NİCHOLAS KALMAKOFF’UN ESERLERİNDE DOĞU MİSTİSİZMİ, EZOTERİZMİ VE MEHMET SİYAH KALEM ETKİLERİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 11, 69 - 84, 28.12.2020

Alper Demirel , Meliha Yılmaz

Öz

Bu araştırmada doğunun kadim mistisizm ve ezoterizmine yoğunlaşan sıra dışı bir sanatçı arayışına girilmiştir. Aykırı kişiliğini resimlerine de yansıtan batılı sanatçı Nicholas Kalmakoff’un eserlerinde, doğunun farklı coğrafyalarına ait kültürlerin, inançların ve resim sanatı üslubunun yansımaları incelenmeye çalışılmıştır Doğu kültürünü ve yaşamını görünen yönleriyle anlatan ya da hiç gitmediği halde doğuyu belli kalıplar içinde, kendi hayal gücüne göre tasvir eden batılı sanatçılar geçmişten günümüze sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Ancak Batı’nın tasavvurundaki Doğu masallarının, varsayılan, hayal edilen ya da uydurulan hallerine değil de, gerçekte inandığı mitlerine, fantastik imgelerine, kültlerine bu kadar tutkuyla bağlanması Kalmakoff ‘u eşine az rastlanır bir Batılı sanatçı yapmaktadır. Hakkında çok fazla literatür bilgisi bulunmayan, eserleri ancak ölümünden sonra değer kazanmış olan ve Doğu’nun gizemlerini araştıran bir ressam olarak Nicolas Kalmakoff’un resimlerinde doğuya ait fantastik imgeler açıkça görülmektedir. Sanatçı çoğu eserinde doğu minyatürlerine yakın bir üslupta resimler yapmış ve bu resimlerde doğu kültlerinde olan simgeleri, tanrıları ve şeytanlarını resmetmiştir. Hatta sanatçı bazı resimlerine sadece Doğu’ya özgü terimlerden isimler koymuştur. Doğu’dan oldukça etkilenen sanatçının imzası bile geleneksel Türk çalgısı olan ağız kopuzuna benzemektedir. Bu yüzden sanatçının Doğu’ya olan bakışıyla ilgilenilmiş, literatüre katkısı olacağı düşünülerek, eserleri ve doğu coğrafyasından etkilenmeleri incelenmiştir. Araştırmada incelenen kısım sanatçının minyatüre benzer bir üslupla Antik Mısır, Mezopotamya ve Asya kültlerini yansıttığı eserleri olmuştur. Eserleri içinde Doğunun birçok gizemi yer almaktadır. Öyle ki Kalmakoff’un figürlerindeki, gerek çizgisel gerekse anatomik hareketlerde, bugün kimliği gizemini hâlâ koruyan, resimlerinde Orta Asya İslam öncesi ve sonrası Türk geleneklerini yansıtan Mehmet Siyah Kalem’den bile izler bulmak mümkündür. İnceleme ve yorumlar, ressamın 1910 ve 1930 yılları arasında yaptığı dokuz adet resmi ile sınırlandırılmıştır. Araştırmada, Kalmakoff’un eserlerinde kadim Mısır, Mezopotamya, Çin mitolojisi, inanç ve sanat etkilenmelerinin kendini gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Nicholas Kalmakoff, Mehmet Siyah Kalem, Ezoterizm

Kaynakça

• Aruz Joan, Graff Sarah, Rakic Yelena From Assyria to Iberia: Crossing Continents at the Dawn of the Classical Age. The Metropolitan Museum of Art, New York. 2015, s.52
• Caruana L. Lambton, The Forgotten Visionary,Vısıonary Revue, Paris 2004, s.4,12,26,27
• Eastaugh, Nicholas; Walsh, Valentine, Chaplin, Tracey, Siddall, Ruth Pigment Compendium: A Dictionary and Optical Microscopy of Historic Pigments (2013). Roudledge Publishing House, s. 563, 567
• Esin Emel, Cinlere Ayna Tutan Nakkaş, Kırmızı Kedi Yayınları, 2019, s.9
• Ikram, S. Death and Burial in Ancient Egypt. (The American University in Cairo Press, 2015 s.78).
• İpşiroğlu, Mazhar Ş. Bozkır Rüzgârı Siyah Kalem, YKY, 3. Baskı, 2016 s.35,36,37
• Janly Myrza Bapaeva Tuva Şamanizmi, Kömen Yayınları, 2013 Sayfa 37
• Lou Andreas-Salomé, “Feniçka”, Almanca aslından çeviren İlknur İgan, , Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016, s.35
• Okay Bülent,Çin Medeniyeti: Tarih, Kültür, Edebiyat, Felsefe, Kesit Yayınevi, İstanbul 2018 s 124,125
• TDV İslâm Ansiklopedisi İstanbul 2010, cilt 39, s.382
• Yılmaz Meliha. Anadolu Selçuklu Saray ve Köşklerinde Kullanılan Figürlü Çinilerin Resim Sanatı Açısından İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), 1999, s.452,463
• URL 1" “https://tr.wikipedia.org/wiki/Ezoterizm” adresinden 25-02-2020 tarihinde erişilmiştir.
• URL 2 “https://tr.wikipedia.org/wiki/Mistisizm” adresinden 25-02-2020 tarihinde erişilmiştir.
• URL 3 “https://athingofoddness.wordpress.com/2016/11/02/the-triumph-of-passion-nicholas-kalmakoffs-temptresses-and-demons-artists-of-the-weird-world-1/” adresinden 16-03-2020 tarihinde erişilmiştir.
• URL 4 “https://www.fiammettamarina.com/nicholas-kalmakoff-lartista-che-vedeva-il-diavolo/” adresinden 16-12-2019 tarihinde erişilmiştir.
• URL 5 “https://cvltnation.com/prolific-hidden-works-nicholas-kalmakoff/” adresinden 09-12-2019 tarihinde erişilmiştir. (Meghan MacRae, The Prolific Hidden Works of Nicholas Kalmakoff )
• URL 6 “http://www.webexhibits.org/pigments/indiv/recipe/egyptblue.html” adresinden 12.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• URL 7 “https://tr.wikipedia.org/wiki/Ezoterizm” adresinden 15-04-2020 tarihinde erişilmiştir.
• URL 8 “https://www.britannica.com/biography/Lou-Andreas-Salome” adresinden 14-04-2020 tarihinde erişilmiştir.
• URL 9 “http://www.psychomedia.it/jep/number14/mazin.htm” adresinden 12.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• http://visionaryrevue.com/webtext3/k.gal1.html çevrimiçi kaynaktan 01.01.2020 tarihinde erişilmiştir. (Görsel 1,3,5,14)
• https://www.turncoatleather.com/color-egyptian-blue) çevrimiçi kaynaktan 03.02.2020 tarihinde erişilmiştir. (Görsel 4
• https://en.wikipedia.org/wiki/File:Anubis_standing.svg adresinden 08.12.2019 tarihinde erişilmiştir. (Görsel 8)
• http://visionaryrevue.com/webtext3/k.gal2.html adresinden 09.12.2019 tarihinde erişilmiştir. (Görsel 2,9,10,28)
• Arık Rüçhan Kubadabat Sarayı, İş Bankası Yayınları, 2001 s. 129 (Görsel 13)
• http://visionaryrevue.com/webtext3/k.gal3.html (Görsel 12,18) çevrimiçi kaynaktan 01.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• https://art.thewalters.org/detail/26585/slab-with-six-winged-goddess/ adresinden 08.01.2020 tarihinde erişilmiştir. (Görsel11)
• https://tr.stockfresh.com/image/482713/smiling-buddha adresinden 15.02.2020 tarihinde erişilmişir. (Görsel 19)
• https://www.tarihlisanat.com/mehmet-siyah-kalem/ adresinden 8.01.2020 tarihinde erişilmiştir. (Görsel 21,23,25,27)