Öz
Bir ulusu simgeleyen en temel dinamiklerden biri giyim kültürünün zenginliğidir. Toplum içi sınıf statüsünün belirlenmesinde giyim kültürünün zenginliği ve çeşitliliği oldukça etken bir parametredir. Türk toplumunun Orta Asya’dan Anadolu’ya ve hatta Balkanlara yayılan kültürü içinde giyim önemli bir etnografik malzeme sunmaktadır. Anadolu’nun her bölgesinde yerel özellikleresahip olan geleneksel kıyafetleri bulunmaktadır. Her yörenin kendine özgü kadın, erkek ve bunların içinde günlük, yabanlık ve tören kıyafetleri vardır.
Araştırmanın amacı özel bir koleksiyonda bulunan Çankırı yöresine ait 19.yüzyılın sonu olarak tarihlendirilen gelinlik ve tamamlayıcı unsurlarının belgelenmesidir.Manevi değeri olan bu eserlere önceden herhangi bir koruma uygulaması yapılmamıştır. Eserler, şahıs tarafından bohçalanmış olarak sandıkta özenle saklanarak günümüze kadar gelebilmiştir. Araştırma doğrultusunda eserler kumaş, süsleme özellikleri ve bozulma durumu olarak üç temel başlıkta ele alınarak belgelenmiştir.
Bu çalışma tarama modelinde bir betimleme olup, aynı zamanda deneysel koruma yöntemlerini içermektedir. Araştırma örneklemini oluşturan gelin kıyafetinin içinde üçetek entari, cepken, don ve aksesuar parçası olarak peşkir yer almaktadır.Genel anlamda farklı malzeme gruplarının kullanıldığı tekstil eserlerinde bozulmaların daha fazla ve farklı çeşitlerde olduğu bilinmektedir. Klaptan ile dokunan veya süsleme yapılan kumaşlarda temel anlamda görülen bozulmaların yanında korozyon da görülmektedir. Nitekim ele alınan eserde de klaptanda korozyon oluşmuştur. Ayrıca katlı halde duran kıyafetin temas ettiği diğer bölgelerde de korozyon kaynaklı pas lekeleri göze çarpmaktadır. Peşkirde sandık lekelerinin oluşumu oldukça fazladır. Üçetek ve cepkenin işlemelerinde sökülmeler mevcuttur. Bazı bölgelerde doku kaybı ve işlemelerde kopmalar bulunmaktadır. Üçeteğin astarında kullanımdan kaynaklı ter lekeleri oluşmuştur. Ayrıca kol bölgesinde astar takviyesi yapılarak yeni bir astar dikilmiştir.
Gelin kıyafeti özelliklerine uygun olarak eser tespit raporu hazırlanmıştır. Bu rapor doğrultusunda belgeleme işlemleri ve konservasyon süreci belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre müdahale yöntemleri tespit edilip uygulanmıştır. Lif ve renk analizleri laboratuarda yapılmıştır. Tespit raporu genel ve detay fotoğraflar ile güçlendirilmiştir. Yapılan çalışmalar ile eser belgelenmiş olacak ve ileriye yönelik uygun koşullarda korunması için önerilerde bulunarak eserin daha uzun süre yaşatılması sağlanacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahunbay, Z. (2019). Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri. İstanbul: YEM Yayın.....................
- Eskici, B. (2013). Koruma Kuramları ve Eleştirisi, Doktora ders notları.................................
- Koca, E., Kumaş, N. (2015). Yitirilen Kültürel Değerler: Giresun İli Yöresel Gelin Giysileri, Türk-İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 2, s. 84-95
- Koç, F. ve Koca E. (2012). The Clothing Culture of the Turks, and the Entari (Part 2: The Entari, Folk Life: Journal of Ethnological Studies, Vol. 50 No. 2, 141–68.
- Kuzucuoğlu, A., H. (2017). Kültürel Mirasa Yönelik Önleyici Koruma: Memorı Anketi Örneği,Art Sanat, 7, 337-362.
- Soysaldı, A. (2012). Tren Sesi Eşliğinde Kurtuluş Hazırlıkları, TCDD Milli Mücadele dönemi Atatürk Konutu ve Vagondaki Bazı Tekstil Eserlerin Konservasyon ve Restorasyon Uygulama Raporu, T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı.
- Timar Balazsy, A. ve Eastop, D. (2011). ChemicalPrinciples of TextileConservation. Routledge: Nevyork, USA. S.238
- Tozun, H. (2017). Özel Bir Koleksiyona Ait Metal İşlemeli Örtülerde Oluşan Bozulmaların Tespiti Ve Belgelenmesi, Sanat ve Tasarım, 20, 271-285.
- Uzgidim, G., Akyol, A. A. (2019). Prof. Ülker Muncuk Müzesi Arşivinde Bulunan Bozulmaya Uğramış Peştemallerin Korunmasına Yönelik İncelemeler, 21.Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Akdeniz Sanat, C.13, Özel Sayı,s. 381-388.
- Prof. Dr. Dilek Yeşim Metin (Erişim 23.06.2020, s:9) http://dent2.ege.edu.tr/dosyalar/kaynak/314_agizmikrobiyolojisi/114.pdf
- http://www.lugatim.com/s/kaytanc%C4%B1, 18.07.2020................................................
- http://www.lugatim.com/s/kaytan 18.07.2020.......................................
- https://www.si.edu/mci/english/learn_more/taking_care/stains.html - SmithsonianMuseumconservationınstitue 05.07.2020
- http://www.vam.ac.uk/content/articles/c/cleaning-textiles/ 05.07.2020
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2020 |
| Kabul Tarihi | 11 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 5 Sayı: 11 |
Kaynak Göster
