Ankara.Duygulu, M. (2014). Türk Halk Müziği Sözlüğü, Birinci Baskı, Pan Yayıncılık,,Ankara.Erdem, Arda. (Ed). Halil Bedii Yönetken Derleme Notları 1. Kitap (1.Basım), Ankara: Sun Yayınevi, 2006.Gazimihal, Mahmut, Ragıp. Türk Ötkü Çalgıları. Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları No. 12, 1941.Güçlü, Mehmet. (2014). Trabzon Yöresi Düğünlerinde Horon, Milli Folklor Dergisi Yıl:16, Sayı: 64.Öztuna, Y. (1990). Büyük Türkiye Musiki Ansiklopedisi Cilt 1, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.Reinhard, K. & Rehinhard, U. (2006). Türkiye’nin Müziği Cilt 2, (Çev.) Sinemis Sun 1.Basım. Sun Yayınevi, Ankara (Eserin orjinali 1984’te yayımlandı). Saatçi, Yonca. (2008). Hemşin Horonlarında Atma Türküler, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Müziği Anabilim Dalı, Yüksek lisans tezi, İstanbul.Türk Dil Kurumu (1977). Tarama Sözlüğü Cilt 4, Ankara.Saral, E. (2018). Bahçeye Gel Bahçeye Horon Forası Vokal İcrası. Kaynak Kişi: Ali İhsan Şişmanlar, Ardeşen.Saral, E. (2018). Ormandan Yol Açarum Horon Forası Vokal İcrası. Kaynak Kişi: Ali İhsan Şişmanlar, Ardeşen.Saral, E. (2018). Hemşin Horonu Forası Vokal İcrası. Kaynak Kişi: Ali İhsan Şişmanlar, Ardeşen.